Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους, πολιτικός αναλυτής και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, γράφει στο NEWS 24/7 για μια πρωτοβουλία Ισραηλινών και Παλαιστινίων που επισκέφτηκαν την Αθήνα και, παρά τις ζοφερές εξελίξεις, συνεχίζουν να πιστεύουν σε ειρηνική επίλυση στη Γάζα.
Δεν περνάει μέρα χωρίς φρικιαστικές ειδήσεις από τη Μέση Ανατολή: αναφορές για θανάτους, τραυματισμούς και εκτοπισμούς. Στο επίκεντρο της βίας βρίσκεται η Λωρίδα της Γάζας, όπου ο βίαιος κύκλος του πολέμου άνοιξε το πιο πρόσφατο, τραγικό του κεφάλαιο στις 7 Οκτωβρίου, πριν από ενάμιση χρόνο.
Το τέλος των δεινών δεν διαφαίνεται πουθενά στον ορίζοντα. Η διπλωματία παίζει, στην καλύτερη περίπτωση, περιθωριακό ρόλο. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες -που εξακολουθούν να κατέχουν το κλειδί για την ειρήνη- ο τερματισμός της αιματοχυσίας φαίνεται να μην αποτελεί προτεραιότητα, τουλάχιστον προς το παρόν.
Μέσα στην αδιάκοπη πλημμυρίδα των ζοφερών ειδήσεων υπάρχουν, ωστόσο, σπάνιες αχτίδες ελπίδας. Το παρόν ρεπορτάζ αναφέρεται σε μια ομάδα Ισραηλινών και Παλαιστινίων που, παρά τις δυσκολίες, δεν έχουν εγκαταλείψει την πίστη στην ειρηνική λύση. Με αποφασιστικότητα και θάρρος, συνεχίζουν να εργάζονται για την υπέρβαση της εχθρότητας και της διαίρεσης.
Πρόσφατα, μια αποστολή αυτών των ειρηνοποιών επισκέφθηκε την Αθήνα, στο πλαίσιο ενός προγράμματος (συνδιοργάνωση του Ιδρύματος Candid και του ΕΛΙΑΜΕΠ) που υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Βασικός στόχος του είναι να διορθώσει την αφήγηση ότι δεν υπάρχει πολιτική λύση στη διαμάχη στη Μέση Ανατολή. Με την προώθηση του διαλόγου -με ενδιαφερόμενα μέλη του κοινού και Έλληνες διαμορφωτές της κοινής γνώμης- η πρωτοβουλία είχε ως στόχο να μεταδώσει αυτό το μήνυμα.
Στις συναντήσεις τους στην Αθήνα, δύο λέξεις επανειλημμένα εμφανίστηκαν στη συζήτηση: «αποτυχία» και «τραύμα». Οι καλεσμένοι- Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι, όλοι τους ενεργοί στις αντίστοιχες κοινωνίες των πολιτών- ήταν ενωμένοι στην εκτίμησή τους: Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν ενδιαφέρεται ούτε για κατάπαυση του πυρός ούτε, ακόμη λιγότερο, για μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία. «Πάντα πιστεύαμε ότι δεν μπορεί να γίνει χειρότερο, αλλά γίνεται χειρότερο. Η Δυτική Όχθη οδηγεί προς την ίδια κατεύθυνση με τη Γάζα», δήλωσε η Nomi Bar-Yacoov, μακροχρόνια μεσολαβήτρια στο παρασκήνιο με πολυετή εμπειρία στην οικοδόμηση της ειρήνης.
Μεταξύ των υποστηρικτών της ειρήνης και όχι μόνο, κοινή είναι η άποψη ότι ο Νετανιάχου υποδαυλίζει σκόπιμα τη βία για να αποσπάσει την προσοχή από τις κατηγορίες διαφθοράς που αντιμετωπίζει.
Όταν ένας Έλληνας συνομιλητής ρώτησε αν οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι μπορούν να επιλύσουν τις διαφορές τους μόνοι τους, η ομόφωνη απάντηση ήταν: Όχι. Ιστορικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν παίξει τον βασικό ρόλο του διαμεσολαβητή. Αλλά μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, οι ελπίδες για μια ισορροπημένη αμερικανική προσέγγιση έχουν πέσει κατακόρυφα. Πολλοί βλέπουν τώρα τον Τραμπ ως έναν μεροληπτικό παράγοντα, ευθυγραμμισμένο ευθέως με τον Νετανιάχου.
Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει νέα προσοχή στον ρόλο που μπορεί να αναλάβει η Ευρώπη. «Είναι καιρός οι Ευρωπαίοι να σηκωθούν και να υπερασπιστούν τις αξίες τους», ζήτησε ένας Ισραηλινός συμμετέχων.
Η συζήτηση που ακολούθησε αποκάλυψε γρήγορα πόσο μη ρεαλιστικός μπορεί να είναι ένας ισχυρότερος ρόλος της ΕΕ. Τα συμφέροντα των 27 κρατών μελών είναι πολύ μακριά μεταξύ τους. Η πρόταση ενός Παλαιστίνιου αντιπροσώπου -ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χορηγήσει κοινή ιδιότητα μέλους τόσο στο Ισραήλ όσο και στην Παλαιστίνη προκειμένου να επιλυθεί η σύγκρουση- μπορεί εύκολα να απορριφθεί ως πολιτική φαντασίωση.
