Η Έλενα Καρακούλη παρουσίασε τον Ιούνιο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών την παράσταση Himmelweg -Ο Δρόμος για τον ουρανό, ένα έργο βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα που σχετίζονται με το Ολοκαύτωμα. Η παράσταση συνεχίζεται από τον Οκτώβρη στο θέατρο Καρέζη- στη νέα μάλιστα διανομή συμμετέχει και μαθήτρια της Γερμανικής Σχολής Αθηνών.
H I M M E L W E G(Ο δρόμος για τον ουρανό)του Χουάν ΜαγιόργκαΘέατρο ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ7.10.2019 – 26.11.2019
«Ο δρόμος για τον ουρανό» συνδέεται με ένα ιστορικό γεγονός κατά τηδιάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου: Σε ένα στρατόπεδοσυγκέντρωσης Εβραίων κοντά στην Πράγα, στήνεται ένα παιχνίδιεντυπώσεων, δηλαδή εξαπάτησης. Η ναζιστική κυβέρνηση του Βερολίνουεπιβάλλει σε επιλεγμένους κρατούμενους να δημιουργήσουν μια πλαστήεικόνα αξιοπρεπούς διαβίωσης για χάρη της κοινής γνώμης. Εκπρόσωποι τουερυθρού σταυρού, θορυβημένοι από τις φήμες για τις συνθήκες πουεπικρατούν στα στρατόπεδα, καταφθάνουν και γίνονται μάρτυρες μιαςκαλοστημένης απάτης. Επισκέπτονται το Τερεζίν, ένα ιδιόμορφο γκέτο, στοοποίο τα πάντα φαίνονται να λειτουργούν «κανονικά». Επιστρέφοντας από τοστρατόπεδο θα καταθέσουν τη μαρτυρία τους για τη σίτιση, τηνιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τη διαμονή των κρατουμένων.
Η Theressienstadt είναι μια επιχείρηση ωραιοποίησης του εγκλήματος καιπροετοιμαζόταν επί ένα χρόνο για να κάνει τη θεαματική της «πρεμιέρα»ενώπιον του «κοινού» της στις 23 Ιουνίου το 1944. «Ο Φύρερ χαρίζει στουςΕβραίους μια πόλη» ήταν ο τίτλος της ταινίας που γυρίστηκε στη συνέχεια απότους ναζί, με σχετικά πλάνα που εξαίρουν την γενναιοδωρία του Φύρεραπέναντι στους κρατούμενους.Ο Χουάν Μαγιόργκα γράφει ένα έργο απόλυτα σύγχρονο χρησιμοποιώνταςως πρώτη ύλη τα παραπάνω γεγονότα: την επίσκεψη του εκπροσώπου τουερυθρού σταυρού, την παρουσία του γερμανού διοικητή του στρατοπέδουαλλά και του εβραίου που αναλαμβάνει να «σκηνοθετήσει» τους συμπατριώτεςτου. Παράλληλα στο έργο υπάρχει ένα πλήθος «ηθοποιών» που υποδύονταιτους προκαθορισμένους ρόλους.
Δεν πρόκειται όμως για απλή ιστορική αναπαράσταση των γεγονότων. Ημνήμη του ολοκαυτώματος είναι πολύ ισχυρή, αλλά πιο ισχυρές είναι οι νύξειςστο σήμερα. Αυτό που μας αφορά σε αυτό το έργο δεν είναι τόσο η –έτσι κιαλλιώς συνταρακτική– ιστορία του ολοκαυτώματος, όσο το ζήτημα τηςκατασκευής του ψεύδους: Η σύλληψη ενός σχεδίου εξαπάτησης. Η τελειότητατου μηχανισμού. Η ευκολία ή η τάση του ανθρώπου να ενδίδει σε αυτό πουφαίνεται κανονικό. Πώς εθελοτυφλούμε και γιατί; Επίσης, οι μορφές τηςεξέγερσης και της υποταγής. Και κυρίως τα όνειρα και οι εφιάλτες τωνανθρώπων, τόσο αυτών που εξουσιάζουν όσο και των θυμάτων τους.
