Την Πέμπτη 16 Ιουνίουτο Ίδρυμα Konrad Adenauer, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet και ο Ελληνικός Σύλλογος Αποφοίτων του London School of Economics and Political Science οργάνωσαν στο Ξενοδοχείο Μεγάλη Βρεταννία συζήτηση με θέμα «Το Βρετανικό Δημοψήφισμα: Πιθανά Σενάρια και Συνέπειες». Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη, ο Kevin Featherstone και ο Steven Blockmans, ενώ την εκδήλωση προλόγισαν εκ μέρους του Ευρωπαϊκoύ Κέντρου Αριστείας Jean Monnet ο Γιάννης Βαληνάκης (απόφοιτος του 1973) και εκ μέρους του LSE ο Νίκος Σοφιανός.
Αναλυτικά η ομιλία της Ντόρας Μπακογιάννη:
KONRAD ADENAUER STIFTUNG – JEAN MONNET CENTRE – LSE HELLENIC ALUMNI ASSOCIATION
«Το Βρετανικό Δημοψήφισμα: Πιθανά Σενάρια και Συνέπειες»
Ομιλία Ντόρας Μπακογιάννη
Αθήνα, 16 Ιουνίου 2016
Κυρίες και κύριοι,
Ευχαριστώ θερμά το Ίδρυμα Adenauer, το Κέντρο Jean Monnet και το Σύλλογο Αποφοίτων του LSE για την τιμητική πρόσκληση.
Οι Βρετανοί καλούνται να επιλέξουν μεταξύ παραμονής στην Ευρώπη και εξόδου προς το άγνωστο. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν διχασμό της κοινής γνώμης. Αν επιβεβαιωθούν, οι μισοί ψηφοφόροι θα επιλέξουν κάτι που απορρίπτουν σθεναρά οι άλλοι μισοί. Ένα είναι βέβαιο: το αποτέλεσμα θα καθορίσει την πορεία ολόκληρης της βρετανικής κοινωνίας.
Για τη Βρετανία, η ιδιαιτερότητα ήταν κανόνας. Άλλωστε, για τους Βρετανούς, η Ευρώπη ήταν ανέκαθεν η «ήπειρος». Πάντως, στο δημοψήφισμα του 1975, το 67% είχαν υπερψηφίσει την παραμονή στην Κοινή Αγορά. Αργότερα, όμως, δεν προσχώρησαν στην ευρωζώνη.
Αναμφίβολα, η Βρετανία έχει ωφελήσει την Ευρώπη. Η πολυπολιτισμικότητα, οι δημοκρατικές παραδόσεις και οι διευρυμένοι διεθνείς της ορίζοντες έχουν προσθέσει στην ευρωπαϊκή ταυτότητα. Χάρη στο διεθνισμό της Βρετανίας, η Ένωση ανοίχθηκε στον έξω κόσμο. Ακόμα, το Λονδίνο παραδοσιακά πιέζει υπέρ των μεταρρυθμίσεων της ελεύθερης αγοράς.
Αλλά και η Βρετανία έχει ωφεληθεί από την Ευρώπη. Το 1972, για χάρη της δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ως αντιστάθμισμα στη συμβολή της στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Η δε βρετανική βιομηχανία απογειώθηκε, καθώς το 50% των προϊόντων της εξάγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κυρίες και κύριοι,
Πιστεύω ότι η Βρετανία πρέπει να παραμείνει στην Ευρώπη. Και αισιοδοξώ ότι θα παραμείνει. Διαφορετικά, το Brexit θα σημάνει πολιτικό και οικονομικό ακρωτηριασμό της Ευρώπης. Θα σημάνει τον περιορισμό της επιρροής της στη διεθνή σκηνή. Θα πρόκειται για το πρώτο πισωγύρισμα μετά το 1950 που θα θεσμοθετεί επισήμως την Ευρώπη των πολλαπλών ταχυτήτων. Ο εθνικισμός θα κερδίσει έδαφος, γεγονός που θα σημάνει την ενίσχυση των λαϊκιστικών κινημάτων παντού. Τα αποτελέσματα των προσεχών εκλογών σε Ισπανία, Γαλλία και Γερμανία ίσως κρύβουν δυσάρεστες εκπλήξεις, ενώ η Λεπέν και οι συνοδοιπόροι της θα πανηγυρίζουν για το ξήλωμα της Ευρώπης.
