Ο Peter Limbourg, Γενικός Διευθυντής της Deutsche Welle και απόφοιτός μας της δεκαετίας του 1970, έδωσε στον Δημήτρη Γαλάνη στην εφημερίδα ΒΗΜΑ μία συνέντευξη με θέμα “Η σοβαρή δημοσιογραφία απάντηση στα fake news“. Υπενθυμίζουμε ότι ο κ. Limbourg ήταν κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση “Οι Ευρωεκλογές και το φάσμα του λαϊκισμού”, που έγινε στις 3 Μαΐου στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η σοβαρή δημοσιογραφία απάντηση στα fake news

Ο γενικός διευθυντής της Deutsche Welle μιλάει για τα fake news, τον ευρωσκεπτικισμό και για την άνοδο του λαϊκισμού εν όψει ευρωεκλογών

Γαλάνης Δημήτρης

| 12.05.2019 – 06:00

Ο κ.Πέτερ Λίμπουργκ, γενικός διευθυντής της Deutsche Welle, βρέθηκε πρόσφατα στη χώρα μας και επέδωσε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ.Προκόπη Παυλόπουλοένα νέο CD με τίτλο «Από το αρχείο του Αλέξανδρου Σχινά – Η Deutsche Welle στη δικτατορία», που περιέχει ιστορικές εγγραφές σχολίων της DW, όπως μεταδόθηκαν στα βραχέα την περίοδο 1967-1974. Στη συνέχεια πήρε μέρος σε ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Οι ευρωεκλογές και το φάσμα του λαϊκισμού». Να σημειωθεί ότι η ιστορία της οικογένειάς του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Ελλάδα. Ο πατέρας του διετέλεσε πρέσβης της Δυτικής Γερμανίας στην Αθήνα τον καιρό της δικτατορίας μέχρις ότου κηρύχθηκε από τους συνταγματάρχες persona non grata, επειδή είχε συμβάλει στη διαφυγή του Γεώργιου-Αλέξανδρου Μαγκάκη στη Γερμανία. Επίσης ο κ. Λίμπουργκ το 2015 τιμήθηκε από την Ελληνική Δημοκρατία με τον Ταξιάρχη του Φοίνικος. Τον συναντήσαμε μετά τη συζήτηση και μιλήσαμε μαζί του μεταξύ άλλων για τα fake news, τους κολοσσούς του Διαδικτύου και τις επιπτώσεις που έχουν στους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, καθώς επίσης για την έξαρση του λαϊκισμού.

Ζούμε στην εποχή της παραπληροφόρησης και των fake news. Με ποιον τρόπο οι σοβαροί δημοσιογραφικοί οργανισμοί μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτό το φαινόμενο;

«Δεν πιστεύω ότι υπάρχει μια μαγική λύση για να αντιμετωπίσει κανείς αυτή την κατάσταση. Το φαινόμενο αυτό υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια. Απλώς σήμερα με το Διαδίκτυο είναι πιο εύκολο οι ψευδείς ειδήσεις να μεταδοθούν και να εξαπλωθούν πιο γρήγορα. Πιστεύω ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι σοβαρή δημοσιογραφία, βασισμένη στα γεγονότα. Επίσης να δώσουμε μια άλλη πτυχή στα γεγονότα. Και αυτό είναι που κάνουμε στην DW εδώ και περισσότερα από 65 χρόνια. Οι δημοσιογράφοι θα πρέπει να εξηγήσουν στους πολίτες ότι δεν πρέπει να δίνουν προσοχή μόνο σε αυτά που διαβάζουν και βλέπουν στο Διαδίκτυο, αλλά θα πρέπει να αναρωτιούνται ποιος είναι αυτός που λέει κάτι και γιατί. Η σοβαρή δημοσιογραφία μπορεί να βοηθήσει τους πολίτες να ξεχωρίσουν την αλήθεια από το ψέμα».