Χώρος και χρόνος: σύγχρονα, χρόνια μετά το ολοκαύτωμα. Σε ένα χώρο πουτον ορίζουν οι ράγες των τρένων, το ρολόι του σταθμού και οι μνήμες τωνηρώων. Σε αυτό το σύγχρονο σκηνικό –στρατόπεδο συγκέντρωσης– χρόνιαμετά, έρχονται σταδιακά να προστεθούν τα στοιχεία που συνθέτουν το«θέατρο μέσα στο θέατρο», οι κούνιες, τα παιδικά παιχνίδια, τα μπαλόνια, τοπαγκάκι… Επιπλέον, στην παράσταση χρησιμοποιείται φωτογραφικό υλικόκαθώς και κινηματογραφημένα πλάνα.
Έλενα Καρακούλη
Το Himmelweg στον τόπο που γεννήθηκαν η Ευρώπη και το θέατρο.Από όλα τα έργα που έχω γράψει, το Himmelweg είναι εκείνο που έχει ανέβειπερισσότερες φορές: τριανταπέντε παραγωγές, σε θέατρα όχι μόνο τηςΕυρώπης, αλλά και της Αμερικής και της Ασίας. Πέρα από τη μικρή αξία πουίσως έχει το έργο, πιστεύω ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μερικά από ταθέματα που θίγει θέτουν ερωτήματα στον σύγχρονο θεατή, έστω κι αν αυτόςκοιτάζει από απόσταση εκείνη την Ευρώπη που δεν μπόρεσε να υπερασπιστείτους Εβραίους της. Οι θεατές είδαν το Himmelweg όχι μόνο σαν μιααναπαράσταση της πιο μαύρης σελίδας στην ιστορία της Ευρώπης, αλλά καισαν ένα έργο για την εξόντωση των αθώων, την εκμετάλλευση των θυμάτων,την προπαγάνδα, τους ευφημισμούς, το αόρατο της φρίκης. Δυστυχώς, ανπαρατηρήσουμε με προσοχή, όλα αυτά θα τα δούμε και σήμερα. Και νομίζωότι υπάρχει ένα ερώτημα, που βρίσκεται στο κέντρο του Himmelweg καιμπορεί να το υποβάλει ο καθένας στον εαυτό του: εγώ, μέσα στη σκηνή τουκόσμου, κατά πόσο είμαι ένας ρόλος που τον έγραψαν και τον σκηνοθετούνάλλοι;
Είναι πολύ συγκινητικό για μένα το γεγονός ότι το Himmelweg θα παρασταθείεκεί όπου γεννήθηκαν η Ευρώπη και το θέατρο. Γι’ αυτό και νιώθω τεράστιαευγνωμοσύνη για τη Μαρία Χατζηεμμανουήλ που μετέφρασε το έργο μου στηνπανέμορφη ελληνική γλώσσα, για το Φεστιβάλ Αθηνών που το περιέλαβε στοπρόγραμμά του και για την Έλενα Καρακούλη και την ομάδα της, που θέλουννα το μεταμορφώσουν σε μια ποιητική και πολιτική εμπειρία για τους θεατές.
Juan Mayorga
Έγραψαν για την παράσταση
Tο «Himmelweg» είναι ένα θεατρικό αριστούργημα, ένα μάθημα ζωής, μιαπαράσταση από την οποία φεύγεις ταυτόχρονα συγκλονισμένος και βαθιάπροβληματισμένος!(…)
Η σκηνοθεσία της Έλ. Καρακούλη παρέλαβε ένα δραματουργικά άρτιο καιενδιαφέρον κείμενο, στο οποίο μπόρεσε να δώσει ψυχή και πολλαπλάνοήματα. Έπαιξε με την «αλήθεια» και τα «φαινόμενα», ενώ ταυτόχρονααπέσπασε το κείμενο από τον βασικό θεματικό του πυρήνα και το ανύψωσεμιλώντας για τις διακρίσεις, την κακομεταχείριση ανθρώπου από άνθρωπο,την αδιαφορία και τη φιλαυτία.
Τόνια Τσαμούρη, to spirto
Η Καρακούλη φαίνεται να γνωρίζει καλά ότι καλείται να σκηνοθετήσει όχι μόνοένα έργο περί το ψεύδος, αλλά κυρίως τη σκηνοθεσία του ψεύδους είτε ωςκατά συνθήκη αλήθειας (είτε ως φρικαλέα διαστροφή της συνείδησης).
Γιώργος Πεφάνης
Η Έλενα Καρακούλη, μετά από εκτεταμένη έρευνα που αποτυπώνεται στηνυπέροχη παράστασή της επιστρατεύει την προβολή κάποιων ντοκουμέντων,αφενός για να υπενθυμίσει την ιστορικότητα –την αληθινή υπόσταση–του
γεγονότος, κι αφετέρου για να σχολιάσει την ίδια τη φύση της θεατρικήςτέχνης: το θέατρο μπορεί και κατασκευάζει μια σαθρή πραγματικότητα, που θακαταρρεύσει στο τέλος.