Μετά το σοκ, θα ακολουθήσουν διαπραγματεύσεις για τη νέα μορφή σχέσης, οι οποίες βάσει της Συνθήκης της Ένωσης μπορούν να κρατήσουν 2 χρόνια. Το όποιο αποτέλεσμα, όμως, απαιτεί ομοφωνία. Άραγε θα ασκήσει κάποια χώρα βέτο προς ίδιον όφελος;
Φοβάμαι ότι θα εισέλθουμε σε αχαρτογράφητα νερά. Θα έχουμε αναδιάταξη του σκηνικού μεταξύ ευρωπαϊστών και ευρωσκεπτικιστών, μεταξύ οπαδών της ελεύθερης αγοράς και οπαδών του προστατευτισμού. Η ενοποίηση θα καθυστερήσει, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να γίνει ακριβώς αυτό που επεδίωκαν οι Βρετανοί πριν φύγουν!
Κυρίες και κύριοι,
Ας δούμε τι λένε οι υποστηρικτές του Brexit:
«Η συμμετοχή στην Ένωση στοιχίζει πολλά».
Λάθος. Η συμμετοχή κοστίζει μόνο 1% του βρετανικού ΑΕΠ. Η Βρετανία παίρνει πίσω ποσά από το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και τα διασυνοριακά προγράμματα. Μόνο την περίοδο 2007-2013, έλαβε 2,7 δισεκατομμύρια.
Λένε: «Η Βρετανία χάνει από τη συμμετοχή στην Κοινή Αγορά. Κίνα, ΗΠΑ και Κοινοπολιτεία είναι οι κύριοι εμπορικοί εταίροι». Ακόμη μια αυταπάτη. Τα στοιχεία της Κομισιόν είναι αποκαλυπτικά.
Η Κοινή Αγορά αυξάνει το ετήσιο εισόδημα των Βρετανών μέχρι και 6%.
3.500.000 θέσεις εργασίας στη χώρα συντηρούνται από τη συμμετοχή στην κοινή αγορά.
Το 50% των ξένων επενδύσεων στη Βρετανία προέρχονται από κοινοτικές χώρες. Μόνο από τα νέα κράτη-μέλη, υποδέχθηκε επενδύσεις 300 δισεκατομμυρίων λιρών.
Και, φυσικά, η Ευρώπη παραμένει πρώτος εμπορικός εταίρος. Ούτε η Κίνα, ούτε η Ινδία. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: οι βρετανικές εξαγωγές στην Ολλανδία είναι περισσότερες από τις συνολικές εξαγωγές στα 53 κράτη της Κοινοπολιτείας.
Ακόμη, να σημειωθεί ότι η άποψη που θέλει τη Βρετανία να εξοικονομεί 350 εκατομμύρια λίρες εβδομαδιαίως λόγω Brexit, είναι επίσης έωλη. Οι υποστηρικτές της ξεχνούν ότι το Λονδίνο θα συνεχίσει να συμβάλει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, εφόσον επιθυμεί να έχει πρόσβαση στην Κοινή Αγορά. Αυτό, άλλωστε, πράττουν η Νορβηγία και η Ελβετία.
Τέλος, η έξοδος θα υποχρεώσει το Λονδίνο να διαπραγματευθεί διμερείς εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες, ακόμα και με τις ΗΠΑ.
Υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι της εξόδου: «Εκτός Ευρώπης, το βρετανικό ΑΕΠ θα αυξηθεί άμεσα 4%». Πρόκειται για μια παράλογη θεωρία που ζητά να καταργηθούν μονομερώς όλοι οι δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα, προκειμένου – υποτίθεται – να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας, άρα και το ΑΕΠ. Τότε, το Λονδίνο απλώς θα πληρώνει τους δασμούς που θα επιβάλουν οι εμπορικοί του εταίροι και θα είναι διπλά χαμένο.
