Ο Μανώλης Γλέζος μίλησε στις 2 Απριλίου 2014 στην Γερμανική Σχολή Αθηνών. Απευθύνθηκε σε ένα πολυπληθές κοινό, κατά κύριο λόγο μαθητές και αποφοίτους – μεταξύ αυτών οι κυρίες Έβη Τουλούπα – Στασινοπούλου και Ναταλία Μελά (από την γενιά του πολέμου) και οι κυρίες Άννα Φιλίνη και Φρόσω Δημάκου-Κιάου. To video της εκδήλωσης είναι στην ενότητα Εκδηλώσεις / Aula, και ο Στέφανος Μίτμαν επέλεξε και κατέγραψε τα κυριότερα σημεία της ομιλίας, τα οποία ξεκινούν με το timecode toz video:
13.32: Με ιδιαίτερη συγκίνηση ομολογώ βρίσκομαι σήμερα σε “γερμανικό” έδαφος για να τονίσω, επειδή το θέμα, όπως γράφετε στην αφίσα σας είναι, οι σχέση Γερμανίας – Ελλάδας, να τονίσω …
14.00: Πρώτον, ότι δεν θεωρούμε – πιστεύω όχι μονάχα εγώ, όλοι οι Έλληνες – δεν θεωρούμε τον σημερινό Γερμανικό Λαό ως ένοχο για όσα είχε διαπράξει το 3ο Ράιχ σε βάρος του ελληνικού λαού. Αυτή είναι η πρώτη διαπίστωση. Όχι μόνο δεν θεωρούμε ένοχο τον Γερμανικό λαό για όσα έκανε το 3ο Ράιχ, αλλά θέλουμε να αναπτύξουμε και την φιλία ανάμεσα στους δυο λαούς.
14.42: Το 1995, φίλοι μου Γερμανοί οικολόγοι από το Ανόβερο με κάλεσαν μαζί με την γυναίκα μου -στο χωριό ήμουνα- να πάμε να συζητήσουμε και να μου δείξουνε τη δουλειά τους στα οικολογικά θέματα. Όντως έγινε αυτό, μιλήσαμε για τα οικολογικά θέματα, και επίσης για θέματα δημοκρατίας. Τους είπα όμως ότι θέλω μια βραδιά να είναι αφιερωμένη στο θέμα των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.
15.19: Για πρώτη φορά μπροστά σε Γερμανικό κοινό ανέπτυξα το θέμα των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Και είπα και τις προτάσεις που είχα να κάνω, που εδραιώνονται σε αυτά που είπα προηγούμενα.
15.39: Όταν γύρισα στο χωριό μου με πήρε τηλέφωνο η εφημερίδα “Die Zeit”, η μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα της Γερμανίας -το γνωρίζεται εσείς αυτό καλύτερα από εμένα- και μου ζήτησε να γράψω αυτά που είπα σε άρθρο. Αυτά που είπα τα διατύπωσα σε ένα άρθρο και δεν έβαλα τίτλο, η “Die Zeit” έβαλε δικό της τίτλο. Να με συγχωρέσετε για την προφορά τη γερμανική, αλλά θα το πω γερμανικά όπως είναι γραμμένο: “Ein Recht muss gesucht werden” – μία αδικία η οποία πρέπει να αποκατασταθεί.
16.26: Για πρώτη φορά ο Γερμανικός λαός σημειώνει αυτά τα πράγματα. Και τι είπα που τους έκανε εντύπωση και μου ζήτησαν να αρθρογραφήσω. Τους είπα εμείς δεν θέλουμε να πιάσουμε την Γερμανία από τον λαιμό, θέλουμε απλώς να εκπληρώσει τις οφειλές της προς την Ελλάδα. Οι οφειλές αυτές είναι προκαθορισμένες όχι από εμάς, από την διακομματική διασυμμαχική επιτροπή που συνήλθε στο Παρίσι το 1946 και που προσδιόρισε, ανεξάρτητα τι διεκδικούσε η Ελλάδα, προσδιόρισε ότι η Γερμανία οφείλει στην Ελλάδα ένα συγκεκριμένο ποσό…
17.21: Το ποσόν αυτό ανέρχεται σύμφωνα με τις εκτιμήσεις εκείνες, όπως το καθόρισαν, το προσδιόρισαν σε 7 δισεκατομμύρια 100 εκατομμύρια δολάρια αγοραστικής αξίας 1938. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μας έδωσε η Τράπεζα της Ελλάδας, στοιχεία επίσημα, δικά της και έκανε εκείνη την μετατροπή ανέρχονται σήμερα σε 108 δισεκατομμύρια δολάρια χωρίς τους τόκους.
