Πέντε είναι τα συμπεράσματα από την προχθεσινή αναμέτρηση στη Γερμανία. Δημιουργούν ελπίδες, αλλά και προβληματίζουν. Ο σχηματισμός του μεγάλου συνασπισμού (GroKo) δεν θα είναι ανέφελος και η AfD θα καραδοκεί στη γωνία. Η χώρα παραμένει διχασμένη, γεωγραφικά, δημογραφικά και κοινωνικά. Ουδείς είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένος από την εμφάνιση του κόμματός του, αλλά η αυτοκριτική σπανίζει. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το κόμμα της Αριστεράς, Die Linke.
Οι δυσκολίες του GroKo
Ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης Χριστιανοδημοκρατών (CDU) και Σοσιαλδημοκρατών (SPD) δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά μέσα στον χρονικό ορίζοντα που έθεσε ο νικητής των εκλογών, Φρίντριχ Μερτς, έως το Πάσχα. Στο SPD αναλαμβάνει μεν η δεξιά πτέρυγα των «ρεαλιστών» την ηγεσία (ο επικεφαλής Λαρς Κλινγκμπάιλ και o υπουργός Αμυνας Μπόρις Πιστόριους), αλλά η βάση είναι δυσαρεστημένη. Θεωρεί ότι η συμμετοχή στην εξουσία και οι συναπτοί συμβιβασμοί οδήγησαν το κόμμα στο χαμηλότερο ποσοστό στην ιστορία του. Δεν αποκλείεται μάλιστα το κόμμα να κληθεί να εγκρίνει την προγραμματική συμφωνία, κι εκεί όλα είναι ανοιχτά. Τα δύο κόμματα δεν συμφωνούν στο μεταναστευτικό, η αύξηση των αμυντικών δαπανών είναι κοινός τόπος για αμφότερα τα κόμματα, που διαφέρουν όμως στον τρόπο χρηματοδότησής τους. Στο τραπέζι βρίσκονται οι περικοπές δημοσίων δαπανών και η χαλάρωση του συνταγματικά κατοχυρωμένου φρένου χρέους που χρειάζεται πλειοψηφία δύο τρίτων στη Βουλή. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο νικητής των εκλογών εξετάζει το ενδεχόμενο να περάσει τη μεταρρύθμιση στην τρέχουσα Βουλή και όχι στη νέα που θα προκύψει από τις προχθεσινές εκλογές. Παράλληλα, ο Μερτς φέρεται ότι υποχρέωσε τον Σολτς να μη λαμβάνει αποφάσεις στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής ή άλλες υπουργικές αποφάσεις χωρίς να τον ενημερώνει προηγουμένως.
Η εν αναμονή καγκελάριος
Ο μεγάλος συνασπισμός αποτελεί μεν ανακούφιση για την Ευρώπη και τον κόσμο, αφού στην παρούσα φάση είναι η ισχυρότερη και σταθερότερη κυβέρνηση που θα μπορούσε να αποκτήσει η Γερμανία, αλλά διαρκώς θα επικρέμαται ως δαμόκλειος σπάθη επάνω του η απειλή ότι η AfD θα γίνει πρώτο κόμμα στις επόμενες εκλογές. Ετσι, δεν αποκλείεται σιγά σιγά να αρχίσει να καταρρέει η «υγειονομική ζώνη» και μεμονωμένα στελέχη του CDU να πιέζουν για επιμέρους κοινοβουλευτική συνεργασία με την AfD. Πάντως, είναι βέβαιο ότι ο Μερτς απεύχεται κυβερνητική σύμπραξη με το ακροδεξιό κόμμα αφού ξέρει ότι αυτό θα αποτελούσε το τέλος της συντηρητικής παράταξης. Η Αλις Βάιντελ είναι βέβαιο ότι θα συμπεριφέρεται στο εξής ως εν αναμονή καγκελάριος. Ηδη έτεινε χείρα συνεργασίας προς τον νικητή των εκλογών, με το επιχείρημα ότι το εκλογικό σώμα επέλεξε «μαύρο-μπλε συνασπισμό» και ότι το CDU αντέγραψε το πρόγραμμα της AfD στο μεταναστευτικό. Είναι θετικό ότι δεν είναι μόνη στην αντιπολίτευση η AfD, αλλά και οι Πράσινοι και το αριστερό Die Linke, για να μην εισπράττει αποκλειστικά εκείνη το αναπόφευκτο πολιτικό κόστος της διακυβέρνησης.
Ουδείς είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένος από την επίδοση του κόμματός του, αλλά η αυτοκριτική σπανίζει. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το κόμμα της Αριστεράς, Die Linke.
Το χάσμα
Για μία ακόμη φορά αποδείχθηκε ότι η ενοποίηση δεν γεφύρωσε το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό χάσμα των δύο Γερμανιών. Η χώρα παραμένει διχασμένη: στα ανατολικά ο χάρτης βάφτηκε μπλε. Σε όλα τα ανατολικά κρατίδια η AfD είναι πρώτο κόμμα, και μάλιστα με σημαντικά κέρδη σε σύγκριση με τις τοπικές εκλογές του φθινοπώρου. Στο δυτικό κομμάτι, ο χάρτης είναι μαύρος, αφού το CDU τερμάτισε πρώτο στις περισσότερες περιοχές. Την ίδια στιγμή, η AfD έχει εξελιχθεί σε κόμμα εργατών και ανέργων, κλέβοντας την εκλογική βάση των Σοσιαλδημοκρατών και των αριστερών κομμάτων. Παράλληλα, πέτυχε να κινητοποιήσει περίπου δύο εκατομμύρια ανθρώπους που δεν είχαν ψηφίσει στις προηγούμενες εκλογές. Γι’ αυτό άλλωστε ευεργετήθηκε από τη μεγάλη συμμετοχή, που ανήλθε σε 82,5%. Εντυπωσιακός είναι και ο ηλικιακός διχασμός: το 25% των νέων έως 24 ετών ψηφίζει Die Linke, με δεύτερο κόμμα την AfD στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, ενώ τα πάλαι ποτέ Volksparteien (μαζικά κόμματα), το CDU και το SPD έχουν γίνει κόμματα συνταξιούχων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο νέος ισχυρός άνδρας των Σοσιαλδημοκρατών Λαρς Κλινγκμπάιλ έκανε λόγο για αλλαγή γενιάς στην ηγεσία.