Λόγω Brexit, αναμένεται υποτίμηση της λίρας κατά 20%, μείωση των επενδύσεων και αύξηση του ελλείμματος έως και 6,14%. Το συνολικό κόστος θα φτάσει τα 287 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι η Βρετανία θα χάσει ένα ΑΕΠ σε 10 χρόνια!
Εκτός αυτού, πρόβλημα θα σημειωθεί και στις κοινωνικές παροχές: οι φτωχότερες οικογένειες θα χάσουν μέχρι και 7.095 ευρώ ετησίως.
Άλλο επιχείρημα: «Να βγούμε, για να σταματήσουν οι μεταναστευτικές ροές».
Η προσφυγική κρίση έδωσε αφορμή για σενάρια ότι η χώρα θα γεμίσει ανεξέλεγκτα πρόσφυγες. Μέχρι τον περασμένο Μάιο, η Βρετανία των 60 εκατομμυρίων δέχθηκε 1864 πρόσφυγες στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου κατανομής. Αν αυτός ο αριθμός είναι μεγάλος, τότε τι μπορεί να πει κανείς για τους 60.000 πρόσφυγες στην Ελλάδα;
Επιπλέον, το στρατόπεδο της εξόδου προβάλλει το γεγονός ότι το 2015 η Βρετανία δέχθηκε τον αριθμό-ρεκόρ των 330.000 μεταναστών. Από αυτούς, το 82% είναι πολίτες κοινοτικών χωρών. Ξεχνούν δε να αναφέρουν ότι οι Βρετανοί είναι η πρώτη εθνικότητα μεταναστών στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Κυρίες και κύριοι,
Δύο ευρωπαϊκές αρχές μας κάνουν υπερήφανους: η ελεύθερη μετακίνηση προσώπων και η πολιτική της μη διάκρισης. Είναι θεμελιώδεις και πρέπει να γίνονται σεβαστές απ’ όλους. Αν οι Βρετανοί επιλέξουν την έξοδο, τότε ας συμβιβαστούν με την ιδέα ότι χιλιάδες Ευρωπαίοι φοιτητές και εταιρικά στελέχη θα στραφούν υποχρεωτικά σε άλλες κοινοτικές χώρες.
Το Brexit θα έχει δυσμενείς συνέπειες και σε άλλες χώρες. Κατ’ αρχήν, θα περιοριστούν οι εξαγωγές προς τη Βρετανία, μέχρι να γίνουν νέες διμερείς συμφωνίες. Περισσότερο εκτεθειμένες είναι η Κύπρος, το Λουξεμβούργο, η Μάλτα, το Βέλγιο και η Ολλανδία, καθώς οι εξαγωγές τους στη Βρετανία φθάνουν το 8% του ΑΕΠ τους.
Η υποτίμηση της λίρας θα επηρεάσει τα τραπεζικά συστήματα Ιρλανδίας, Γερμανίας, Μάλτας, Λουξεμβούργου, Ισπανίας και Γαλλίας που είναι στενά συνδεδεμένα με τις βρετανικές τράπεζες.
Λόγω αβεβαιότητας, τα spreads στις αποδόσεις ομολόγων των περιφερειακών χωρών θα αυξηθούν, δυσκολεύοντας τις προσπάθειες των χωρών του Νότου να μειώσουν το χρέος.
Όμως το Brexit θα έχει σοβαρότερες πολιτικές συνέπειες. Η ευρωπαϊκή ψυχολογία θα επιβαρυνθεί περαιτέρω. Θα δημιουργηθεί αυτομάτως προηγούμενο, το οποίο ίσως αναθερμάνει τις αυτονομιστικές διαθέσεις Βάσκων, Καταλονών και Κορσικανών.