Το τελευταίο διάστημα ένα ρεπορτάζ στην DW αναφερόταν σε φερόμενη καταπίεση μιας φερόμενης μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Θεωρείτε ότι ανάλογα ρεπορτάζ ενισχύουν την εμπιστοσύνη των Ελλήνων στην DW;

«Δυστυχώς δεν γνωρίζω για το συγκεκριμένο ρεπορτάζ, γι’ αυτό και δεν μπορώ να το σχολιάσω. Επίσης δεν γνωρίζω για τις αντιδράσεις. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι η διαφορά ανάμεσα στην DW και στα fake news είναι ότι αν δημοσιεύσουμε κάτι λάθος, γεγονός που δεν αποκλείεται, θα δημοσιεύαμε και μια διάψευση. Ωστόσο δεν μπορώ να σας πω κάτι περισσότερο για το συγκεκριμένο ρεπορτάζ».

Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τη σοβαρή δημοσιογραφία από τις ιντερνετικές πλατφόρμες όπως η Google και το Facebook;

«Το μονοπώλιο που απολαμβάνουν αυτές οι πλατφόρμες στα διαφημιστικά έσοδα. Το 90% των διαφημιστικών εσόδων στο Διαδίκτυο καταλήγει σε αυτές τις πλατφόρμες. Αυτό δυσκολεύει πολύ τα μέσα ενημέρωσης, καθώς τους στερεί ζωτικές πηγές εσόδων. Θα έπρεπε να υπάρξει μια πιο δίκαιη κατανομή των εσόδων. Γιατί όταν η δημοσιογραφία δεν μπορεί να επιβιώσει οικονομικά, θα πεθάνει και θα έχουμε μόνο δημόσια μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο είναι πολύ σημαντικό να έχουμε και ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης».

Ολοι συμφωνούν ότι ο λαϊκισμός είναι ένα τέρας χωρίς ευκρινές πρόσωπο, γεγονός που τον κάνει επικίνδυνο. Με ποιον τρόπο τα μέσα ενημέρωσης θα μπορούσαν να αποκαλύψουν το πραγματικό πρόσωπο του λαϊκισμού;

«Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρος ορισμός του λαϊκισμού. Το ερώτημα είναι: Υπάρχει καλός και κακός λαϊκισμός; Ανάμεσα στα δύο είναι δύσκολο να βρεις τη διαχωριστική γραμμή. Ο λαϊκισμός είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούν οι πολιτικοί εδώ και χρόνια. Επίσης τα μέσα ενημέρωσης έχουν την τάση να χρησιμοποιούν λαϊκιστικά συνθήματα ή να εξυπηρετούν μια λαϊκιστική ατζέντα. Πιστεύω ότι οι επικίνδυνοι λαϊκιστές αγνοούν τα γεγονότα, βλέπουν μόνο τις ανάγκες τους και βασίζονται μόνο στα συναισθήματα. Αυτές οι τρεις παράμετροι δημιουργούν την εικόνα αυτού που λέμε επικίνδυνο λαϊκισμό».

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης είπατε ότι ο Πούτιν προσπαθεί να καταστρέψει την Ευρώπη. Αναφερθήκατε σε μια «φάρμα» με ιντερνετικά τρολ στην Αγία Πετρούπολη που προσπαθούν να διασπείρουν ψευδείς ειδήσεις και παραπληροφόρηση. Είστε πεπεισμένος ότι αυτή η «φάρμα» έχει σχέση με τη ρωσική κυβέρνηση;

«Υπήρξαν άνθρωποι που είχαν εργαστεί εκεί, οι οποίοι στη συνέχεια έδωσαν συνεντεύξεις και ανέφεραν τι ακριβώς συνέβαινε. Εχουν υπάρξει πολλά δημοσιεύματα για το συγκεκριμένο θέμα. Δεν πιστεύω ότι ο Πούτιν προσπαθεί να καταστρέψει την Ευρώπη, απλώς θέλει να μειώσει όσο μπορεί τη δύναμη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, γεγονός που σημαίνει ότι είναι πιο εύκολο για εκείνον να συναλλάσσεται ξεχωριστά με τα κράτη-μέλη γιατί σε αυτή την περίπτωση έχει το πάνω χέρι. Αν ακούσετε δηλώσεις ρώσων πολιτικών, θα καταλάβετε τι άποψη έχουν πάνω σε αυτό το ζήτημα».