18.02: Αυτό είναι η μια οφειλή της Γερμανίας, οικονομική οφειλή, χρηματική οφειλή προς την Ελλάδα. Η δεύτερη οφειλή είναι το περίφημο αναγκαστικό δάνειο. Αν ρωτήσετε πως έγινε το αναγκαστικό δάνειο, θα σας το αναλύσω να μη σας το πω τώρα, το αναγκαστικό δάνειο πιο αναλυτικά. Το αναγκαστικό δάνειο είναι 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια, πάλι αγοραστικής αξίας 1938, που σημαίνει 54 δισεκατομμύρια σημερινά Ευρώ, χωρίς τους τόκους μιλάμε. Σύνολο δηλαδή 162 δισεκατομμύρια Ευρώ, αυτό προσδιορίστηκε, δεν το προσδιορίσαμε εμείς, ούτε το ένα ούτε το άλλο.
18.54: Πέρα από αυτό οι οφειλές της Γερμανία προς την Ελλάδα, προς το δημόσιο ειδικά έχουν και το περίφημο θέμα των ληστειών των αρχαιολογικών θησαυρών μας και των έργων τέχνης. Για όλα τα άλλα μπορούν να βρουν μια δικαιολογία, για αυτό το θέμα τι δικαιολογία έχουν και δεν τα επιστρέφουν, ειδικά αυτό?
19.22: Αυτές είναι οφειλές προς το δημόσιο, επανορθώσεις, αναγκαστικό δάνειο και η αρπαγή, η ληστεία των αρχαιολογικών θησαυρών και έργων τέχνης.
19.43: Υπάρχουνε και οι οφειλές προς τους πολίτες. Θα φέρω ένα παράδειγμα για να γίνω κατανοητός. Εάν περπατούσε ένα ποδηλάτης με το ποδήλατό του στο δρόμο και τύχαινε επάνω σε γερμανική περίπολο της Βέρμαχτ, τον σταματούσε, του έδινε ένα χαρτί, μετά το τέλος του πολέμου έλα να πάρεις το ποδήλατό σου, αλλά τώρα στο κατάσχω. Έχουμε κατασχέσεις, έχουμε επισχέσεις σε κτίρια, βλέπω ένα τεράστιο κτίριο, και σε χωριό ακόμα, το θέλουνε για να μένουνε οι αξιωματικοί της Βέρμαχτ, δίναν ένα χαρτί, άμα τελειώσει ο πόλεμος έλα να πάρεις την αποζημίωση. Είναι μία κατηγορία αυτή, που σήμερα δεν υπάρχει, κανείς δεν κρατάει πια αυτά τα χαρτιά.
20.35: Και είναι και το θέμα της απώλειας της ζωής των ανθρώπων, τα θύματα δηλαδή που είναι δύο κατηγοριών άμεσα εκτελεσμένων, δηλαδή αυτοί που εκτελέστηκαν στα ολοκαυτώματα, Καλάβρυτα, Δίστομο και λοιπά, είναι κάπου 100 χωριά. Και είναι και αυτούς που εκτελούσαν ως ομήρους στην Καισαριανή, είναι άλλης κατηγορίας αυτοί, είχαν την αποθήκη, να το πω έτσι σε εισαγωγικά, των ομήρων στο Χαϊδάρι, και όποτε τους ερχότανε παίρνανε και εκτελούσανε στο σκοπευτήριο της Καισαριανής και σε άλλα μέρη, αλλά περισσότερο στο σκοπευτήριο της Καισαριανής.
21.23: Αλλά πέρα από αυτά υπάρχει και το εξής καταπληκτικό γεγονός, σας το λέω για να το έχετε υπόψη σας, το αναφέρω στο βιβλίο μου “Μαύρη Βίβλος” στην τελευταία σελίδα, ότι όταν άρχισε ο πόλεμος και όταν τελείωσε η Ελλάδα έχει λιγότερο πληθυσμό από όταν άρχισε ο πόλεμος, με επίσημα στατιστικά στοιχεία, και αναφέρω και τα νούμερα. Κανένα άλλο έθνος του κόσμου δεν έχει παρόμοιο φαινόμενο. Η Σοβιετική ¨Ένωση με 20 εκατομμύρια νεκρούς, όταν τελείωσε ο πόλεμος είχε μεγαλύτερο πληθυσμό απ’ όταν άρχισε. Η Γερμανία η ίδια, όταν τελείωσε ο πόλεμος, το είπα στον πρόεδρο της σημερινής Δημοκρατίας της Γερμανίας, τον Ιωακείμ Γκαουκ, και του λέω εάν έχεις αντίρρηση, φέρε μου τα στοιχεία τα δικά σας, η ίδια η Γερμανία παρά τις τεράστιες απώλειες, είχε περισσότερο πληθυσμό όταν τελείωσε ο πόλεμος.