Νίκος Ξένιος, Bookpress
Ο διοικητής τουΝίκου Ψαρράμάλλον αποτελεί την απόλυτη ενσάρκωση τουδιοικητή του Μαγιόργκα και της κοινοτυπίας του κακού όπως την ορίζει ηΆρεντ. Είναι όμορφος, ελκυστικός, συμπαθητικός. Ο Ψαρράς, ερμηνευτικάώριμος, ακριβής βγαίνει στη σκηνή για τον δικό του μονόλογο αποδεικνύονταςπωςκαμιά στερεοτυπική όψη του κακού δεν έχει, και παρόλα αυτά αγγίζει τηνπαράνοια και την αλαζονεία.
Ιωάννα Βαρδαλαχάκη, Clickatlife
Η σκηνοθεσία επενδύει στην αφύπνιση της σκέψης του θεατή. Λιτή,ουσιαστική, ακολούθησε πιστά τη γραμμή του κειμένου και ανέδειξε την ουσίακαι τα μηνύματά του. Η σωστή χρήση του video και οι εξαιρετικές ερμηνείεςτων ηθοποιών συνετέλεσαν ώστε το εγχείρημα αυτό να είναι ένα από τακαλύτερα του φετινού Φεστιβάλ και να ελπίζω σε επανάληψή του σε κάποιαχειμερινή θεατρική αίθουσα.
Γιώργος Χριστόπουλος, onlytheater.gr
H Έλενα Καρακούλη, στην καλύτερη δουλειά της μέχρι σήμερα, ανέστησε τηνιστορία του Χ. Μαγιόρκα με μοναδικό τρόπο, στήνοντας μια σπουδαίαπαράσταση. Μοιάζει να μην υπογραμμίζει τίποτα, αντιθέτως, δίνει στον θεατήτην ευκαιρία να φανταστεί ακόμα περισσότερες εικόνες από αυτές πουπαρακολουθεί.
ΟΝίκος Ψαρράς,στον ρόλο του σκληρού Γερμανού στρατιωτικού, χτίζει ένανολοκληρωμένο χαρακτήρα με τις ψυχώσεις, τις εμμονές, αλλά και κάποιαψήγματα ευαισθησίας, τα οποία φωτίζουν μοναδικά τον ήρωά του. Σκηνική
εγρήγορση, εντυπωσιακή απεύθυνση κι ένας λόγος που ρέει και σεπαρασύρει. Νομίζω μια από τις καλύτερες ερμηνείες του ηθοποιού, τατελευταία χρόνια, όπου έτσι κι’ αλλιώς έχει ανεβάσει πολύ τον πήχη.Μια παράσταση, που πρέπει να βρει τον δρόμο της και για τη χειμερινή σεζόν,ώστε να την απολαύσουν, όσο το δυνατόν περισσότεροι θεατρόφιλοι αλλά καιμαθητές, αφού μόνο με την Τέχνη και την Παιδεία αντιμετωπίζεται το τέρας τουναζισμού και της ακροδεξιάς.
Γιώτα Δημητριάδη Tehnes –plus
Συντελεστές της παράστασης:
Μετάφραση:Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία:Έλενα Καρακούλη
Εικαστική σύλληψη και επιμέλεια:Εύα Νάθενα
Συνεργάτιδα σκηνογράφος-ενδυματολόγος:Εβελίνα Δαρζέντα
Επιμέλεια κίνησης:Φαίδρα Σούτου
Πρωτότυπη μουσική – Μουσική επιμέλεια:Violet Louise
Βίντεο:Άγγελος Παπαδόπουλος
Σχεδιασμός φωτισμών:Nίκος Βλασόπουλος
Μακιγιάζ:Κατερίνα Μιχαλούτσου
Παίζουν οι ηθοποιοί:Νίκος Ψαρράς, Δημήτρης Παπανικολάου, Θανάσης
Δήμου, Βερονίκη Στογιαννίδου / Δανάη Hoffmann
ΧΩΡΟΣ: Θέατρο Τζένη ΚαρέζηΑκαδημίας 3 Αθήνα, ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: 100 λεπτάΔευτέρα 21:00’, Τρίτη 21:00’