Επιπλέον, κινδυνεύει η συνοχή του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Σκωτία θα ξαναθέσει θέμα απόσχισης, προκειμένου να διατηρήσει σχέση με την Ευρώπη. Αμφίβολη θα είναι και η ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία, όπου η συμμετοχή στην Ευρώπη καταλάγιασε τον εθνικισμό.
Τέλος, οι ισχυρές χώρες της Ένωσης θα είναι πλέον λιγότερες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη διεθνή της ισχύ. Άλλωστε, η Βρετανία είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Κυρίες και κύριοι,
Στη διαπραγμάτευση με τις Βρυξέλλες, το Λονδίνο κέρδισε πολλά από όσα ζήτησε. Εκτιμώ ότι η συμφωνία είναι αρκετή για να πείσει τους Βρετανούς να επιλέξουν την παραμονή. Άλλωστε, η έξοδος θα είναι επιζήμια για όλους και πρώτα για τη Βρετανία. Ξαφνικά θα χάσει την ιδιότητα του μέλους του ισχυρότερου οικονομικού και πολιτικού κλαμπ παγκοσμίως. Θα κληθεί να σταθεί στο προσκήνιο μόνη.
Εφόσον κερδίσει η παραμονή στην Ευρώπη, η διαδικασία επαναπροσέγγισης Βρυξελλών-Λονδίνου πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία εμβάθυνσης και καλλιέργειας των κοινών πολιτικών που συνδέουν την Ευρωζώνη με τις χώρες εκτός ευρώ. Αν η Βρετανία μείνει, το πρόβλημα της Ευρώπης δεν λύνεται. Χρειάζεται επίπονη δουλειά για το καλό όλων.
Ναι, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία ατελής ένωση. Αλλά ουδείς τέλειος!
Ως τώρα, συνεχίζει να αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας. Παρά την κρίση, παράγει το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ και παραμένει πρώτη στο δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης. Πρέπει οι Ευρωπαίοι να συνειδητοποιήσουν ότι αξίζει να αγωνιστούν για τον κατεξοχήν χώρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της ευημερίας, των μεταρρυθμίσεων. Δείτε λόγου χάρη τη Σλοβακία και την Πολωνία: αξιοποίησαν την ένταξη ως ζάχαρη στον πικρό καφέ των μεταρρυθμίσεων που εφάρμοσαν.
Η ευρωπαϊκή ιδέα υπερβαίνει την Κοινή Αγορά. Στηρίζεται στην υπέρβαση των εθνικών ανταγωνισμών μέσω της θέσπισης κοινών συμφερόντων.
Το πρόβλημα δεν είναι, απλώς, αν θα αποχωρήσει η Βρετανία.
Το πρόβλημα είναι η αδυναμία να σφυρηλατήσουμε τη δικαιοσύνη, την ανάπτυξη και την ασφάλεια στην Ευρώπη. Πρέπει να πείσουμε τους ευρωσκεπτικιστές, εκείνους που φοβούνται ότι η Ευρώπη θα εξελιχθεί σε αυταρχικό υπερκράτος.
Ένα είναι βέβαιο:
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται άλμα προς τα εμπρός. Αυτό το άλμα πρέπει να γίνει από κοινού με τη Βρετανία. Χωρίς αυτήν, η Ευρώπη θα χάσει μεγάλο κομμάτι από το οικονομικό και πολιτικό βάρος της. Από τη μια, θα αναπτυχθούν φυγόκεντρες δυνάμεις. Από την άλλη, θα καταστούμε ασθενέστερη δύναμη ως προς την οικονομική φιλελευθεροποίηση. Πολλά από τα κοινά επιτεύγματα θα απειληθούν.
Δεν έχει νόημα, λοιπόν, να αντιτάσσεται στην Ευρώπη ο προστατευτισμός, τα εθνικιστικά κράτη και η περιχαράκωση. Το Brexit θα μπορούσε να σηματοδοτήσει την επιστροφή στο κακό ευρωπαϊκό παρελθόν.
Εύχομαι να μην συμβεί.
Από το KAS εκδόθηκε ένα κείμενο με τα συμπεράσματα της εκδήλωσης. Δείτε τον απολογισμό…