22.30: Το ίδιο όλα τα έθνη. Αυτό είναι ένα έγκλημα εναντίων του Ελληνικού λαού πρωτοφανές, δεν έχει παρόμοιο σε όλη την Ελλάδα (?). Πριν μερικές μέρες ήρθε και μου πήρε συνέντευξη μια Γιαπωνέζα δημοσιογράφος και της λέω, για πες μου, όταν τελείωσε ο πόλεμος, παρά την μπόμπα της Χιροσίμα, είχατε περισσότερο ή λιγότερο πληθυσμό? Λέει περισσότερο, το ομολόγησε η ίδια. Μόνο η Ελλάδα έχει λιγότερο πληθυσμό.
23.06: Τι είπα λοιπόν εκεί στο Ανόβερο? Είπα, προτάσεις κάνω, ατομικές βέβαια, είναι θέμα συμφωνίας των λαών, αλλά για να αποδείξω ότι δεν τρέφουμε μίσος εναντίων του Γερμανικού λαού, κάνω τις παρακάτω προτάσεις. Πρώτη πρόταση: Στην Ελλάδα κατασκευάζουνε πολλές Γερμανικές εταιρείες έργα. Αντί να τους πληρώνει το Ελληνικό δημόσιο να τους πληρώνει το Γερμανικό δημόσιο, κάνοντας συμφωνία με κάθε εταιρεία. Είναι πιάσιμο απ’ τον λαιμό αυτό? Δηλαδή κάθε εταιρεία μπορεί να πει μαζί σου κάνω μία συμφωνία ότι θα σε πληρώσω ύστερα από 5 χρόνια, ύστερα από 10 χρόνια, ύστερα από 20 χρόνια. Είναι πιάσιμο από τον λαιμό, είναι θηλιά στον λαιμό του Γερμανικού λαού αυτό?
24.00: Πάμε σε κάτι ακόμα σπουδαιότερο. Πολλά Ελληνόπουλα θέλουνε να έρθουνε εδώ να σπουδάσουνε, του δημοτικού, του γυμνασίου, του λυκείου, του πανεπιστημίου. Και πολλοί απόφοιτοι πανεπιστημίου θέλουν εδώ να κάνουν πτυχία ειδικά στη Γερμανία. Τη διαμονή εδώ, τη διατροφή τους εδώ, τα έξοδα όλα να τα αναλάβει το Γερμανικό δημόσιο έναντι των οφειλών της Ελλάδος, να κρατήσει λογαριασμό βέβαια. Είναι πιάσιμο από τον λαιμό αυτό?
24.39: Αυτά είπα και στον πρόεδρο της Γερμανικής Δημοκρατίας, τον Γκαουκ και να πω μονάχα ένα τελευταίο για να τελειώσουμε. Η επιτροπή που συνήλθε στο Παρίσι, 19μελής το 1946 προσδιόρισε για κάθε χώρα του άξονα τι πρέπει να πληρώσει στη χώρα που κατέκτησε, για όλες τις χώρες του άξονα. Η Γερμανία έχει εκπληρώσει τις οφειλές αυτές σε όλες τις χώρες, γιατί εξαιρεί την Ελλάδα?
25.31: Δυστυχώς παρουσιάστηκε στη δημόσια τηλεόραση ένας επιστήμονας ο οποίος είπε ότι είναι μύθος αυτό το γεγονός, δηλαδή ότι δεν υπάρχει τέτοια απόφαση, ότι δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της η Γερμανία προς την Ελλάδα. Σας είπα προηγουμένως ότι αποφάσισε για κάθε χώρα του άξονα και αυτό αποφάσισε και για την Ιταλία και την Βουλγαρία, και οι δυο χώρες αυτές πλήρωσαν στην Ελλάδα ότι προσδιόρισε η διασυμμαχική επιτροπή. Εάν είναι λοιπόν μύθος, πρέπει να επιστρέψει η Ελλάδα αυτά που πλήρωσε και η Ιταλία και η Βουλγαρία.
