Έπειτα από επικοινωνία με τον Νίκο Στάμο, αδελφό του καθηγητή μας Παναγιώτη Στάμου που έφυγε πρόσφατα, πληροφορηθήκαμε ότι θα τελεστεί μνημόσυνο στην Λιβαδειά την Κυριακή 15 Μαΐου. Όσοι ενδιαφέρονται να μεταβούν ας επικοινωνήσουν με την Ελένη Καραμηνά για να δηλώσουν συμμετοχή στο τηλέφωνο του συλλόγου 210-6106589.

Με αφορμή τις ημέρες αυτές θυμηθήκαμε ένα σχόλιο του Τάκη Μαθιόπουλου, απόφοιτου του 1974 με αφορμή την εκδήλωση για την Δικτατορία:

Προσωπικά τον μόνο από τους παλιούς που θυμάμαι ως πραγματικά αντιστασιακό ήταν ο καθηγητής μας κύριος Παναγιώτης Στάμος, ο οποίος, μεταξύ άλλων, στο μάθημα της Πολιτικής Αγωγής, όταν επρόκειτο να μας διδάξει το κεφάλαιο της “Αναγκαιότητας της επανάστασης της 21ης Απριλίου”, έκανε στην αρχή του μαθήματος την εξής δήλωση : “Παιδιά … για ευνόητους λόγους σήμερα δεν θα κάνουμε μάθημα και ούτε θα εξετάσω” και φυσικά είχε τα κότσια να το κάνει !

Ο Χρήστος Αναγνώστου, φίλος του καθηγητή μας δημοσίευσε ένα κείμενο στον τύπο της Λιιβαδειάς:

Ως “Υστατο Χαίρε” στον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΑΜΟ

τον συμπολίτη μας, τον φίλο, τον δημιουργό-λογοτέχνη ποιητή

από τον Χρήστο Αναγνώστου

Στις 8 Απριλίου 2016 άφησε στην πόλη μας την τελευταία του πνοή ο συμπολίτης μας, δημιουργός-λογοτέχνης ποιητής Παναγιώτης Στάμος.

Το παρόν κείμενο ας θεωρηθεί ως “ύστατο χαίρε” στον Παναγιώτη Στάμο, όχι μόνο δικό μου αλλά και κάποιων φίλων και συμπολιτών μας .. που πιστεύω ότι αισθάνονται κάτι αντίστοιχο, που αισθάνονται ότι σήμερα φτωχύναμε γιατί χάσαμε το δάσκαλό μας. Ένα “ύστατο χαίρε” όχι από “χρέος”, γιατί μπορεί να στενοχωρηθεί, αλλά από μια εσωτερική τάση να αναδείξω την πορεία του ποιητή στο χρόνο και να επικαιροποιήσω το Καθαρώς Παραγώμενο Πνευματικό Προιόν (ΚΠΠΠ) του διανοητή συμπολίτη μας (σε αντιδιαστολή με το ΑΕΠ = Ακαθάριστο Εθνικό [Εγχώριο] Προϊόν). Επιλέγω συνειδητά τη λέξη διανοητής, που εκφράζει την διαρκή δυναμική (καλλιεργητής) στον αντίποδα της κεκτημένης μεν αλλά αδρανούς δυναμικής που εκφράζεται από τη λέξη διανοούμενος (καλλιεργούμενος).

Μερικά βιογραφικά του στοιχεία: Γιατί; Μήπως δεν τον ξέρουμε; Ας θεωρήσουμε ως βιογραφία την διασύνδεση του ανθρώπου, ως κοινωνικού όντος, με το χώρο και το χρόνο. Η παράθεση αυτών των βιογραφικών στοιχείων επιβάλλει να χρησιμοποιηθεί ως άξονας αναφοράς ο χρόνος, με τις διάφορες φάσεις του και σ΄αυτές τις φάσεις να ενταχθεί η χωρική διάσταση αλλά και το κοινωνικό πλαίσιο.