Οι δυσαρεστημένοι
Κανείς δεν είναι ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα, αλλά κανείς δεν κάνει σοβαρή αυτοκριτική. Ο Φρίντριχ Μερτς φιλοδοξούσε να πάρει πάνω από 30% το κόμμα του, κάποιες εταιρείες δημοσκοπήσεων το εμφάνιζαν να πλησιάζει το 37%. Ωστόσο, κύκλοι του αποδίδουν τη μέτρια επίδοση στην κληρονομιά της Αγκελα Μέρκελ και στις ευθύνες που της επιρρίπτουν οι ψηφοφόροι για τη γιγάντωση της μετανάστευσης και όχι στην αμφιλεγόμενη πρωτοβουλία του για τη σκλήρυνση των μέτρων στο μεταναστευτικό που υιοθετήθηκε από την AfD. O απερχόμενος καγκελάριος Ολαφ Σολτς ανέλαβε μεν την πολιτική ευθύνη για την εκλογική συντριβή του SPD, αλλά σκοπεύει να παραμείνει βουλευτής, αν και στην περιφέρειά του έλαβε πολύ λιγότερες ψήφους σε σχέση με το 2021. Παρόμοια στάση τηρεί και ο Πράσινος αντικαγκελάριός του, Ρόμπερτ Χάμπεκ: παρόλο που το κόμμα του έχασε σχεδόν το 25% της εκλογικής του επιρροής, ο Χάμπεκ παραιτείται μεν από τη διεκδίκηση ηγετικού ρόλου, αλλά δεν σκοπεύει να εγκαταλείψει την έδρα του στη Βουλή. Στην περιφέρειά του έλαβε 12% λιγότερους σταυρούς από την προηγούμενη φορά, αλλά εκλέγεται μέσω λίστας. Η AfD ήταν με βάση τις δημοσκοπήσεις προετοιμασμένη για ποσοστά αρκετά πάνω από 20% και παρά τον διπλασιασμό του ποσοστού της, υποδέχθηκε κάπως μουδιασμένα τα αποτελέσματα. Η Αλις Βάιντελ, όμως, ξέρει να επινοεί εχθρούς: τον «Τύπο του ψεύδους», το σύστημα, τους πολιτικούς της αντιπάλους. Αντίστοιχα, η Σάρα Βάγκενκνεχτ κατηγορεί τα ΜΜΕ για αρνητική εκστρατεία εναντίον του κόμματός της και τις εταιρείες δημοσκοπήσεων που της έδιναν 3%, δημιουργώντας στους ψηφοφόρους την αίσθηση της χαμένης ψήφου. Προτίθεται επίσης να ερευνήσει νομικά το αποτέλεσμα, που της στέρησε για 14.000 ψήφους την είσοδο στη Βουλή. Ο μόνος που εγκαταλείπει την πολιτική οριστικά είναι ο ηγέτης των Φιλελεύθερων Κρίστιαν Λίντνερ.
Καθημερινότητα και TikTok
Στέγη, παιδεία, δημόσιες συγκοινωνίες, ελεύθερες αμβλώσεις: Ηταν μερικά από τα θέματα που έθιξε στον προεκλογικό αγώνα του το κόμμα της Αριστεράς. Με απλά λόγια, μαχητική διάθεση και δεξιοτεχνικό χειρισμό των σόσιαλ μίντια, κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να πετύχει έναν εκλογικό άθλο: να τριπλασιάσει περίπου το ποσοστό που του έδιναν οι δημοσκοπήσεις τον Δεκέμβριο, από 3% σε 8,8%. «Με εκνευρίζει αυτό το hype γύρω από το Die Linke», είπε σε πρόσφατο πόντκαστ της εφημερίδας Zeit ο δημοσιογράφος του RTL Νικόλαους Μπλοόμε. Αυτό ακριβώς είναι που κατέστησε ελκυστικό το κόμμα στους νέους. Ταυτόχρονα, δεν απέκλεισε από την εκστρατεία βετεράνους πολιτικούς του, όπως ο Γκρέγκορ Γκίζι. Βαφτίζοντας την έμπειρη τριανδρία του (Γκίζι, Ντίτμαρ Μπαρτς και Μπόντο Ράμελοφ) «Αποστολή των γκριζομάλληδων», επιστράτευσε την παλιά φρουρά σε πιο παραδοσιακές μεθόδους επικοινωνίας: τις επισκέψεις σε σπίτια. Η χαρισματική ηγέτις του κόμματος, Χάιντι Ράιχινεκ, ισχυρίζεται ότι η καμπάνια χτύπησε μισό εκατομμύριο πόρτες, όσοι δηλαδή είναι και οι ακόλουθοί της στο TikTok. «Niemals allein, immer gemeinsam» (Ποτέ μόνος, πάντα μαζί) ήταν το κεντρικό προεκλογικό σύνθημα.
Δείτε το άρθρο της Ξένιας Κουναλάκη στην “Καθημερινή”:
https://www.kathimerini.gr/world/563485186/oi-ekloges-poy-ypogrammisan-ton-dichasmo/