26.29: Αλλά κάνω και ένα περίεργο ερώτημα, γαργαλιέμαι, δεν μπορώ. Θα βλέπανε ποτέ πρόσωπο οι Ιταλοί φασίστες και οι Βούλγαροι φασίστες Ελλάδας, εάν δεν έμπαινε η στρατιά της Βέρμαχτ με επικεφαλής τον φον Λιστ, τον Βιλχελμ φον Λιστ ,να κατακτήσει τη χώρα? Και οι κολαούζοι λοιπόν έχουνε πληρώσει, δεν πληρώνει, αυτοεξαιρείται η ίδια η Γερμανία.
27.00: Και όσον αφορά το αναγκαστικό δάνειο, σας πληροφορώ ότι συνήψε άλλα δύο αναγκαστικά δάνεια η Γερμανία, ένα με την Πολωνία και ένα με την Γιουγκοσλαβία. Τα έχει εκπληρώσει και τα δύο. Γιατί εξαιρείται η Ελλάδα? Αυτό είναι το μέγα ερώτημα. Το θέτω μπροστά σε κάθε συνείδηση Γερμανική. Γιατί εξαιρείται η Ελλάδα? Γιατί αυτοεξαιρείται η Γερμανία από το να πληρώσει όταν έχουν πληρώσει οι κολαούζοι, όπως λέω.
27.45: Σας είπα όσα μπορώ περισσότερα, τα είπα όσο μπορώ περιληπτικά και από και εδώ και στο εξής περιμένω ερωτήσεις δικές σας.
29.55: Μαρκάτος: Φταίει η Γερμανία που δεν πλήρωσε? Η Ελλάδα δεν είχε ισχυρή κυβέρνηση το 1961, δεν διεκδίκησε. Οι επανορθώσεις καλύφθηκαν από το σχέδιο Μάρσαλ. Η Γερμανία επέστρεψε τα αρχαία ληστεύματα στην Πολωνία.
32.28: Γλέζος (32.50 βγάζει σακάκι “κάνει πολύ ζέστη”)
Διεκδικούμε από το 1946
Στα 20 χρόνια από τη λήξη του Β ΠΠ, το 1965, με κάλεσε η Ανατολική Γερμανία να την επισκεφτώ. Το ΚΚΕ ήταν παράνομο, οι συναντήσεις γίνονταν στο εξωτερικό. Με κάλεσαν για τις τελετές για την ήττα του ναζισμού. Έχω εντολή από την ΕΔΑ να θέσω στον Ούλμπριχτ το θέμα των οφειλών της Γερμανίας. Του είπα το 3 Ράιχ διέπραξε εγκλήματα κατά της Ελλάδας. Δεν θα σου χαριστώ, θα τα πληρώσετε θέτε δεν θέτε. Μαρκάτε, ο αγώνας ξεκίνησε από τότε. Όταν θα ενωθεί η Γερμανία τότε θα πληρωθούν τα χρέη. Δυστυχώς οι Ελληνικές κυβερνήσεις εκώφευαν, είχαν 5 χρόνια να υποβάλλουν τις διεκδικήσεις. Τον Νοέμβρη του 1995 δίνεται ρηματική διακοίνωση (ΥΠΕΞ Κάρολος Παπούλιας) ότι πρέπει να εξοφληθούν (βλέπε βιβλίο “και ένα μάρκο να είναι” είναι καταγραμμένα, Η διεκδίκηση θα γίνει όταν θα έρθει η κατάλληλη συγκυρία, ώστε να είναι η διεκδίκηση αποτελεσματική … ποτέ δεν έρχεται … όλα τα έχω καταγράψει στο βιβλίο.
40.45: Το σχέδιο Μάρσαλ είναι μια άλλη υπόθεση. Το 1953 οι σύμμαχοι έδωσαν σεισάχθεια στην Γερμανία για ότι χρωστούσε στους συμμάχους για να χρησιμοποιηθεί η Γερμανία ως όπλο ενάντια στον Μπολσεβικισμό.
42.05: Εσείς το θεωρείτε κάπως λόξα μου, δεν είναι λόξα μου.