Επί δυόμισι χρόνια τα αμερικανικά Μέσα προσπάθησαν να πείσουν τους Αμερικανούς ότι υπήρξε συνεργασία μεταξύ Τραμπ και Πούτιν στις εκλογές του 2016. Το πόρισμα της έκθεσης Μάλερ είναι ότι δεν υπήρξε συνεργασία.

«Ναι, δεν υπήρξε συνεργασία που να μπορούσε να αποδειχθεί. Τα αμερικανικά ΜΜΕ έδωσαν τεράστια διάσταση στο θέμα και επικεντρώθηκαν πάρα πολύ στην έρευνα του Μάλερ. Ωστόσο υπάρχουν τόσο πολλά άλλα θέματα για τα οποία θα μπορούσες να ασκήσεις κριτική στην κυβέρνηση Τραμπ».

Θεωρείτε ότι η διαχείριση της ελληνικής κρίσης από την ΕΕ είχε επίπτωση στην άνοδο του ευρωσκεπτικισμού;

«Ο ευρωσκεπτικισμός από μόνος του δεν είναι αυτόματα λαϊκισμός. Το ζήτημα είναι όταν πολλοί προσπαθούν να παρουσιάσουν την Ευρώπη σαν μια σκοτεινή δύναμη. Θα έλεγα ότι όσα συνέβησαν ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα είναι μια περίπλοκη ιστορία που δεν έχει εύκολες απαντήσεις. Δεν είναι σωστό να λέμε ότι η Ευρώπη τα έκανε όλα λάθος και δεν είναι σωστό να λέμε ότι η Ελλάδα τα έκανε όλα σωστά. Νομίζω ότι θα πρέπει κανείς να το αναλύσει και να δει τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων. Στο τέλος η ΕΕ θα μπορούσε να πει ότι βοηθήσαμε την Ελλάδα να βγει από το χάος, ενώ άλλοι θα έλεγαν ότι οι Ελληνες αναγκάστηκαν να δεχθούν πράγματα που δεν μπορούσαν να αντέξουν. Δεν υπάρχουν εύκολα συμπεράσματα στην κατάσταση».

Πιστεύετε πραγματικά ότι η Ευρώπη βοήθησε την Ελλάδα να βγει από χάος, όταν το εξωτερικό χρέος της χώρας έχει πολλαπλασιαστεί στα χρόνια της κρίσης;

«Δεν κρίνω αυτές τις συγκεκριμένες πολιτικές, δεν είναι ο ρόλος μου. Τουλάχιστον οι πολιτικοί σας λένε ότι η Ελλάδα είναι σε καλύτερη κατάσταση σήμερα. Επίσης διατέθηκαν μεγάλα κονδύλια για να σταθεροποιήσουν την κατάσταση στην Ελλάδα. Αν αυτό θα βοηθήσει στο τέλος, δεν το γνωρίζουμε».

WikiLeaks και προστασία των πηγών

Θεωρείτε ότι η WikiLeaks είναι ένας πραγματικός δημοσιογραφικός οργανισμός;

«Αμφιβάλλω γι’ αυτό. Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε δημοσιογραφικό οργανισμό».

Δεν δημοσίευσαν κάτι που ήταν ψευδές και πολλά από αυτά που δημοσίευσαν δημοσιεύτηκαν ταυτόχρονα σε πολλούς σοβαρούς δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Ανησυχείτε για τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στην ελευθερία του Τύπου η τύχη του Τζούλιαν Ασάνζ;

«Πρέπει κανείς να διασφαλίσει ότι αυτοί που διαρρέουν κρατικά μυστικά προστατεύονται επαρκώς. Επίσης ότι δεν θα τιμωρούνται όλες οι δημοσιεύσεις απορρήτων εγγράφων. Το ζήτημα είναι αν η WikiLeaks δημοσίευσε αυτά που δημοσίευσε για το κοινό καλό ή αν είχε τη δική της ατζέντα. Το υλικό που δημοσίευσαν, η χρονική στιγμή που το δημοσίευσαν και ποιος ήταν ο στόχος τους δημιουργούν αμφιβολίες».