Α’ Φάση: Παιδική και εφηβική

Γεννήθηκε στο Χωριό Ελικώνας (Ζερίκι). “Έξυσε” την δεκαετία του 1930, έζησε τα παιδικά του χρόνια στην δεκαετία του 1940 και τη δεκαετία του 1950. Οι ατέλειωτες στη διαρκειά τους δεκαετίες.

Τη γούβα του Χωριού την εντόπησαν και οι δυνάμεις κατοχής. Το έκαψαν ολοσχερώς. Οι χωριανοί ατένιζαν κρυμμένοι μέσα στα έλατα στις πλαγιές του βουνού την πλήρη καταστροφή των σπιτιών τους.

Και τα παιδιά βεβαια !!

Ξεκίνημα από το μηδέν

Στο εμφύλιο διατάχθηκε αναγκαστική εγκατάλειψη του Χωριού. Μετά το τέλος του εμφυλίου δεν επέστρεψαν όλοι πίσω. Επέλεξαν άλλο τόπο εγκατάστασης, κυρίως τη Λιβαδειά.

Και τα παιδιά βέβαια!!

Ξεκίνημα από το μηδέν.

Τα πρώτα γράμματα στη Λιβαδειά, σε μια ασυνήθιστη πορεία: 3ο Δημοτικό, 4ο Δημοτικό, 2ο Δημοτικό Λιβαδειάς …. ακολουθούσε τους Δασκάλους. …. Εξατάξιο Γυμνάσιο Λιβαδειάς.

Μέχρι τα δώδεκά χρόνια διετέλεσε αχίτων, ανυπόδητος και χαμαιεύνης (κατάχαμα κοιμώμενος)… στα δεκα τρία του υποδέθηκε, δεν υποδύθηκε όμως έκτοτε κανένα ρόλο, όντας ανίκανος γι’ αυτό. Δεν έγινε ούτε καν ηθοποιός, ενώ τείνει να γίνει ηθο-ποιός, …. δυσκολεύεται …. και καταβάλλει, αιμάσσοντας [ματώνοντας] και αψορροώντας μια εξαντλητική μεν αλλ’ ανεξάντλητη προς τούτο προσπάθεια (από το αυτοβιογραφικό σημείωμα του ποιητή).

Υπόμνηση του ποιητή: … η λέξη ηθοποιός σημαίνει απλώς τον επιτηδευματία, αυτόν που ασκεί κάποιο χρήσιμο ή μη επάγγελμα, όπως υποδηματοποιός ή οπλοποιός, ενώ η λέξη ηθο-ποιός σημαίνει αυτό που σημαίνουν τα συνθετικά της: ήθος ποιώ.

Παρατήρηση του ποιητή: Ενδεχομένως η σπάνις ανθρώπων να οφείλεται στην έλλειψη ηθο-ποιών ή και ηθοποιών απλώς, αν οι τελευταίοι κάνουν καλά τη δουλειά τους.

-Στους γονείς του οφείλει το ζην,

-στην μητέρα του ιδιαίτερα και κάποια εξοικείωση με την αυτοσχέδια ποίηση, δηλ. την ποίηση, το χορό και το τραγούδι, σα να πούμε κάτι από το 21,

-στους απώτατους προγόνους του την αφή, τη γεύση, την όσφρηση και την όρθια στάση,

-στους δασκάλους της εγκύκλιας παιδείας τη γραφή και την ανάγνωση, ικανά τροφεία ….

Β’ Φάση: Η περιπέτεια της νεότητας

Από την επαρχία της Λιβαδειάς …. στη ξενητειά, …. στη Γερμανία…. στο Βούπερταλ … στο Μπίλεφελτ …

Επιστροφή στην πατρίδα για την …. θητεία

Την δεκαετία του 1960 την μοιράζεται μεταξύ Αθήνας, όπου σπουδάζει και Γερμανίας, όπου δουλεύει

Μετανάστευσε εξ ανάγκης βέβαια, αλλ’ αυτοβούλως…

.. θεωρεί ατύχημα ότι φοίτησε στη Νομική και αποφοίτησε από τη Φιλοσοφική Σχολή..