Εγώ σε κάθε σχολείο που πάω και συναντάω τα παιδιά “ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΙ” λέω, από τα παιδιά, δηλαδή, από την ερώτηση που κάνουν καταλαβαίνω που πάσχω ΕΓΩ στα επιχειρήματά ΜΟΥ, από τα παιδιά. Και λέω διδάσκομαι, βλέπω, το ότι δεν έχω πείσει για ένα θέμα σημαίνει ότι υπάρχει ερώτημα, και αυτά τα ερωτήματα περιμένω να ακούσω από την νεολαία, όχι κάνεις ερώτημα για να μάθουν οι άλλοι.
42.50: Μαθήτρια: Ακούσαμε για τα λάθη που έγιναν από τις κυβερνήσεις του παρελθόντος, αλλά γιατί η Ελλάδα δεν διεκδικεί τώρα αυτά που πρέπει να διεκδικήσει, αυτά που της οφείλουνε?
43.32: Γλέζος: Σωστό, να λοιπόν ένα ερώτημα. Το ερώτημα αυτό είναι και αντιστρεφόμενο, η απάντηση η επίσημη, που δίνουνε οι σημερινές κυβερνήσεις της Γερμανίας.
Ο Σόιμπλε π.χ. είπε ότι “όλα αυτά ανήκουνε στο παρελθόν, να δούμε το μέλλον”
Γιατί πριν 3 χρόνια αξίωσε η Γερμανική κυβέρνηση και πέτυχε από την κυβέρνηση της Τσεχίας να αποζημιώσει τους Σουδήτες Γερμανούς που ζούσαν στη Σουδητία, μία επαρχία Γερμανών, που βρίσκεται τώρα στην Τσεχία. Είναι παρελθόν αυτό?
Πριν 3 μήνες αποφάσισε η Γερμανική κυβέρνηση όχι να αποζημιώσει τα θύματα του ναζισμού, τους Εβραίους, αλλά να τους συνταξιοδοτήσει.
Θέλω λέω απάντηση αγαπητέ πρόεδρε της δημοκρατίας και δεν μου απάντησε. Είπε απλώς θα τα μεταφέρει στην κυβέρνησή του.
46.50: Λάρα (Β’ Λυκείου): Πως πρέπει να κινηθεί η Ελλάδα, διπλωματικά και δικαστικά ώστε να πάρουμε τα χρήματα από τις Γερμανικές οφειλές.
47.04: Γλέζος: Πολύ ωραίο ερώτημα, όπου υπάρχουν μεγάλες διχαστικές απόψεις στη χώρα μας. Προσωπικά απορρίπτω τη δικαστική οδό. Και θα πω ότι απορρίπτω τη δικαστική οδό για δύο λόγους … Προηγούμενη απάντηση δικαστηρίου ήταν ότι το θέμα πρέπει να λυθεί διακρατικά. Διακρατικά τι θα πει? Πολιτικά.
Τι προτείνω: Θα σας φανεί περίεργο, αλλά ξέρετε ότι δεν έχει συνάψει η Ελλάδα με την Γερμανία συνθήκη ειρήνης.
1.02.05: … αγαπητοί συνευρωπαίοι …
Τσόρτσιλ οι ήρωες πολεμούν σαν τους Έλληνες
1.08.24: Συγχαρητήρια, εκτελέστε τον … (Δημήτρης Ίτσιος) Βιβλίο “Η μάχη των οχηρών”
Μήπως επειδή ανατρέψαμε τα σχέδια του Χίτλερ, μας μισούν οι Γερμανικές κυβερνήσεις?
Μήπως επειδή στη διάρκεια της κατοχής είχαμε καθηλώσει εδώ 12 επίλεκτες μεραρχίες της Βέρμαχτ?
1.13.08: Μαθητής … να μας πείτε λίγα λόγια για τον Λάκη Σάντα
1.17.21: Σημειώστε το αυτό. Όταν θέλετε να κάνετε μια πολιτική δράση η συμμετοχή η δική σας δεν είναι “α, διαφωνώ με αυτό”, πρέπει να μετατρέπεται σε πολιτική πράξη. Και η πολιτική πράξει είναι: τα έχετε εναντίων μου? Στείλτε μου γράμματα, εμένα. Τα έχετε εναντίων του ΣΥΡΙΖΑ? Στείλτε γράμματα στον ΣΥΡΙΖΑ. Τα ‘χετε εναντίων της κυβέρνησης? Στείλτε γράμματα, μην νομίζετε ότι περνάει απαρατήρητο αυτό, το αποδεικνύει αυτό που σας είπα.