Άλλες ιδέες ήταν πιο μετριοπαθείς αλλά και πάλι με πολλές δυσκολίες. Κάποιοι ζήτησαν ευρωπαϊκές κυρώσεις για τους εξτρεμιστές Εβραίους εποίκους στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη που τρομοκρατούν τον τοπικό παλαιστινιακό πληθυσμό, ή για τη σήμανση των εξαγωγών από τους οικισμούς. Ωστόσο, ακόμη και αυτές οι προτάσεις αντιμετωπίζουν σθεναρή πολιτική αντίσταση. «Υπάρχει ένα ευρωπαϊκό κοινό στο οποίο υπάρχει μεγάλη υποστήριξη για τους Παλαιστίνιους, αλλά οι κυβερνήσεις υποστηρίζουν αποκλειστικά το Ισραήλ», τόνισε εμφατικά ο Sulaiman Khatib.
Ο Khatib είναι Παλαιστίνιος ακτιβιστής της ειρήνης, ο οποίος πέρασε δέκα χρόνια σε ισραηλινές φυλακές για βίαιες πράξεις – πέτρες και βόμβες μολότοφ. Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του, έμαθε εβραϊκά και ανακάλυψε επίσης τις φιλοσοφίες του Νέλσον Μαντέλα και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ. Σήμερα, εργάζεται μαζί με ομοϊδεάτες του Ισραηλινούς σε μια ομάδα που ονομάζεται «Μαχητές για την Ειρήνη» και είναι πεπεισμένος ότι η πλειοψηφία και στις δύο πλευρές επιθυμεί μια ειρηνική λύση.
Όπως και άλλοι στην αντιπροσωπεία, ο Khatib επικαλείται τον όρο «τραύμα» για να περιγράψει την κατάσταση στην πατρίδα του. Δεν είναι ο μόνος. Το πορτραίτο δύο βαθιά τραυματισμένων κοινωνιών που έχουν εγκλωβιστεί σε αμοιβαία εχθρότητα έρχεται στο προσκήνιο στις συζητήσεις μας. «Υπάρχει μια πλήρης τύφλωση της μιας πλευράς απέναντι στην άλλη», δήλωσε η Bar-Yacoov. «Πρέπει να το σπάσουμε αυτό». Ο Khatib συμφώνησε με την ανάλυση και πρότεινε μια πορεία προς τα εμπρός: «Χρειαζόμαστε συλλογική απελευθέρωση».
Ο διάλογος στην Αθήνα συνδύασε τον πολιτικό διάλογο με όρους της κοινωνικής ψυχολογίας – έννοιες που σπάνια βρίσκουν θέση στην καθημερινή πολιτική, όπου κυριαρχούν οι εκκλήσεις για απελευθέρωση ομήρων και κατάπαυση του πυρός. Ωστόσο, αυτές οι ιδέες είναι απαραίτητες για την επίτευξη μιας διαρκούς και βιώσιμης λύσης στη διαμάχη.
Όταν πρόκειται για πρακτικές λύσεις προς μια μόνιμη λύση, οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι υπέρμαχοι της ειρήνης υποστηρίζουν τη λύση των δύο κρατών. Έχουν πλήρη επίγνωση, ωστόσο, ότι η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση αντιτίθεται ενεργά σε ένα τέτοιο όραμα, τόσο στα λόγια όσο και στην πράξη. Δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον για ένα μοντέλο ειρηνικής συνύπαρξης – πόσο μάλλον ισότητας – μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων σε μια περιοχή που είναι γνωστή σε πολλούς από καιρό ως οι Άγιοι Τόποι.
Ωστόσο, η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Αυτό είναι το μόνιμο σύνθημα των αιώνιων αισιόδοξων. Στην Αθήνα, ο Ισραηλινός ερευνητής και ακτιβιστής Yaniv Ronen εξέφρασε την πεποίθησή του ότι οι αγώνες του για έναν συνολικό ειρηνευτικό συμβιβασμό τοποθετούν τον ίδιο και τους συναδέλφους του στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Το έκανε αυτό με μια παρατήρηση που προκάλεσε την ιδιαίτερη προσοχή του ακροατηρίου: «Η δημοκρατία, επίσης, ήταν ακατόρθωτη – μέχρι που οι Έλληνες την εφεύρεσαν, ακριβώς εδώ».
Σημείωμα: Το περιγραφόμενο πρόγραμμα αποτελεί μέρος της Πρωτοβουλίας για τον Ευρωπαϊκό-Παλαιστινιακό-Ισραηλινό Διάλογο (EPICON), η οποία διευκολύνει τις συναντήσεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων υποστηρικτών της ειρήνης και Ευρωπαίων διαμορφωτών της κοινής γνώμης, με στόχο τη δημιουργία υποστήριξης για μια δίκαιη πολιτική λύση. Το πρόγραμμα στην Αθήνα συνδιοργανώθηκε από το Ίδρυμα Candid με έδρα το Βερολίνο και το Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).
*Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Δείτε το άρθρο όπως δημοσιεύτηκε στο https://www.news247.gr/kosmos/gaza-i-eirini-exei-akomi-foni-kai-mila-apo-tin-athina/