.. στους πανεπιστημιακούς του “δασκάλους” δεν οφείλει απολύτως τίποτα, ούτε καν χάριτας ..

.. το 1967 διακόπηκε η χορήγηση εγκεκριμένης υποτροφίας από υπαιτιότητά του, επειδή σκεφτόταν ελληνικά … μετά το 1974 δεν έκανε χρήση υποτροφίας (για εκπόνηση διδακτορικής διατριβής) από υπαιτιότητα άλλων, επειδή άλλοι δεν σκέφτονταν ελληνικά …

…Πικρά αυτοδίδακτος χωρίς τίτλους ανακουφιστικούς και παραπλανητικούς ….

Μνημονεύει με απέραντο σεβασμό μερικούς σηματωρούς, ξένους κυρίως σοφούς, και μερικούς φιλέλληνες Ελληνες, ποιητές βεβαίως, από το Σολωμό ως τον Παπαδιαμάντη, τον Παλαμά, τον Βάρναλη και τον Σεφέρη, στους οποίους και είναι βαθύτατα χρεώστης.

Στους αρχαίους σοφούς και ποιητές, πάντοτε Έλληνες, οφείλει την ευδία [ηρεμία, γαλήνη] της οράσεως και της ακοής, αισθήσεων που κατ’ εξοχήν προσ-ιδιάζουν στον άνθρωπο και του χαρίζουν και το είδος του και την ειδή [φυσιογνωμία] του.

Γνωρίζει, όσο γνωρίζει, τον Όμηρο και τον Αισχύλο … τον Ησίοδο με το πέλμα – γεννήθηκε σε εκείνα τα μέρη … το Σοφοκλή σε συνδυασμό με τον Ηράκλειτο … .. τον Αριστοφάνη τον γνωρίζει εξ ιδιοσυγκρασίας .. (από το αυτοβιογραφικό σημείωμα του ποιητή).

Γ’ Φάση: Η ωριμότητα – Η συμβολή του στην λειτουργία της κοινωνίας

Το 1971 προσλήφθηκε στη Γερμανική Σχολή Αθηνών, όπου για 30 χρόνια διετέλεσε Καθηγητής, Γυμνασιάρχης και Λυκειάρχης.

… αυτοδίδακτος … καθηγητής απλώς .. διδάσκει αεί διδασκόμενος και δεν ντρέπεται καθόλου γι’ αυτό

… Διδάσκει και αναλογίζεται την αμουσία του, τουτέστιν την ποινή του, χωρίς παρ’ όλα αυτά να αισθάνεται βαρυ-ποινίτης, αν και γνωρίζει πολύ καλά … .οτι εν τη αμουσία και απαιδευσία ζην η βαρυτέρα των ποινών …. ελπίζει μόνο να του τυχαίνουν καλύτεροι δάσκαλοι δηλ. μαθητές.

Και το αποτύπωμα του Παναγίώτη Στάμου … στον ποιητικό λόγο

[το Καθαρώς Παραγώμενο Πνευματικό Προϊόν – ΚΠΠΠ]

1983: «Λόγος ανθηρός χειρο-νομηθείς», εκδ. Καστανιώτης,

1991: «Κυοφορία σιωπής», εκδ. Λωτός,

1993: «Αδήλων όψις», εκδ. Λωτός,

1998: «Σκιάς ποίκιλμα», εκδ. Λωτός,

2004: «Ενδοχώρα της ανάγκης», εκδ. Γαβριηλίδης

2005: «Με των λέξεων τον πηλό», εκδ. Γαβριηλίδης,

2006: «Ιδού η φύτρα», εκδ. Γαβριηλίδης

2009: «Κοινοκτημοσύνη των Αστρων» εκδ. Γαβριηλίδης

2009: «Αγαπάτε Καταλλήλους» εκδ. Γαβριηλίδης