1.22.00: Μάθιος Πόταγας
1.24.26: Πρόεδρος 15μελούς: θέλω να σας ρωτήσω πως βρήκατε αυτό το ψυχικό θάρρος, να κατεβάσετε μες’ την κατοχή την Γερμανική σβάστικα από την Ακρόπολη
1.27.20: Αστυφύλακας Πέτρος Βουτόπουλος γράφει την ιστορία από την πλευρά της αστυνομίας
1.30.25: Α, και ένα ωραίο, μια άλλη παρένθεση για τον θάνατο … (απόφαση πρώτου στρατοδικείου Οκτώβριος 1948 4:1) Γνωρίζετε ότι παρουσιάστηκαν και οι 5 στρατοδίκες και είπαν ότι “δική μου είναι η ψήφος”, και οι 5 και έτσι δεν γνωρίζουμε ποιος ψήφισε.
1.31.44: Νίκος Βασιλείου (1970 άρχισε σαν καθηγητής, 2005 τελείωσε σαν λυκειάρχης)
Οι Ευρωπαίοι που έρχονται εδώ και μας βλέπουν αναρωτιούνται “που βρίσκουν οι Έλληνες τα λεφτά και περνάνε τόσο καλά”? Λένε “είναι τα λεφτά μας”
Κίνημα Αμβούργο – Δίστομο / Γερμανικό Συνδικάτο / μεγαλώνει το κίνημα στη Γερμανία
Τολμώ να πω ότι σήμερα ο μεγαλύτερος σύμμαχός μας είναι ο Γερμανικός λαός, δεν είναι ακόμα το σύνολο του Γερμανικού λαού, αλλά έχω εμπιστοσύνη ότι αυτοί μαζί και με την δική σας παρουσία, κάτι θα γίνει …
Ποιοι άλλοι είναι στην Ελλάδα τόσο συνειδητοποιημένοι εκτός από εσένα?
Περιοδικό μνήμη και χρέος
Είμαστε σήμερα 365 άτομα
Πολλοί, ακόμα και βουλευτές αγνοούν το θέμα
1.39.40: Δεν υπάρχει μεγαλύτερη νοηματική ανορθογραφία από το να λες “πολεμικές αποζημιώσεις”. Όταν δύο κράτη συγκρούονται ο νικητής αρπάζει όλο το πολεμικό υλικό του ηττημένου και δεν αποζημιώνει γι’ αυτό με τίποτα. Δεν υπάρχει πουθενά κάτι τέτοιο στο διεθνές δίκαιο, θεωρούνται λάφυρα πολέμου και δεν δικαιούται κανένας ποτέ των ποτών να ζητήσει αποζημίωση. … Ακόμα και βουλευτές δεν το κατέχουν …
1.42.10: Γλέζος: Και επειδή είπα για την “δυτικολαγνεία” να πω και ένα ωραίο?
Κωβαίος: Είστε ο μόνος που στέκεται όρθιος και όλοι οι άλλοι καθόμαστε …
Γλέζος: Πέστε με εθνικιστή, πέστε με ότι διάολο θέλετε, αλλά δεν μπορώ, θα το πω.
Υπάρχει μία νοηματική και μορφολογική αλληλουχία των εξής λέξεων: “Η πόλις, που αποτελείται από πολίτες που ασκούν οι ίδιοι πολιτική έχει ως αποτέλεσμα τον πολιτισμό.”
Για να δείτε πόσο ισχυρό είναι αυτό σας αναφέρω ότι όταν ζήτησαν από τον Σόλωνα να εφαρμόσει τους πρώτους νόμους, είπε: “Ο ά-πολις” -δηλαδή αυτός που δεν συμμετέχει στην πόλη- “θα φεύγει από την πόλη”, φοβερό πράγμα … ούτε διανοούμαι να το κάνω σήμερα πράξη …! Δεν συμμετέχεις στα κοινά? Πήγαινε σε άλλη πόλη, δε σε δεχόμαστε!
1.43.42: Επαναλαμβάνω την αλληλουχία την μορφολογική, την λεκτική και την νοηματική: η πόλις, που έχει πολίτες, που ασκούν οι ίδιοι πολιτική, και δεν την αναθέτουν στους επαγγελματίες πολιτικούς -όπως κάνουμε εμείς τώρα στη βουλή- παράγει πολιτισμό.
