Ένα άρθρο του Σωτήρη Τσόγκα, Καθηγητή Υποκριτικής & Αγωγής Λόγου με τίτλο“Η Κάθαρση”εντοπίσαμε στο blog του συμμαθητή μας.
Το βασικό εργαλείο της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας είναι η κάθαρσις. Όχι, βέβαια, με την ηθική του όρου έννοια, όπως ονειρευόταν ο Πλάτων, εισήγαγαν οι νεοπλατωνιστές και επέβαλε ο εβραιοχριστιανισμός, αλλά με την δραματική, την συν-παθητική, την αληθινή, την παρασιωπημένη, που είναι έννοια ΨΥΧΟ-ΣΩΜΑΤΙΚΗ και προϋποθέτει έναν ΠΑΝΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑΚΟ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΜΟ.
Ο Πλάτων δεν πρόφτασε να επηρεάσει την Δραματουργία του 5ου αι. π.Χ. Ευτυχώς! (Γεννήθηκε το 427 π.Χ.) Φρόντισε όμως να αποκλείσει από την ιδανική του Πολιτεία, τόσο την Τραγωδία, για την ηθική διαφθορά, που προβάλλει και τα βίαια πάθη που διεγείρει, όσο και την Κωμωδία, γιατί καλλιεργεί το …ένστιχτο του γελωτοποιού στους θεατές. Στην «Πολιτεία» του, αναφέρει, πως όταν βλέπουμε και ακούμε έναν τραγικό ήρωα να εκφωνεί έναν τεράστιο μονόλογο, οδυρόμενος και χτυπώντας το στήθος του, μας ευχαριστεί και τον παινεύουμε, όταν όμως συμβαίνει σ’ εμάς κάποια συμφορά, το φιλότιμο μας υπαγορεύει να μείνουμε ήρεμοι και γενναίοι, γιατί η συμπεριφορά που χειροκροτήσαμε στο θέατρο ταιριάζει μόνο σε γυναικούλες…!!
Η κάθαρση δεν είναι ηθική έννοια, αλλά ούτε και διανοητική. Δεν υποβάλλει ηθικές συμπεριφορές, αλλά ούτε και μεταδίδει «συνταγές» βιοθεωρίας, δεν διδάσκει, συγκινεί!
Η κάθαρση δεν είναι ηθική διδασκαλία και διαδικασία, όπως ήθελε να προβάλλει το εκπαιδευτικό σύστημα, μέσω της λογοκριμένης «Αντιγόνης» (βλ. άνω), της μόνης τραγωδίας που κατάφερε να εντάξει στο πλαίσιο της… ελληνο-χριστιανικής αγωγής.
Η κάθαρση δεν είναι γνώση, δεν είναι ετοιμοπαράδοτη ηθικής τάξεως πληροφορία προς αποστήθιση, όπως διετυμπάνιζαν επί δεκαετίες οι πνευματοκτόνοι «φωστήρες» του συστήματος Εξαρχόπουλου.
Αυτές ήταν οι ελληνο-χριστιανικές απόψεις, που έβαλαν την ταφόπλακα στην αρχαία ελληνική τραγωδία και την απομάκρυναν από τον σύγχρονο Έλληνα, σαν κάτι το μουσειακό, το αποστειρωμένο, σαν προγονόπληκτο εξάμβλωμα ηθικών κηρυγμάτων και αποστεωμένου εθνικού μεγαλείου.
«…δι’ ελέου* και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν…»
Αυτή η ελλειπτική και μετέωρη ρήση, που βρίσκεται στην «Ποιητική» του Αριστοτέλους, μαθητή του πολέμιου της τραγωδίας Πλάτωνα, έχει προκαλέσει δια μέσου των αιώνων, την συγγραφή εκατοντάδων χιλιάδων σελίδων με ερμηνευτικά και αναλυτικά σχόλια. Σημειωτέον, ότι η «Ποιητική» του Αριστοτέλους γράφτηκε στα 335 π.Χ. περίπου, όταν είχε ήδη πέσει βαριά η σκιά των πλατωνικών θεωριών πάνω στο αρχαιοελληνικό Δράμα, όταν η αττική τραγωδία βρισκόταν ήδη σε παρακμή, ώστε να μη μπορεί να εμπιστευτεί κανείς απόλυτα τις κρίσεις και τις απόψεις του Αριστοτέλη, ο οποίος γεννημένος στα 385 π.Χ. δεν είχε προλάβει την χρυσή εποχή της Τραγωδίας, ούτε τους τρεις μεγάλους Τραγικούς εν ζωή και εν δράσει.
Αλλά εδώ δεν θα λύσουμε το αίνιγμα της αριστοτέλειας καθάρσεως.
και με την ευκαιρία δείτε τα ενδιαφέροντα κείμενα του Σωτήρη Τσόγκα…