Ενθουσιάστηκε η Δύση και λέει θέλω και εγώ οπωσδήποτε να συνεισφέρω, και δεν πρέπει να ξεφύγω από την ρίζα την θεματική “πόλ”. Και τι μας προσέφερε? Την “Police”, αυτό μας προσέφερε η Δύση: το όργανο καταστολής των πολιτικών, κοινωνικών και λαϊκών και εθνικών αγώνων.
1.44.55: Θα μου πεις: “Μανώλη, είσαι τόσο αντι…δυτικός?”, όχι, και όσοι από ‘σας ερχόσαστε στο βιβλιοπωλείο μου, θα θυμόσαστε ότι είχα ένα λατινικό ρητό γραμμένο “timeo hominen unius librem” … και είναι του Αυγουστίνου ρήση, που σημαίνει: “να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου”, καταπληκτικό!
1.46.17: Ο “Κύκλωψ” τι είναι? Για σκεφτείτε το, μια λέξη, διπλή:
Ο “κύκλος” και το ουσιαστικό του ρήματος οράω / ορώ, ωψ / οπώς, δηλαδή ο Κύκλωπας βλέπει τα πράγματα μονοδιάστατα, μέσα σε ένα κύκλο. Απ’ όποιο σημείο και αν ξεκινήσεις θα φτάσεις στο ίδιο σημείο, άρα τα πράγματα τα βλέπει μονοδιάστατα.
Και γι’ αυτό εδημιούργησαν οι αρχαίοι Έλληνες πρώτα την λέξη που σημαίνει “ο ανοιχτομάτης”, η Ευρώπη. Η Ευρώπη σημαίνει ο ανοιχτομάτης, ο ευρύς στα πράγματα, τα βλέπει πολυδιάστατα. Αλλά στην πράξη είναι -λυπούμαι που το λέω, στενοχωριέμαι, πέστε με εθνικιστή, όπως θέλετε, από τις Κυκλάδες είμαι- ο Κυκλαδίτικος πολιτισμός, έσπασε τον κύκλο και δημιούργησε τη σπείρα, τον έλικα.
Από το παρελθόν χρησιμοποιώ ότι καλύτερο χρειάζεται και ανελίσσομαι συνεχώς προς τα μπρος. Ο πρώτος Ελληνικός πολιτισμός που έσπασε την μονοδιάστατη αντίληψη και χρησιμοποίησε το πολυδιάστατο, την Ευρώπη, τον ανοιχτομάτη … και έρχεται το Κομμουνιστικό Κόμμα και λέει “να φύγουμε από την Ευρώπη” … !
Πως θα φύγω από την Ευρώπη, χριστιανέ μου! Γιατί εσύ δεν φεύγεις από την Ελλάδα, διαφωνώ με το διευθυντήριο, με την κομισιόν της Ευρώπης, όπως διαφωνώ και με την Ελληνική κυβέρνηση. Δεν φεύγω όμως από την Ελλάδα, επειδή διαφωνώ με την Ελληνική κυβέρνηση. Αν είσαι συνεπείς με τον εαυτό σου, δεν θα ΄πρεπε να φύγεις από την Ελλάδα?
1.51.10: Δεν μου αρέσει η λέξη “σενάρια”, δείχνει φτώχια στο λεξιλόγιο μας, πες “εκδοχή”
Έλα καμιά μέρα, πάρε κανένα φίλο σου, να πάμε πουθενά, να φάμε τίποτα …
Είναι η φτώχια της Ελληνικής γλώσσας που εκφράζεται
1.52.42: Επειδή ο Γερμανικός λαός έχει έναν καταπληκτικό πολιτισμό, που πήγε ο ναζισμός να του τον καταστρέψει, και ένας από τους πιο καλύτερους δημιουργούς, ένας ποιητής, ο Goethe, αλλά δεν ξέρω αν γνωρίζετε, ότι ήτανε και γεωλόγος, δεν το γνωρίζετε αυτό … και επειδή είμαι και εγώ γεωλόγος -μια από τις ιδιότητές μου- πολύ τον έχω αγαπήσει και λέω:
Εάν ακολουθούσαμε τον Γερμανικό πολιτισμό, θα μπορούσαμε οι δυο παραστάτες της Ευρώπης, Γερμανία – Ελλάδα, δεν το λέω επειδή απευθύνομαι σε εσάς, το ‘χω ξαναπεί και έξω από Γερμανικό κοινό ή γερμανόφωνο κοινό, θα μπορούσαμε από την μια άκρια ο μεν και από την άλλη ο άλλος, να δημιουργήσουμε τα βάθρα που θα θεμελιώσουμε την πραγματική Ευρωπαϊκή συνείδηση η οποία θα δημιουργήσει κάτι καινούργιο στον κόσμο ολόκληρο. Ευελπιστώ ότι η αποψινή βραδιά έριξε έναν σπόρο μικρό προς αυτή τη κατεύθυνση. Μπορούν οι δυο λαοί με τον πολιτισμό που έχουνε, οι μεν με τους δε, μπορούν να δημιουργήσουνε κάτι καταπληκτικό.
Και γι’ αυτό, πέρα απ’ όλα τ άλλα, δεν είναι μονάχα “και ένα μάρκο να ήταν”, είναι και αυτή η ενδιάθετη πρόθεσή μου, ώστε οι δύο λαοί να μπορέσουν να παίξουνε το ρόλο που η ιστορία τους προορίζει. Να το πω αλλιώς: μας χτυπάει τη πόρτα η ιστορία, την ακούμε?
Και λέει στους δύο λαούς: “Ελάτε, δημιουργήστε τη νέα Ευρώπη”. Τη νέα Ευρώπη, βέβαια, όπου οι πολίτες θα έχουνε την εξουσία, και όπου αυτό που διαχέεται παντού, κανείς πια δεν μπορεί να αποφασίζει για μένα χωρίς εμένα. Αυτό να το κάνουν πολιτικό γεγονός, αυτό να το κάνουν πολιτική ενέργεια, αυτό να το κάνουν πολιτική πράξη, αυτό να το κάνουν πολιτικό θεμέλιο.
1.55.43: Όταν βλέπω και χειροκροτούνε κάποιοι, και ο ρήτορας μάλιστα έχει τη δεινότητα, την ικανότητα να καθηλώνει το κοινό του, δωσ’ του το το χειροκρότημα μεγαλύτερο.
Του λέω, πέρα από τις μπούρδες που ‘πες, εσύ νομίζεις ότι σε χειροκρότησε ο κόσμος γι΄ αυτά που είπες?
Λέει: γιατί με χειροκρότησε?
Επειδή είσαι -λέω- ικανός ρήτορας, τον είχες καθηλώσει και ήθελε να απελευθερωθεί.
Και όσο πιο πολύ τον έχεις καθηλώσει, τόσο πιο πολύ φωνάζει και στριγκλίζει και σφυρίζει και χαλάει τον κόσμο. Θέλει να απελευθερωθεί από ‘σένα και δεν το ‘χεις καταλάβει.
Λοιπόν, ελπίζω να μη με χειροκροτήσετε τώρα γι’ αυτό.
1.58.00: Πετρακόπουλος
2.00.00: Εκδότης “Athener Zeitung”
2.04.00: Επίσημα, τυπικά δεν είμαι αγωνιστής της εθνικής αντίστασης, για να μπορώ να διεκδικώ για τους άλλους.
2.06.04: Ευχαριστώ λοιπόν για τη διδαχή που μου προσφέρατε, σας ευχαριστώ για ότι μου δώσατε απόψε, που δεν ήταν αυτό που λέτε “θεωρούμε τιμή που ήρθες Μανώλη απόψε”, εγώ θεωρώ τιμή μου που ήρθα απόψε και μαζί σας …
2.07.00: Θα σας ευχαριστήσω για έναν άλλο λόγο. Δεν τον υποψιάζεστε. Σε πολλές συγκεντρώσεις πετάγονται και λένε μερικοί: “Μανώλη, σε έχουμε ανάγκη.”
Και απαντώ: Όσο λέτε ότι με έχετε ανάγκη, τόσο η χώρα δεν πρόκειται να πάει μπροστά. Όταν πείτε “Μανώλη, δεν σε έχουμε ανάγκη”, θα πάει η χώρα μπροστά. Το γεγονός λοιπόν ότι δεν άκουσα από κανένα σας, απόψε, ότι Μανώλη σε έχουμε ανάγκη, σημαίνει ότι βρίσκομαι μπροστά σε συνειδητοποιημένους ανθρώπους, που ξέρουνε τι κάνουνε και τι πράττουν. Ευχαριστώ για τη νέα διδαχή …
Η Φάννυ Γεωμπρέ μας έστειλε τα δυσάρεστα:
