Η Marianne Danner διηύθηνε στην έναρξη της Τελετής Αποφοίτησης τα παιδιά της ορχήστρας της DSA σε μία καταπληκτική εκτέλεση του τραγουδιού του Μάνου Χατζηδάκι σε μία πολύ όμορφη βραδιά της 22ας Ιουνίου 2024, κάτω από την Πανσέληνο της φράουλας, η οποία δεν ήταν ορατή από την αυλή της Σχολής. Μπράβο Marianne!

Το τραγούδι ξεκινά με ένα νανούρισμα, με ευχές και υποσχέσεις, σαν αυτό που σιγοψιθυρίζουν οι γιαγιάδες και οι μαμάδες για να κοιμίσουν τα μωρά.

Το Χάρτινο το Φεγγαράκι είναι τραγούδι σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι και στίχους του Νίκου Γκάτσου, που γράφτηκε για τις ανάγκες του έργου “Λεωφορείον ο Πόθος” του Τεννεσί Ουίλιαμς, που παρουσίασε το Θέατρο Τέχνης το 1949. Στην παράσταση το τραγουδούσε η Μελίνα Μερκούρη. Στην δισκογραφία πέρασε για πρώτη φορά το 1958 με τη Νάνα Μούσχουρη με διαφοροποιημένους στίχους.  Θεωρείται το πρώτο τραγούδι που δημιουργήθηκε από πρωτότυπους στίχους του Γκάτσου. (περισσότερα…)

Φιλοξενήσαμε το άρθρο του Παύλου Αγιαννίδη με τίτλο: “Φώτης Απέργης: «Ακούγοντας» το μέλλον σε μουσικές συνεντεύξεις”, αλλά πιστεύουμε ότι πρέπει να επιμείνουμε στο βιβλίο του Φώτη Απέργη, διότι όπως αναφέρει ο ίδιος:

«Aρχισα να γράφω γιατί πολλές φορές σε παρέες όλα αυτά τα χρόνια έλεγα ιστορίες και με κοιτούσαν έκπληκτοι: μα με τον Γκιλέσπι, με τον Τζέιμς Μπράουν, πρέπει να τα γράψεις αυτά…»

Έτσι παρουσιάζουμε μία συνέντευξή του στην Μαρία Κατσουνάκη στην εφημερίδα “Καθημερινή” με αφορμή το βιβλίο του, από όπου έχουμε δανειστεί ένα τμήμα της φωτογραφίας του συγγραφέα.

– Ζήσαμε όταν αποχωρούσε από τη ζωή ο Χατζιδάκις και συγχρόνως ένας κόσμος ολόκληρος συναγωνίζονταν για τα πρωτεία της δευτεράντζας.

– Θρηνούμε τόσο ελαφρά που ελπίζουμε τόσο λίγο

– Μέσ’ από τη μικρή οθόνη παγιώνεται η μεγάλη μετριότητα. Πάντα υπήρχαν μουσικοί με κάποιο ταλέντο διαφημιστή. Σήμερα ευδοκιμούν οι διαφημιστές με κάποιο ταλέντο μουσικού.

– Του είχε πει ο Μάνος Χατζιδάκις το 1991, σε μία συνέντευξή του στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, ολοκληρώνοντας τη συζήτησή τους: «Υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο εμπόρευμα και στο καλλιτέχνημα. Το πρώτο παρασκευάζεται για να καταναλωθεί. Το δεύτερο μπορεί να είναι πολύ, λιγότερο ή καθόλου επιτυχές για εμπορία, όμως, η ειλικρίνεια των προθέσεών του του προσδίδει σοβαρότητα και αυθεντικότητα. Δυστυχώς, η λέξη “τραγούδι” χρησιμοποιείται και στις δύο περιπτώσεις. Γι’ αυτό αναγκαζόμαστε κάθε τόσο να κάνουμε διευκρινίσεις». Τον ρώτησε ο Φ. Απέργης αν είχε καμιά ιδέα για τον τίτλο. Απάντησε χαμογελώντας: «Γίνεται παρεξήγηση και δίνω την εξήγηση!»

είναι μερικές από τις αναφορές του συγγραφέα. Περισσότερα…

Πριν λίγες μέρες εντοπίσαμε μία ανάρτηση που έγινε με αφορμή ένα απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Paul Auster με τίτλο «The Brooklyn Follies», όπου ο Tom Wood, ένας σημαντικός χαρακτήρας του βιβλίου και φοιτητής λογοτεχνίας διηγείται μία ιστορία του Φραντς Κάφκα και μίας κούκλας:

Σε ηλικία 40 ετών, ο Φραντς Κάφκα (1883-1924) που δεν παντρεύτηκε ποτέ και δεν είχε παιδιά, περπατούσε σε πάρκο στο Βερολίνο, όταν συνάντησε ένα κορίτσι που έκλαιγε επειδή είχε χάσει την αγαπημένη του κούκλα. Μαζί έψαξαν για την κούκλα χωρίς αποτέλεσμα. Ο Κάφκα του πρότεινε να συναντηθούν εκεί την επόμενη μέρα και να ξαναψάξουν. Την επόμενη μέρα, όταν ακόμα δεν βρήκαν την κούκλα, ο Κάφκα του έδωσε ένα γράμμα γραμμένο από την κούκλα που έλεγε: «Παρακαλώ μην κλαις. Έφυγα για ένα ταξίδι, ώστε να γνωρίσω τον κόσμο. Θα σου γράψω για τις περιπέτειες μου.» Μετά απ´ αυτό ξεκίνησε μια φιλία, που συνεχίστηκε μέχρι το τέλος της ζωής του Κάφκα. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων τους, ο Kάφκα διάβαζε τα γραμμένα γράμματα με περιπέτειες και αφηγήσεις, που το κορίτσι θεωρούσε αξιολάτρευτες. Τελικά, ο Κάφκα «παρουσίασε» την κούκλα, που είχε επιστρέψει πίσω στο Βερολίνο. «Δεν μοιάζει με την κούκλα μου», του είπε το κορίτσι. Ο Κάφκα της έδωσε άλλο ένα γράμμα, που είχε γράψει η κούκλα: «Τα ταξίδια μου, με άλλαξαν.» Το κορίτσι αγκάλιασε τη νέα κούκλα και την πήρε μαζί του ευτυχισμένο στο σπίτι του. Ένα χρόνο αργότερα, ο Κάφκα πέθανε σε ηλικία μόλις 41 χρονών. Πολλά χρόνια αργότερα, η ενήλικη πλέον κοπέλα βρήκε ένα μικρό γράμμα μέσα στην κούκλα. Στο μικρό γράμμα, που υπέγραφε ο Κάφκα έγραφε:

«Ό,τι αγαπάς μάλλον θα χαθεί, αλλά στο τέλος η αγάπη θα επιστρέψει με άλλο τρόπο».

Περισσότερα…

Ο Ισπανός συγγραφέας Χαβιέρ Μαρίας, το έργο του οποίου έχει μεταφρασθεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες και 60 χώρες, πέθανετην Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2022 στην Μαδρίτη σε ηλικία 70 ετών από πνευμονία, ενώ προηγουμένως είχε προσβληθεί από COVID. Την είδηση μας μετέφερε η Λίζα Γεωμπρέ, που αυτές τις μέρες διαβάζει το βιβλίο του “Γράφοντας τις ζωές των άλλων” και αξίζει να το διαβάσουμε όλοι.

Η είδηση του θανάτου μας θύμισε μία αναφορά μας στο συγγραφέα, ο οποίος ήταν οπαδός της Ρεάλ Μαδρίτης την οποία αξίζει εδώ να επαναλάβουμε:

Javier Marias: “Όταν ήμουν θνητός”

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε τι κρύβεται πίσω από την επιθυμία μας να συναντάμε συμμαθητές και συμμαθήτριες τόσα χρόνια μετά. Ποιά είναι η κινητήριος δύναμη που κάνει τους περισσότερους από εμάς να επιδιώκουμε την επαφή;

Ο Ισπανός συγγραφέας Javier Marias, κυκλοφόρησε πριν από 25 περίπου χρόνια μία συλλογή διηγημάτων με τίτλο “Όταν ήμουν θνητός” (“Cuando fui mortal”, 1996), όπου κάνει μία αναφορά στον δεσμό αυτόν με αφορμή το γεγονός ότι αναφέρεται αλλά και απευθύνεται στον συμμαθητή του χρησιμοποιώντας το επώνυμό του:

… στο σχολείο είσαι γνωστός με το το επώνυμό σου μέχρι την εφηβεία. Και, με τον ίδιο τρόπο που, αν διατηρηθεί η επαφή, βλέπει κανείς στον ενήλικο να προβάλλεται πάντα το πρόσωπο του παιδιού με το οποίο μοιράστηκε το ίδιο θρανίο, λες και οι μεταγενέστερες αλλαγές ή ο τονισμός κάποιων χαρακτηριστικών είναι μάσκα και παιχνίδι για να καλυφθεί η ουσία, έτσι και η επίτευξη ή η μη συμπλήρωση των ηλικιών του άλλου μοιάζουν εξωπραγματικές ή μάλλον πλασματικές, σαν σχέδια ή φαντασιώσεις ή αναπαραστάσεις ή φόβοι που αφθονούν στα παιδικά χρόνια, λες και ανάμεσα σ’ αυτούς τους φίλους όλα όσα συμβαίνουν εξακολουθούν να φαίνονται και εξακολουθούν να βιώνονται ως αναμονή -η κύρια κατάσταση της παιδικής ηλικίας , δεν είναι καν επιθυμία-, τα παρόντα, τα παρελθόντα, ακόμα και τα πολύ μακρινά. Σ’ αυτό το είδος των φίλων, κανένα ή λίγα πράγματα μπορούν να ληφθούν πολύ στα σοβαρά γιατί έχει συνηθίσει κανείς να είναι τα πάντα παιχνίδι, εκφρασμένο με σαφήνεια με εκείνες τις στερεότυπες φράσεις που κατόπιν τις εγκαταλείπει για να βγει στον κόσμο: “Έλα να παίξουμε αυτό”, “Έλα να κάνουμε ότι”, “Τώρα είμαι εγώ ο αρχηγός”…

Δείτε το σημείωμάμας από τον Ιανουάριο του 2018…

Το χάος της κλιματικής κρίσης που ξεδιπλώνεται μπρος στα μάτια μας· η ψαλίδα ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς που μεγαλώνει ολοένα· η έντονη πόλωση των κοινωνιών μας. Όλα αυτά είναι στοιχεία που δεν αφήνουν κανένα περιθώριο αμφιβολίας: δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε πλέον με τον ίδιο τρόπο. Το μοντέλο ευημερίας της Δύσης είναι ξεπερασμένο. Είναι επιτακτική ανάγκη, όπως επισημαίνει η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας.

Σε αυτό το βιβλίο η επιδραστική Γερμανίδα οικονομολόγος Μάγια Γκέπελ μάς καλεί να ξεπεράσουμε παγιωμένες αντιλήψεις μας και να βρούμε μηχανισμούς με τους οποίους θα αντιμετωπίσουμε ταυτόχρονα περισσότερα προβλήματα· μηχανισμούς, που ίσως θέσουν υπό αμφισβήτηση πολλές πεποιθήσεις, αλλά που θα μας επιτρέψουν, αντί ν’ απορρίπτουμε παθητικά και αντιδραστικά ένα δυσοίωνο μέλλον, να διαμορφώσουμε ενεργά ένα επιθυμητό.

Οι παγκόσμιες κρίσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνία δεν είναι απλές συμπτώσεις. Αποκαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο μεταχειριζόμαστε τους εαυτούς μας και τον πλανήτη στον οποίο κατοικούμε. Αν θέλουμε να υπερνικήσουμε αυτές τις κρίσεις, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τους κανόνες, με βάση τους οποίους χτίσαμε το οικονομικό μας σύστημα. Μόνο όταν τους κατανοήσουμε πλήρως, θα μπορέσουμε να τους αλλάξουμε – και να ξανακερδίσουμε την ελευθερία μας.

H Maja Göpel έρχεται στην Αθήνα για να παρουσιάσει το βιβλίο της από τις εκδόσεις Ψυχογιός, του οποίου τον πρόλογο έχει γράψει η Αλεξάνδρα Μητσοτάκη. Η παρουσίαση θα γίνει στις 10 Ιουνίου στις 13.οο – 15.οο στο Αμφιθέατρο του Goethe (Ομήρου 14-16).

Ομιλητές:

– Μάγια Γκέπελ, Συγγραφέας, πολιτική οικονομολόγος, ερευνήτρια μετασχηματισμού και επιστήμονας βιωσιμότητας με έμφαση στη διεπιστημονική εργασία

– Αλεξάνδρα Μητσοτάκη, Πρόεδρος και συνιδρύτρια του WHF (World Human Forum)

– Κώστας Καρτάλης, Καθηγητής Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

– Νίκος Χαραλαμπίδης, Διευθυντής GreenPeace

– Γιάννης Μαστρογεωργίου, Ειδικός Γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού

Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Θοδωρής Γεωργακόπουλος, δημοσιογράφος και editorial director του ανεξάρτητου μη-κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού «Διανέοσις». Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά μέσω live streaming στα social media των Εκδόσεων Ψυχογιός.

H διακεκριμένη οικονομολόγος ΜΑΓΙΑ ΓΚΕΠΕΛ (1976) είναι μια από τις σημαντικότερες φωνές υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ευρώπη. Οι ιδέες της, που αφορούν την αλληλεπίδραση κοινωνίας, επιστήμης και πολιτικής, έχουν αποτυπωθεί τόσο σε επιστημονικές εκδόσεις (The Great Mindshift: How a New Economic Paradigm and Sustainability Transformations go Hand in Hand) όσο και βιβλία για το ευρύ κοινό όπως το ανά χείρας δοκίμιο ΑΣ ΔΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΑΣ ΑΛΛΙΩΣ, το οποίο ήταν στη λίστα των γερμανικών ευπώλητων τίτλων επί μήνες. Από το 2017 έως το 2020 η Μάγια Γκέπελ διετέλεσε Γενική Γραμματέας του Επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου της Γερμανίας για την Παγκόσμια Περιβαλλοντική Αλλαγή (WBGU), ενώ έως τον Ιούλιο του 2021 είχε τη θέση της Διευθύντριας Έρευνας στον οργανισμό The New Institute. Το 2019 αναγορεύθηκε επίτιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Leuphana του Λίνεμπουργκ. Είναι μέλος της Λέσχης της Ρώμης, του World Future Council, του Balaton Group και μεταξύ των εμπνευστών της πρωτοβουλίας Scientists4Future.

Η Λίζα Γεωμπρέ διάβασε ξανά το “Άσμα Ασμάτων” σε μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη και μας το προτείνει ανεπιφύλακτα. Για τους γνωρίζοντες η ανθολογία αυτή των ερωτικών / γαμήλιων τραγουδιών αποδίδεται στον ίδιο τον Σολομώντα.

Επιλέγουμε από το προλόγισμα του Γιώργου Σεφέρη δύο μικρά σημεία (ας μας συγχωρέσετε την μετατροπή του σε μονοτονικό και την αντικατάσταση της άνω τελέίας από κόμμα):

… Όμως τούτος ο σημερινός ελληνικός κόσμος, αν πρόκειται να πάψει να είναι πνευματικά υπανάπτυκτος, καθώς λένε, πρέπει να ζήσει με οικειότητα και να αγαπήσει αυτά τα κείμενα που είναι η κληρονομιά του κι η παράδοσή του, και τούτο πως να γίνει χωρίς μεταφράσεις; Είναι παράδοξο, αν πάει ο νους μας στις Γραφές, είναι αλήθεια παράδοξο να αναλογιστεί κανείς, πως ένας λαός Χριστιανικός και Ορθόδοξος, ο πιό Χριστιανός Ορθόδοξος του κόσμου, έζησε τους τελευταίους αιώνες -δεν ξέρω πόσους- σε μία μισοσυνείδητ συμβίωση με τα Ιερά Γράμματά του…

…Το Άσμα Ασμάτων βλάστησε, όπως είναι φανερό, ανάμεσα σ’ ένα ποιμενικό λαό, το λαό της Παλαιστίνης, είναι ένα γαμήλιο τραγούδι. Τα πρόσωπα που μας παρουσιάζει είναι η Νύφη, ο Άντρας, -τους υποδύονται ίσως οι δύο πρωταγωνιστές- και ο Χορός από γυναίκες ή και άντρες…

Αντιγράφουμε από την wikipedia:

Σύμφωνα με την ιουδαϊκή κατάταξη των βιβλικών έργων, το Άσμα Ασμάτων ανήκει στην τρίτη ομάδα των βιβλίων της Εβραϊκής Βίβλου, τα «Αγιόγραφα», ενώ σύμφωνα με τη χριστιανική, στη δεύτερη ομάδα, στα «Ποιητικά-διδακτικά» βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης.

Η έκφραση «άσμα ασμάτων», με την οποία επιγράφεται το έργο, είναι εβραϊσμός. Με ανάλογους συνδυασμούς ίδιων λέξεων, όπου η δεύτερη τίθεται σε γενική πληθυντικού (πρβλ. «άγια των αγίων»), δηλώνεται η υπέρθεση, οπότε ο τίτλος του βιβλίου σημαίνει: «Το πιο όμορφο τραγούδι».

Δείτε την καταχώρηση στην wikipedia…

Εμείς εντοπίσαμε και ένα άρθρο του 2018 που αναφέρεται στην μεταγραφή του Λευτέρη Παπαδόπουλου, πουερμήνευσε με μοναδικό τρόπο η Ειρήνη Παππά, σε μουσική Βαγγέλη Παπαθανασίου.

Δείτε το άρθρο…

Δύο μικρά βιβλία προτείνει η Λίζα Γεωμπρέ για διάβασμα αυτές τις ημέρες. Το πρώτο είναι οι “Αθωότητες” του Κλεάνθη Δανόπουλου και το δεύτερο “Το αίμα νερό” του Χάρη Βλαβιανού. Διαλέγετε και διαβάζετε όποιο προτιμάτε, εκτός αν διαβάσετε και τα δύο.

Τραπεζικοί υπάλληλοι, πορνογράφοι, αστυνόμοι, εκπαιδευτές, άγγελοι, πάμπλουτοι κληρονόμοι, γιατροί και παράνομοι συναντιούνται στις σελίδες αυτού του βιβλίου, κάνουν τις επιλογές τους, και παίρνουν κρίσιμες ή ασήμαντες αποφάσεις που σηματοδοτούν τη ζωή τους. Οι ιστορίες κυλάνε φωτίζοντας τμηματικά τη μεγάλη εικόνα που μας περιβάλλει, μέχρι να σκιαγραφήσουν τελικά την κρυμμένη σχέση που διατρέχει τις ζωές των ανθρώπων. Πρόκειται για δέκα αστραφτερές αθωότητες, παιχνιδιάρικες σαν αντανακλάσεις μιας πόλης στην επιφάνεια της μόνης αδιαπραγμάτευτης πεποίθησης που διατρέχει τις σελίδες αυτού του βιβλίου. (. . .)

Περισσότερα από το site της Πολιτείας…

Το αίµα νερό: γίνεται; Οι δυο λέξεις που συνάπτονται εδώ, η καθεµιά µε το δικό της ειδικό βάρος, και οι δυο µαζί µε την υγρή τους ζωτικότητα, παραπέµπουν απευθείας στη νομοτέλεια της λαϊκής σοφίας: όχι, δεν γίνεται. Και ο Χάρης Βλαβιανός, ένας ποιητής στην ωριµότητά του, µας θυµίζει ότι η φύση του αληθινού δηµιουργού ριζώνει στη διαρκή επιστροφή, στις εµµονές του, αλλά καρπίζει µόνο µε την ποιητική επίνοια, ώστε, κάθε φορά που επιχειρείται η επιστροφή, να συντελείται µε ανανεωµένους όρους ύφους και διευρυµένους ποιητικούς στόχους. Σ’ ένα ποιητικό βιβλίο, λοιπόν, αυτοπροσδιοριζόµενο ως «μυθιστόρηµα σε σαράντα πέντε πράξεις», συντίθεται µια µυθοπλασία του εαυτού, αλλά και µια επιτέλεση του ποιητικού εγώ: σταθερό θέµα το υποκείµενο, µέσο η ανασκαφή του προσωπικού, οικογενειακού τραύµατος, στιγµιότυπα που αναδύονται µε τους ελεύθερους συνειρµούς της µνήµης. Επιθυµία: αν όχι η συγχώρηση για ό,τι έχει πια παρέλθει, τουλάχιστον η λυτρωτική έκθεση· η απόφαση του ποιητή ν’αντικρίσει τα φαντάσµατά του στον καθρέφτη, να τους απευθυνθεί, να παίξει µαζί τους και να τους επιστρέψει ως δώρο συµφιλίωσης ένα (σχεδόν σπαρακτικό) µειδίαµα.

Περισσότερα από το site της Πολιτείας…

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο εντοπίσαμε αυτές τις ημέρες. Συγγραφέας, ο Παναγιώτης Δευτεραίος, ο οποίος δεν είναι απόφοιτος, όμως το βιβλίο που εξέδωσε έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και όχι μόνον για τους Αθηναίους.

Μία συναρπαστική, περιπετειώδης εξερεύνηση στον υπόγειο κόσμο της Αθήνας.

Κατεβαίνοντας στα ενδότερα, εισχωρώντας στο υπέδαφος της Αθήνας, ανακαλύπτουμε αρχαία τούνελ και στοές, χαμένα ρέματα, παλιά καταφύγια και κατακόμβες.

Μπορούμε πράγματι να διανύσουμε χιλιόμετρα περπατώντας κάτω από την αστική επιφάνεια; Η απάντηση είναι “ναι”, αρκεί να γνωρίζουμε τα σημεία που οδηγούν στις εισόδους των πραγματικών στοών! Από τις εισόδους αυτές καταλήγουμε είτε σε δαιδαλώδεις υπόγειους διαδρόμους, στους οποίους ταξιδεύουν τρεχούμενα νερά, είτε σε τοπικού χαρακτήρα χώρους με σήραγγες και θαλάμους, όπως είναι τα καταφύγια ή οι κατακόμβες. Έτσι, οι σκάλες που ξεκινούν κάτω από ένα παμπάλαιο μεταλλικό καπάκι, στην άκρη του δρόμου ή στα παρτέρια κάποιου πεζοδρομίου, μπορούν να μας οδηγήσουν, πάντα με τη δέουσα προσοχή, σε μια ξεχασμένη υπόγεια γωνιά της πόλης!

Ελάχιστες από αυτές τις διόδους είναι πλέον φανερές μέσα στον αστικό λαβύρινθο, όπως για παράδειγμα εκείνη η ξεχασμένη όαση στο πολυσύχναστο Κέντρο, από όπου ο θρύλος θέλει να ξεκινά μια υπόγεια διαδρομή προς τη θάλασσα…

Ο έμπειρος Σπηλαιολόγος και Πολιτικός Μηχανικός του ΕΜΠ, Παναγιώτης Δευτεραίος, μας καλεί σε μία συναρπαστική περιήγηση στον… Κάτω Κόσμο της πρωτεύουσας! (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περισσότερα…

“…Δεν συγχωρώ στον πατέρα μου το ότι σκότωσε μέσα μου τον γερμανικό πολιτισμό. Μηχανικά, έσβησα αυτή τη γλώσσα απ’ το μυαλό μου επειδή ήταν η δική του, επιλέγοντας στη θέση της τα αγγλικά, που μπορούν να σε κάνουν να νιώσεις σπίτι σου ακόμη και στα πιό απόμακρα μέρη, που σε εξισώνουν με κάθε ανθρώπινο πλάσμα. Ο πατέρας μου δικαιολογούσε τον Χίτλερ κάτω από το φως του Μότσαρτ ή του Μπετόβεν και, μέσα από την πολιτισμική αυτή συγγένεια, συμπέραινε πως ο ένας ήταν αποτέλεσμα των δύο άλλων. Το Τρίτο Ράιχ γινόταν αποδεκτό κάτω από τις τρίλιες του Μαγικού Αυλού, κάτω από τις δυνατές συγχορδίες της Ωδής στη Χαρά. Ένας πολιτισμός που είχε γεννήσε τέτοια αριστουργήματα δεν μπορεί να ήταν και τόο κακός, ειδικά όταν η σοβαρή μουσική παιζόταν στα κτίσματα των στρατοπέδων. Είχε μία αίγλη, όπως και να το κάνεις, το να είναι φιλόμουσος ένας δήμιος. Τα Σαββατοκύριακα στο σπίτι ακούγαμε το Deutschland über Alles, τον εθνικό ύμνο της Γερμανίας, του οποίου η μουσική είναι παρμένη από ένα κουαρτέτο του Χάιντν, που κι αυτό ήταν διασκευή μιας μελωδίας από την Κροατία, αλλά ποτέ Μάτερ ή Μέντελσον. Μέχρι τα σαράντα μου, μου ήταν αδύνατον να ανεχτώ την κλασσική μουσική.”

Το βιβλίο του Πασκάλ Μπρυκνέρ “Ένα καλός γιός” εκδόθηκε το 2015 από τις εκδόσεις Πατάκη και είναι η επιλογή της Λίζας Γεωμπρέ για αυτό το δεκαπενθήμερο της τελευταίας εβδομάδας του Φεβρουαρίου και της πρώτης του Μαρτίου. Το απόσπασμα είναι από το κεφάλαιο ΙΙΙ, που έχει τίτλο “Το εβραϊκό δηλητήριο”.

Διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο:

Το “Ένας καλός γιος” είναι η ιστορία ενός παιδιού με εύθραυστη υγεία που γεννιέται μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο σε μια οικογένεια αυστριακής καταγωγής και γερμανικής παιδείας. Σε πολύ μικρή ηλικία το στέλνουν σ’ ένα σανατόριο στην Αυστρία λόγω του προβλήματος των πνευμόνων του. Μέσα στο χιονισμένο τοπίο δοξάζει τον Θεό και προσεύχεται κάθε βράδυ να πεθάνει ο πατέρας του.

Ο πατέρας του, αντισημίτης και ρατσιστής, είναι ένας κακότροπος σύζυγος που δέρνει και εξευτελίζει τη γυναίκα του. Ο μοναχογιός του θα κάνει τα πάντα για να γίνει το αντίθετο απ’ αυτόν. Θα υπάρξει αργότερα μαθητής του Γιανκέλεβιτς και του Ρολάν Μπαρτ και στη συνέχεια αναγνωρισμένος συγγραφέας, που τον τοποθετούν ανάμεσα στους “Εβραίους διανοούμενους” με τους οποίους και θα ταυτιστεί, αν και δεν είναι Εβραίος.

Ως την τελευταία του ημέρα, θα συντροφέψει εντούτοις στον γολγοθά του αυτόν τον ξένο, τον πατέρα του, που του έδωσε τη ζωή και που δε λέει να παραδοθεί στον θάνατο. Διότι πέρα από την περιφρόνηση και την ένοχη οργή, το συγκλονιστικό αυτό αφήγημα είναι η ομολογία μιας αδιαφιλονίκητης αγάπης ενός γιου προς τον πατέρα του, στον οποίο, παραδόξως, οφείλει όλο του το έργο – όπου το θέατρο της σκληρότητας μετατρέπεται σε συμπόνια. Στον πατέρα του αφιερώνεται λοιπόν ετούτο το βιβλίο του φόβου και της συγχώρεσης.

Περισσότερα…

Η Λίζα Γεωμπρέ διάβασε τις ημέρες αυτές το βιβλίο του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου: “Η κερένια κούκλα” και όχι απλώς ενθουσιάστηκε, όχι απλώς το προτείνει να το διαβάσουμε, αλλά θεωρεί ότι είναι ένα από τα σημαντικότερα διηγήματα της ελληνικής λογοτεχνίας.

Να πούμε δύο κουβέντες για τον συγγραφέα:

Ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος (Αθήνα, 1867 – 1 Νοεμβρίου 1911) ήταν Έλληνας θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και ποιητής, καθώς και ο ιδρυτής της Νέας Σκηνής,

Πέρασε αρκετά χρόνια στη Βιέννη, όπου έγινε δάσκαλος της Ελισάβετ της Βαυαρίας και στενός της φίλος. Έγραψε γι’ αυτήν “Το βιβλίο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ”, το πιο γνωστό του έργο, όπου εξιστορούσε τη φιλία του με την Αυτοκράτειρα. Μετά το θάνατό της, επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου δημιούργησε τον πρώτο σύγχρονο θεατρικό οργανισμό, τη Νέα Σκηνή, και συνέβαλε καίρια και ουσιαστικά στην ανανέωση της ελληνικής θεατρικής σκηνής και στον εκσυχρονισμό της. Κατά τη διάρκεια της οκτάχρονης παρουσίας της, ανέβασε τα σπουδαιότερα έργα του καιρού του και δίδαξε υποκριτική στους ηθοποιούς που αργότερα θα γίνονταν οι πιο σημαντικοί στο ελληνικό θέατρο. Έγραψε, επίσης, το μυθιστόρημα “Η κερένια κούκλα”.

Η κερένια κούκλα δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα Πατρίς το 1908 και εκδόθηκε σε βιβλίο το 1911, τη χρονιά θανάτου του συγγραφέα. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα και όπως αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας στον πρόλογο του έργου πρόκειται για μια «ιστορία απλή και λυπητερή, γιατί απλή και λυπητερή είναι η ζωή». Η υπόθεση του έργου διαδραματίζεται σε μια λαϊκή συνοικία της πρωτεύουσας και μας περιγράφει τη σκληρή ζωή εκείνης της εποχής, τις πίκρες και τα πάθη των απλών ανθρώπων. Σταθερά μοτίβα στο έργο είναι η σκληρή μοίρα, η αρρώστια και το ανέφικτο της ανθρώπινης ευτυχίας. Η υπόθεση είναι απλή και βγαλμένη μέσα από τη ζωή: Μια γυναίκα του λαού, η Βιργινία, ερωτεύεται και παντρεύεται έναν άνδρα νεώτερό της, τον Νίκο και μένουν σε μια λαϊκή γειτονιά της Αθήνας.

Δείτε περισσότερα στην παρουσίαση, που κάνει η Ανοικτή Βιβλιοθήκη, από όπου μπορείτε να κατεβάσετε σε pdf όλο το βιβλίο…

Εμείς θα συμπληρώσουμε εδώ ότι:

…το 1891, ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος αναγορεύεται διδάκτωρ της Φιλοσοφίας και δέχεται την πρόταση των Ανακτόρων της Αυστρίας να διδάξει την ελληνική γλώσσα στην Αυτοκράτειρα Ελισάβετ, τη θρυλική “Σίσσυ”. Μαγεύεται από τη “μελαγχολική αυτοκράτειρα”, τη θαυμάζει, τη λατρεύει, βαθιά και πλατωνικά, ως “γητεύτρα της φαντασίας, άφθαστο των Ονείρων και της Ωριοσύνης καταφύγιο”. Γίνεται αφοσιωμένος ακόλουθός της, τη συνοδεύει μάλιστα στο ταξίδι της στην Κέρκυρα το 1892, τη χρονιά που ολοκληρώνεται το “Αχίλλειον”, το παλάτι-ησυχαστήριό της στο νησί. Λίγο μετά τη δολοφονία της Ελισάβετ το 1898, αποφασίζει να της αφιερώσει το Tagebücher (Φύλλα ημερολογίου), μια λυρική μυθιστορηματική βιογραφία της, η οποία όμως προξενεί την έντονη δυσαρέσκεια των Ανακτόρων και γίνεται η αιτία να εγκαταλείψει, ως ανεπιθύμητος, τη Βιέννη. Το 1908, το έργο κυκλοφορεί στα ελληνικά, με τον τίτλο “Το βιβλίο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ”.

Σχετικές δημοσιεύσεις:

Βάλτερ Πούχνερ: “Κωνσταντίνος Χρηστομάνος ως δραματουργός”…

Ο Γιώργος Κορφιάτης αριστερά και η πιστή “σύντροφός” του, η τραγιάσκα του, δεξιά. Η οιμιλία του συγκίνησε, γιατί ανέσυρε γεγονότα και εικόνες από το παρελθόν, από μια στιγμή της ζωής του που τον σημάδεψε για περισσότερο από 60 χρόνια. Συγκινήθηκε και ο ίδιος, αλλά καμάρωνε καθώς μας παρουσίαζε το καταπληκτικό πρόπλασμα της “διαστημικής” καρέκλας που αντέγραψε αποό τα σχέδια του Ζενέτου.

Τ.Χ. ΖΕΝΕΤΟΣ –20191205 Τ. Χ. ΖΕΝΕΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΣΑ

Ακολουθεί μετά από το Α΄ Μέρος της παρουσίασης του Ζ.

από τον Αρχιτέκτονα Πέτρο ΠΕΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟ

(Η ΕΙΣΑΓΩΓΉ)

Ας δούμε λοιπόν τώρα, τον Τάκη Ζ καί από την ανθρώπινη πλευρά του, όπως τον γνώρισα εγώ δουλεύοντας πλάι του.

(Η ΠΡΟΣΛΗΨΗ)

Τον Ιούνιο, του 1967 τελείωσα τις σπουδές μου στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο και έτρεξα αμέσως να εγγραφώ στο Τεχν. Επιμελ. και στο Ταμείο μας. Να έτσι, για να μπορώ να λέω πλέον πως ήμουν Αρχιτέκτων. Βιαζόμουν να αισθανθώ Διπλωματούχος Μηχανικός, αγνοώντας βέβαια το πόσο λίγα περί Αρχιτεκτονικής γνώριζα, αλλά προπάντων, το πόσα πολλά ήταν εκείνα που δεν γνώριζα. Όπως και να είχε το πράγμα, τώρα ανυπομονούσα να γνωρίσω την Αρχιτεκτονική και στην πράξη. Όσο για το πού θα έπρεπε να κάνω την πρώτη μου γνωριμία «μαζί της» είχα πάρει ήδη τις αποφάσεις μου.

Επί πέντε χρόνια, πηγαίνοντας στο Πολυτεχνείο και επιστρέφοντας, περνούσα από την οδό Ακαδημίας. Εκεί, στην είσοδο του κτιρίου, στον αριθμού 61, έβλεπα μια ταμπέλα: Τ.Χ. ΖΕΝΕΤΟΣ, Αρχιτέκτων, 6ος Όροφος.

Α… Από εκεί λοιπόν παραγόταν, όλη εκείνη η καλή δουλειά !.

Τον Ζ τον θαύμαζα ήδη από τα κτίριά του, αλλά και ακόμη από το περιοδικό Αρχιτεκτονική που συχνά δημοσίευε τα έργα του.

Έτσι, το απόγευμα της Δευτέρας, τρείς Ιουλίου, με το πιο καλό μου άσπρο πουκάμισο, κατέβηκα στο Κέντρο, πήγα κατ’ ευθείαν στο κτίριο της οδού Ακαδημίας 61, και κτύπησα την πόρτα του Γραφείου του Τάκη Ζενέτου.

Μου άνοιξε ένα σοβαρό, νέο άτομο, που όταν του είπα πως ήθελα να δω τον κ. Ζενέτο, με έβαλε ευγενικά να καθίσω και να περιμένω. Ο Ζενέτος ήταν εκεί και με δέχθηκε μετά από λίγο στο ιδιαίτερο γραφείο του. Τώρα ήμουν γεμάτος αγωνία και αμηχανία… -Που το είχα βρει τόσο θάρρος;… –Τόσο θράσος!….

-«Ορίστε, τι θέλετε;» -Ρώτησε, κάπως αιφνιδιασμένος, σηκώνοντας τα μάτια του, από τα χαρτιά που είχε μπροστά του.

-«Θα ήθελα να ρωτήσω αν υπάρχει περίπτωση να δουλέψω στο Γραφείο Σας» -Είπα. «-Είμαι αρχιτέκτων!» -Βιάστηκα να συμπληρώσω… -Και αυτό αντήχησε περίεργα στ’ αφτιά μου, γιατί ήταν πρώτη φορά που δήλωνα την τόσο φρέσκια επαγγελματική μου ιδιότητα.

Φάνηκε πως δεν περίμενε τέτοια απάντηση…

-Ποιός σ’ έστειλε; -με ρώτησε με ένα αμυδρό χαμόγελο.

-Κανένας,-είπα απλά.

-Καανένας;; Και τότε πως ήρθες εδώ;-ρώτησε -τώρα με έκδηλη έκπληξη.

-Ε,.. μου αρέσουν αυτά που φτιάχνετε και γι αυτό ήρθα… -είπα μουδιασμένος….

Με κοίταξε για λίγο ερευνητικά, από πάνω ως κάτω, σιωπηλός, ενώ τώρα πια η δικιά μου αγωνία είχε κορυφωθεί…

-Κάθισε! -είπε τελικά, δείχνοντας μου την χαμηλή πολυθρόνα εμπρός από το γραφείο του.

Η συζήτηση που ακολούθησε ήταν σύντομη και περιλάμβανε κυρίως μερικές τυπικές πληροφορίες για μένα. Δυο μεγάλα, καθαρά, γαλάζια μάτια με διερευ-νούσαν έντονα, όσο απαντούσα στις σύντομες ερωτήσεις του….

-«Θα έρθεις αύριο το πρωί», μου είπε χαιρετώντας με, δια χειραψίας. «Εγώ δεν θα είμαι εδώ. Ο Αλέκος θα σου ’πει, με τι θα ασχοληθείς».

Τον ευχαρίστησα όσο μπορούσα πιο σοβαρά -ενώ μέσα μου, βέβαια, πανηγύριζα… Αποχαιρέτησα τον Αλέκο που με συνόδευσε μέχρι την πόρτα, και έφυγα … «πετώντας» για το σπίτι.

(ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ)

Ο χώρος του Γραφείου του Τ.Ζ δεν ήταν τόσο μεγάλος όσο τον περίμενα. Ήταν μάλλον ένα φωτεινό, απλό διαμέρισμα τεσσάρων δωματίων, που είχε μετατραπεί σε γραφείο. Το περιβάλλον όμως εκεί ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον για έναν αρχάριο αρχιτέκτονα. Φαινόταν, ότι γινόταν κάποια ξεχωριστή δουλειά εκεί -μέσα. Δεν υπήρχε όμως, η παραμικρή επιτήδευση. ή κάποια προσπάθεια προβολής. Σαν να δινόταν περισσότερο βάρος στην ουσία των μελετών και στην παραγωγική διαδικασία. Λίγα σχέδια αναρτημένα στους τοίχους, λίγες φωτογραφίες από γνωστά μου ήδη κτήρια, λίγες λιτές, εργαστηριακές μακέτες εδώ και εκεί -και αυτά ήταν όλα.

Ο Ζενέτος είχε πλέον μόνος του το Γραφείο. Η συνεργασία του με τον Μαργαρίτη Αποστολίδη είχε διακοπεί. Τους λόγους δεν τους έμαθα ποτέ -ούτε και με ενδιέφεραν άλλωστε. Στο Γραφείο ήταν μόνον ο Αλέκος Παπαναστασίου, αρχιτέκτων, και μια νεαρή κοπέλα, η Αγγελική, η γραμματεύς. Πότε-πότε ερχόταν και ο Απόστολος. Ο Απόστολος ήταν ο λογιστής.

Με την όρεξη του «νεοφώτιστου» άρχισα να δουλεύω πρωί και απόγευμα -και συχνά μέχρι το βράδυ. Τις πρώτες μέρες έβλεπα τον Ζενέτο να έρχεται κατά τις 1:00 ή 2:00 το μεσημέρι και υπέθετα ότι ήταν όλο το πρωί σε δουλειές, ή σε επιβλέψεις. Ωστόσο, αργά το απόγευμα που έφευγα, τον αποχαιρετούσα, καθισμένο εκεί στο σχεδιαστήριό του, να συνεχίζει την δουλειά, σαν να είχε μόλις αρχίσει. Υπέθετα πως θα έμενε να δουλεύσει εκεί για λίγο ακόμα και μετά θα έφευγε. Την αλήθεια όμως την έμαθα κάποιες μέρες αργότερα, όταν έφτασα στο Γραφείο κάπως νωρίς το πρωί και τον βρήκα στην ίδια θέση που τον είχα αφήσει το προηγούμενο βράδυ… Συμπέρανα, πως είχε έρθει και αυτός νωρίς, επειδή ίσως θα υπήρχε κάτι επείγον. Γι’ αυτό και παραξενεύτηκα, όταν τον είδα να έρχεται, μετά από λίγο, στο σχεδιαστήριό μου για να ρίξει μια ματιά σ’ αυτά που έκανα και να μ’ αποχαιρετίσει.

«Πάω για ύπνο…» μου είπε. –ενώ εγώ έμενα μ’ ανοιχτό το στόμα.

Μέρες αργότερα βρήκα το θάρρος, να του διατυπώσω τις απορίες μου για το ωράριό που ακολουθούσε.

«Την νύχτα» -μου εξήγησε-. «είναι όλα πιο ήσυχα και μπορώ να συγκεντρώνομαι καλλίτερα. Εκείνες τις ώρες μπορώ να εξετάζω τις δουλείες του Γραφείου, να βλέπω τι έχετε κάνει εσείς όλη μέρα, να μελετάω πράγματα που με ενδιαφέρουν και να ασχολούμαι απερίσπαστα με την έρευνα…».

Έτσι λοιπόν, τον Ζενέτο δεν τον βλέπαμε καθόλου τις προμεσημβρινές ώρες. Ενημερωνόταν όταν ερχόταν το μεσημέρι και μετά δούλευε 15 έως 17 ώρες συνέχεια, μέχρι τη άλλη μέρα το πρωί. Έφευγε για το σπίτι του, προτού αρχίσει η κίνηση στους δρόμους.

Συχνά έπρεπε να μπω στο γραφείο του, τις πρωινές ώρες –όταν έλειπε, για να απαντήσω σε κάποιο τηλεφώνημα.. Τότε θαύμαζα εκείνα τα μικρά σημειώματά του, τα καθαρά και τακτοποιημένα σχεδιαστικά όργανα, που χρησιμοποιούσε και τα ξενόγλωσσα περιοδικά, που τα άφηνε όλα με σχολαστική τάξη επάνω στο σχεδιαστήριό του. Και πιο-κει έβρισκα τα διάφορα περίεργα σκίτσα του, καμωμένα ακόμα και στο πίσω μέρος κάποιων εισιτηρίων κινηματογράφου, ή λογαριασμών της ΔΕΗ.

Για να μην χάνω χρόνο γυρνώντας σπίτι το μεσημέρι, έμενα στο γραφείο με ένα πρόχειρο φαγητό, κάνοντας ένα περιορισμένο διάλειμμα. Σε μερικά από εκείνα τα απομεσήμερα, που οι συνεργάτες του γραφείου είχαν πάει για φαγητό και που τύχαινε να λείπει και ο Ζενέτος, έβρισκα την ευκαιρία να εξετάσω με θαυμασμό, τις αναρτημένες στους τοίχους φωτογραφίες, τα σχέδια, τα αποκόμματα δημοσιεύσεων, τις μακέτες, κτλ, από έργα που ήδη γνώριζα, αλλά και από άλλα, που έβλεπα τώρα, για πρώτη φορά. Όλα τα χαρακτήριζε κάτι πρωτοποριακό στην σύνθεση τους, όπως και μια χαρακτηριστική λιτή σχεδίαση. Όμως ήταν και κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση. Καθένα από αυτά, είχε έναν ξεχωριστό χαρακτήρα.. Όλα είχαν κάτι το ιδιαίτερο!. Θα έλεγε κανείς, πως όλα εκείνα τα έργα είχαν μελετηθεί, ίσως από διαφορετικά άτομα. Ή ίσως πάλι, να είχαν σχεδιαστεί όλα, πράγματι, από ένα και μόνον άτομο, που βρισκόταν σε μια συνεχή αναζήτηση… και που βιαζόταν να δοκιμάσει ολοένα νέες και διαφορετικές μορφές…

Σπάνια ερχόταν από πάνω μας την ώρα της δουλειάς, για να υποδείξει, ή να διορθώσει κάτι. Όταν ερχόμασταν όμως το πρωί, βλέπαμε συχνότατα, τα σχέδια που είχαμε κάνει την προηγούμενη μέρα, όσο καλύτερα μπορούσαμε, να έχουν δεκάδες μικροσημειώσεις και κολλημένα επάνω τους με σελλοτέιπ, κανένα-δυό χαρτάκια με οδηγίες για το τι έπρεπε ν’ αλλάξει. Και αυτό βέβαια, μπορούσε να επαναλαμβάνεται για μέρες, μέχρι να κρίνει πως το σχέδιο ήταν πλέον ώριμο, και στην μορφή που το ήθελε.

Είχε έναν χαρακτήρα πρόσχαρο, -σχεδόν παιδικό. Με τα άτομα του Γραφείου ήταν σοβαρός μα και φιλικός. Δεν εκνευριζόταν και δεν φώναζε ποτέ. Ίσως αυτό, να μας είχε επηρεάσει, και έτσι διατηρούσαμε και εμείς μέσα στο γραφείο μιάν ατμόσφαιρα ηρεμίας, ακόμα και όταν έλειπε.

Σιγά-σιγά πρόσεξα, πως κάποιοι τομείς, που τον ενδιέφεραν, πέραν της αρχιτεκτονικής, ήταν η Εξέλιξη της Τεχνολογίας, καθώς και η Πληροφορική, που τότε βρίσκονταν βέβαια σε νηπιακή ηλικία. Και αυτούς τους τομείς τους παρακολουθούσε και τους συνέδεε με τις προβλέψεις, και τους οραματισμούς του, για την «Αρχιτεκτονική και την Πολεοδομία του Μέλλοντος», τις οποίες τα τελευταία χρόνια μελετούσε..

Κάποια στιγμή λοιπόν κάθισα και αναρωτήθηκα σοβαρά!

Ο Ζενέτος, ως καλός αρχιτέκτων,

1. Μελετάει και κτίζει κατοικίες, βιομηχανικά κτίρια κ.α.

2. Μελετάει και ασχολείται με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους των κτιρίων αυτών.

3. Αναλαμβάνει μικρές ή και μεγάλες πολεοδομικές μελέτες.

4. Μελετάει την τεχνολογία και προσπαθεί να προβλέψει το πώς και το πού θα κτίζουμε στο μέλλον.

και ακόμα

5. Εργάζεται τουλάχιστον 15 ώρες, το 24ωρο

Αν θα θελα λοιπόν να του μοιάσω,

μήπως, διάλεξα ένα δύσκολο επάγγελμα…;!!

(ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ «ΑΓΙΑΣ ΓΑΛΗΝΗΣ» & ΠΛΑΚΙΑ)

Εκείνη την εποχή μια αμερικάνικη εταιρεία, η Λίττον, είχε υπογράψει σύμβαση με το ελληνικό δημόσιο, για να μελετήσει την χωροταξική και οικονομική ανάπτυξη της Δυτ. Πελοποννήσου και Κρήτης. Οι μελέτες είχαν μοιραστεί και είχαν ανατεθεί στα -λιγοστά τότε- ελληνικά Γραφεία πολεοδομικών μελετών. Το Γραφείο του Ζενέτου. είχε αναλάβει ένα μέρος από αυτές, που αφορούσε την Αγ. Γαλήνη και τον Πλακιά στη νότια Κρήτη..

Στην γωνιά που βρισκόταν το σχεδιαστήριό μου, ήταν καρφιτσωμένα στους τοίχους τα σχέδια με την Χωροταξική Πρόταση τής Αγίας Γαλήνης και πάνω σε ένα άδειο τραπέζι, εκεί-δίπλα, ήταν, ένα πρόπλασμα, του εδάφους της περιοχής, φτιαγμένο από φελλό. Ο Ζενέτος με έβαλε, να συμπληρώσω και βελτιώσω εκείνα τα σχέδια, από σχεδιαστικής πλευράς. Να λοιπόν που ξαφνικά άρχισα να δουλεύω πάνω σε σχέδια, με εντελώς πρωτοποριακές ιδέες και πολεοδομικές συνταγές.

«Θα φτιάξουμε και μακέτα;». –τον ρώτησα κάποια στιγμή, που ήρθε για λίγο, να ’δεί πως τα πάω με τα σχέδια.

«Γιατί, θα τα κατάφερνες;» -είπε χαμογελώντας με κάποια ήπια πειρακτική διάθεση, αλλά ίσως και με κάποια δόση αμφιβολίας.

«Δεν αποκλείεται..». -απάντησα όσο μπορούσα πιο σοβαρά.

Έμεινε για λίγο σκεφτικός … και μετά:

«Ε, άντε να σε ’δω!» -είπε ενθαρρυντικά.

Ελλείψει λοιπόν άλλης υποψηφιότητας …εξασφάλισα την «ανάθεση του έργου». Ωστόσο, μέχρι και σήμερα ακόμη, απορώ, πως ένας φτασμένος μελετητής, εμπιστεύθηκε τότε, έναν αρχάριο μαθητευόμενο, όπως η αφεντιά μου.

Πέρασαν μερικές ημέρες και η Αγία Γαλήνη άρχισε να ζωντανεύει. Η μακέτα έδειχνε ανάγλυφα την δύσκολη περιοχή του Χωριού με την νέα πρόταση για την ανάπτυξή του, την νέα του μορφή, με τον κλιμακωτό σύγχρονο οικισμό που είχε προβλέψει ο Ζενέτος να αναπτύσσεται ανάμεσα στα υπάρχοντα σπίτια, αλλά και έξω από το χωριό, με τις αυλές και τους κήπους τους, να βρίσκονται πάνω στα δώματα των κατοικιών, του από-κάτω δρόμου. -Μια άκρως πρωτοποριακή λύση για εκείνη την εποχή. Κοντά στα απότομα βράχια της παραλίας, προβλεπόταν τώρα το νέο μεγάλο λιμάνι για ιστιοφόρα και κάτω, στον κάμπο, οι νέες εγκαταστάσεις για κοινωνικές, αθλητικές και τουριστικές δραστηριότητες. Ο Ζ ερχόταν τώρα συχνά επάνω από το σχεδιαστήριό μου και παρακολουθούσε την εξέλιξη της δουλειάς με φανερή ικανοποίηση.

Την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου, οι Μελέτες έπρεπε να παρουσιαστούν και να παραδοθούν στην Κρήτη. Την Παρασκευή το απόγευμα όλα τα Τεύχη ήσαν έτοιμα και συσκευασμένα. Εγώ είχα τελειώσει την μακέτα και την είχα αφήσει σε κοινή θέα, επάνω στο άδειο γραφείο του Απόστολου, του λογιστή. Ο Ζ την απαθανάτιζε με την φωτογραφική μηχανή του, ενώ εγώ, από κάποια απόσταση, κρυφοκαμάρωνα τώρα, σαν να χα φτιάξει πιά,… τον νέο Παρθενώνα.

Το πρωί του Σάββατου πήγα νωρίς στο Γραφείο, παρόλον ότι ήξερα πως δεν υπήρχε μεγάλη φούρια. Έλειπαν όλοι. Τότε βρήκα, λοιπόν, την ευκαιρία να θαυμάσω και τα πρωτότυπα σχέδια, των δύο χωροταξικών μελετών -της Αγ. Γαλήνης και του Πλακιά- που είχαν συνταχθεί ιδιοχείρως από τον Ζ και τον Αλέκο. Ήταν οι μελέτες, που, αφοσιωμένος στην μακέτα, δεν είχα την ευκαιρία πρωτύτερα να εξετάσω προσεκτικά. Ακόμα λοιπόν, είναι μέσα στα μάτια μου εκείνο το σχέδιο -σχεδιασμένο από τον ίδιο τον Ζ!: Ήταν το τεράστιο δικτύωμα με τις ανεμογεννήτριες, που πρότεινε να κατασκευαστεί σαν ένα «ενεργειακό φράγμα» σε κάποιο κοντινό φαράγγι… Ποιός γνώριζε τότε κάτι, για την Αιολική ενέργεια….. Και ποιός ήξερε την σημασία των ήπιων πηγών ενεργείας;;……

Νωρίς το μεσημέρι ήρθε και ο Ζ, να μας αποχαιρετήσει. Θα πήγαινε στην Κρήτη για να παρουσιάσει ο ίδιος τις Μελέτες. Θα ταξίδευε με το πλοίο, που έφευγε νωρίς τ’ απόγεμα και έφθανε εκεί, την άλλη μέρα το πρωί. Τον ρώτησα, γιατί δεν προτιμούσε το αεροπλάνο. «..μ’ αρέσει το ταξείδι με το πλοίο», -είπε. «ηρεμώ κατά κάποιον τρόπο και δουλεύω μάλιστα αρκετά… -Δεν συμπαθώ το αεροπλάνο…».

Τον Ζ λοιπόν, τον απασχολούσε η «δουλειά» όσες ώρες ήταν ξύπνιος. Αυτήν την εντύπωση είχα σχηματίσει μέσα στις λίγες εβδομάδες που τον γνώριζα. Και «δουλειά» ήταν βέβαια όλες οι τρέχουσες Μελέτες του Γραφείου, -που δεν ήσαν λίγες, -παράλληλα με τις έρευνές του, για την εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής και της Πολεοδομίας στο Μέλλον,

Ο Ζ γύρισε από την Κρήτη πολύ ευχαριστημένος. Αυτό ικανοποίησε και εμάς, που θεωρήσαμε πως οι κόποι μας, τουλάχιστον δεν πήγαν χαμένοι…

(Το ΕΠΙΠΛΟ του 2000).

Το καλοκαίρι κρατούσε ακόμα, Μετά την πίεση των τελευταίων εβδομάδων επικράτησε κάποια εργασιακή χαλαρότητα. Σαν να θυμάμαι, ότι και ο Αλέκος, έχοντας σηκώσει για εβδομάδες μεγάλο βάρος των μελετών της Κρήτης, κάπου τότε πήρε και την άδεια του. Εν τω μεταξύ, στο προσωπικό τού Γραφείου είχε προστεθεί πρόσφατα, ένα νέο μέλος. Ήταν ο Μάριος, ένας δευτεροετής σπουδαστής Αρχιτεκτονικής. -Ήταν θαυμαστής και αυτός του Ζενέτου.

Ένα απόγευμα λοιπόν του Σεπτέμβρη, ο Ζ, με μερικά χαρτιά στα χέρια, μπήκε στο Σχεδιαστήριο και φάνηκε ότι ήθελε να μας πει κάτι ….

«Θέλετε να πάρουμε μέρος σε έναν διαγωνισμό;» -μας ρώτησε λακωνικά.

Εμβρόντητοι κοιταχτήκαμε με τον Μάριο…. Μήπως δεν είχαμε ακούσει καλά;.. Μήπως ο Ζ είχε όρεξη για αστεία;.. Ωστόσο, ο Ζ δεν αστειευόταν! –

«Είναι ένας διεθνής, παγκόσμιος διαγωνισμός…» -συνέχισε χαμογελώντας αινιγματικά, επιτείνοντας την αμηχανία μας… Και βλέποντας πως εμείς είχαμε ήδη καταπιεί την γλώσσα μας, προχώρησε, σοβαρότερα τώρα σε επεξηγήσεις.

«Πρόκειται για έναν παγκόσμιο διαγωνισμό που έχει προκηρυχθεί, με τίτλο «Το ΕΠΙΠΛΟ του 2000». Εγώ έχω προχωρήσει το θέμα, και θα το προχωρήσω ακόμα περισσότερο στα σχέδια. Ωστόσο, ίσως ένα πρόπλασμα θα ήταν απαραίτητο, για να το βγάλουμε φωτογραφίες, και να το στείλουμε μαζί με τα σχέδια και τις τεχνικές περιγραφές…»

Εγώ ανάσανα με ανακούφιση και σκέφθηκα πως τώρα τα πράγματα έμοιαζαν πιο προσιτά. Εγώ «είχα μεγαλώσει» μέσα στο επιπλοποιείο του πατέρα μου. Ο διαγωνισμός λοιπόν, δεν ήταν κανένα τεράστιο, σύνθετο κτήριο… Ήταν απλώς για ένα έπιπλο. Και για τα έπιπλα, γνώριζα τότε πολύ περισσότερα πράματα, απ’ ότι για τα κτίρια.

«Γιώργο, για δες! Θα τα καταφέρεις να φτιάξεις παλι, μια μακέτα, από αυτό εδώ; Και πόσες μέρες λες να χρειαστείς;» Ο Ζ. μου έδειχνε ένα από τα χαρτιά που κρατούσε… Και τότε ήταν που «προσγειώθηκα», και αυτή την φορά εντελώς ανώμαλα….:

Το «Έπιπλο του 2000». που πρότεινε ο Ζ ήταν μια Αναπαυτική Μηχανική Πολυθρόνα. Έμοιαζε με μια αρθρωτή πολυθρόνα οδοντιατρείου, η οποία είχε ενσωματωμένο στο δεξί της μπράτσο, έναν «ηλεκτρονικό υπολογιστή». Είχε μεταλλικά μηχανικά μέρη, αλλά οι ταπετσαρίες της, όπως ήταν σχεδιασμένες, έδειχναν εξαιρετικά αναπαυτικές. Τα σχέδια που μας έδειχνε, ήταν πεντακάθαρα, εναργή σε κλίμακα 1:10.

Τώρα καταλάβαινα, τι ήταν εκείνα τα περίεργα σχέδια που δούλευε μόνος του, στο γραφείο του, τις τελευταίες ημέρες. Ήταν τα σχέδια αυτής της πολυθρόνας ! Σχέδια εκπληκτικής ακρίβειας και καθαρότητας, που θα έλεγε κανείς πως σχεδιάστηκαν από κάποιον πεπειραμένο μηχανολόγο. Τα έβλεπα και τα θαύμαζα με περιέργεια και απορία όταν έλειπε, και έπρεπε να πάω και να απαντήσω στο προσωπικό του τηλέφωνο.

Από εκείνο λοιπόν το παράξενο έπιπλο, θα έπρεπε τώρα ξαφνικά, να φτιάξω εγώ μια μακέτα;;

«Ε; τι λες λοιπόν;» με ξύπνησε τελικά η φωνή του Ζενέτου.

«Θααα προσπαθήσω τουλάχιστον…» -τραύλισα αμήχανα… ενώ ο Ζ για να σπάσει την παγωμένη ατμόσφαιρα άρχισε να μας ξεναγεί στο «Έπιπλο 2000»

«Στο μέλλον, δεν θα έχουμε πολλά έπιπλα μέσα στο σπίτι. Αυτό θα είναι το πιο χρήσιμο έπιπλό μας. Σε αυτό θα καθόμαστε και θα εργαζόμαστε. Οι μετακινήσεις μας μέσα στην πόλη θα είναι πολύ περιορισμένες. Όλες οι δουλειές μας, οι επικοινωνίες μας, οι συνεργασίες μας, η ενημέρωσή μας, οι οικονομικές μας συναλλαγές με τράπεζες, με τις κρατικές υπηρεσίες θα γίνονται μέσα από τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές μας… Το έπιπλο του γραφείου μας θα είναι ένα έπιπλο σαν αυτό-εδώ, που σαν πολυθρόνα και γραφείο μαζί, θα παίρνει οποιαδήποτε θέση θα θελήσουμε για ένα αναπαυτικό κάθισμα, ένα εξίσου αναπαυτικό μισο-ξάπλωμα, ή για έναν κανονικό υπνάκο… Το μεγάλο τραπέζι που έχει σαν δεξιό μπράτσο, θα χρησιμεύει για όλες τις δουλειές που κάνει κανείς επάνω σ’ ένα παραδοσιακό τραπέζι. Έχει όμως κάποιο πάχος και μέσα εκεί θα υπάρχουν όλες οι ηλεκτρονικές δυνατότητες καταγραφής, ή αναπαραγωγής ηχητικών, ή οπτικών μηνυμάτων, μουσικής, εικόνων, κινηματογράφου, κτλ. Δεν θα χρειαζόμαστε βιβλιοθήκες ή αρχειοθήκες για τα βιβλία μας, τα έγγραφά μας, ή τα σχέδιά μας, όλα θα είναι ηλεκτρονικώς καταγεγραμμένα και αποθηκευμένα μέσα στον ηλεκτρονικό. υπολογιστή. Να, εδώ στο δεξί μπράτσο, ή αριστερό για τους αριστερόχειρες. Δεν θα υπάρχει η κλασσική συσκευή τηλεφώνου, θα έχουμε μόνον ένα εύκαμπτο μικρόφωνο που θα μετακινείται όπου θα μας βολεύει. Το έπιπλο θα έχει στην βάση του και μικρές ρόδες για να κινείται ελευθέρα μέσα στο κατά κανόνα άδειο δωμάτιο εργασίας μας. Επάνω σε μια μεγάλη επιτοίχια οθόνη, ή απ’ ευθείας επάνω σε κάποιο γυμνό τοίχο του δωματίου, θα μπορούν να προβάλλονται οι εικόνες εγγράφων, φωτογραφιών, τηλεόρασης, των προσώπων με τα οποία θα επικοινωνούμε ή θα συναλλασσόμαστε κτλ. Η πολυθρόνα θα μετακινείται με στους μικρούς τροχούς της επάνω στο δάπεδο σύμφωνα με τις εντολές που θα της δίνουμε από το τραπέζι μας.

Ο Μάριος και εγώ χαζέψαμε…

Είχαμε 1967. Το 2000 μας φαινόταν κάτι πολύ μακρινό! Και αυτά που ακούγαμε τώρα, δεν τα είχαμε ξανακούσει. Ηχούσαν -τότε- μαγικά! Απόκοσμα! Μας φάνηκε απίθανο να μπορούν να συμβούν όλα αυτά, ακόμα και μέσα στα επόμενα τριάντα-πέντε χρόνια, που τότε μας φαινόντουσαν πολλά. Ήταν ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, πιστέψαμε τον Ζ. που δεν είχε, βέβαια, λόγους να αστειεύεται. Γνωρίζαμε άλλωστε καλά την φανατική, μανιώδη ενασχόλησή του με τα άλματα της τεχνολογίας και της πληροφορικής, όπως και τις αναζητήσεις του στο Μέλλον.

Περιεργαστήκαμε λοιπόν με έκπληξη και θαυμασμό τα σχέδια, ενώ εγώ άρχισα να κάνω τις πρώτες μου σκέψεις, για τα υλικά που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην κατασκευή του προπλάσματος που θα ήταν και αυτό σε κλίμακα 1:10.

Δεν θυμάμαι πόσες μέρες κράτησε η κατασκευή της μακέτας. Θυμάμαι ότι όλα πήγαν καλά. Το γυαλοχαρτισμένο ταρατσομόλυβο, που είχα χρησιμοποιήσει για τα μηχανικά μέρη, έλαμπε εντυπωσιακά και απέδιδε πιστά τον μεταλλικό σκελετό του επίπλου. Κομμάτια από ξύλο μπάλζα, μορφοποιήθηκαν προσεκτικά, τρίφτηκαν και βάφτηκαν, θυμίζοντας με το χρώμα τους, το μαλακό δέρμα που προβλεπόταν ότι θα είχε η ταπετσαρία. Δυό μικρά κομμάτια διαφανές φάιμπεργκλάς συνέδεαν την πλάτη του επίπλου, με το στήριγμα της κεφαλής. Με ένα κομμάτι λεπτό, εύκαμπτο, μολυβένιο σωληνάκι, αποδόθηκε το μακρύ, μπράτσο του μικρόφωνου, ενώ οι αντένες του υπολογιστή έγιναν από επιλεγμένα λεπτά, ίσια σκουπόχορτα, από την σκούπα του Γραφείου.

Την παραμονή της παράδοσης το βράδυ, ο Μάριος με βοηθούσε να τελειώσουμε εγκαίρως την μακέτα. Άλλη λύση όμως από το ξενύχτι δεν υπήρχε. Έτσι δουλεύαμε ακούγοντας από τα ανοιχτά παράθυρα όλους τους ήχους της νυκτερινής Αθήνας, που όσο περνούσε η ώρα, ολοένα και λιγόστευαν.

Ο Ζ, ήταν στο δικό του γραφείο δουλεύοντας, με το ραδιοφωνάκι του σε διακριτική ένταση. Κατά τη μία, ήρθε για λίγο να δεί πώς τα πάμε, και μετά μας δήλωσε ότι θα πήγαινε, να πιεί κάποιον καφέ εκεί κοντά σε ένα μπαράκι που διανυκτέρευε. Ήταν τρεισήμισι, όταν γύρισε. Κρατούσε κάποια χειρόγραφα. Είχε γράψει στα γαλλικά και την τεχνική περιγραφή, που το πρωί θα έπρεπε να την πάμε για δακτυλογράφηση.

Νωρίς το πρωί νυσταγμένοι, ο Μάριος και εγώ. βγάλαμε φωτογραφίες κρατώντας την τελειωμένη μακέτα.

Και μέχρι το μεσημέρι τακτοποιήθηκαν όλα: Φωτοτυπίες σχεδίων, δακτυλογραφήσεις εγγράφων, λεπτομερέστερες φωτογραφίες από τον Ζ, εκτυπώσεις φωτογραφιών, πακετάρισμα, και έγκαιρη αποστολή στον φορέα του διαγωνισμού.

(ΕΠΙΛΟΓΟΣ)

Τις τελευταίες μάρες του Σεπτέμβρη, αποχαιρέτησα τον Ζ και τα παιδιά του Γραφείου. Παρουσιάστηκα για την θητεία μου στον Ελληνικό. Στρατό, απ’ όπου απολύθηκα μετά δύο χρόνια. Τόσο όταν υπηρετούσα την θητεία μου, αλλά και αργότερα, όταν άρχισα να ασκώ το ελεύθερο επάγγελμα, επισκέφθηκα τον Ζ, -καθαρά εθιμοτυπικά στο Γραφείο του…

Και εκείνους τους τρείς μήνες που είχα δουλέψει κοντά του, δεν τους ξέχναγα ποτέ!.

Την τελευταία φορά που τον επιστέφθηκα στο Γραφείο του στην οδό Πινδάρου, έδειχνε κουρασμένος «Δεν υπάρχει πολλή δουλειά…», μου είπε, δείχνοντάς μου μ ένα νεύμα τα άδεια σχεδιαστήρια και το λιγοστό προσωπικό. «Ωστόσο, αυτό έχει και τα καλά του, συνέχισε -Έχω πολύ περισσότερο χρόνο, τώρα, για μελέτη και έρευνα»!

Όταν τον ρώτησα για τις μελέτες του Δημοσίου, μου έδειξε μία στιβάδα αιτήσεων με «Εκδηλώσεις Ενδιαφέροντος» που είχε κοντά του, λέγοντας με κάποιο παράπονο:

Δεν βλέπω να παίρνω καμία δουλειά… Δεν ξέρω… δεν με εμπιστεύονται; Με θεωρούν ανεπαρκή;…

Ήταν η εποχή που ο Ζ, έχοντας καταξιωθεί στην Αρχιτεκτονική, αφοσιωνόταν τώρα περισσότερο στα Οράματά του, για την «Ηλεκτρονική Πολεοδομία» του Μέλλοντος.

Μου φάνηκε απογοητευμένος! Και ίσως έτσι να ήταν, πράγματι!

Και, ένα καλοκαιριάτικο πρωινό του 1977, όλοι όσοι τον γνωρίζαμε, παγώσαμε με την είδηση του θανάτου του. Ενός θανάτου, όπως αυτός τον επέλεξε, παίρνοντας για πάντα μαζί του τους λόγους, για εκείνη την εκούσια «αποχώρηση».

Σήμερα, κοιτάζω με νοσταλγία εκείνες τις φωτογραφίες από την «Πολυθρόνα του 2.000»…. Και έχουν περάσει 52 χρόνια κλειστά. Ούτε λίγα-ούτε πολλά!

Στο γραφείο μου κάθομαι σε μια πολυθρόνα που δεν είναι μεν αυτόματη, αλλά είναι αρκετά αναπαυτική….όπως το «Έπιπλο -2.000»

• Και Δίπλα μου, έχω έναν Υπολογιστή, που δεν είναι μεν ενσωματωμένος στο μπράτσο της πολυθρόνας, αλλά κάνει τα πάντα…..

• Στον απέναντι τοίχο έχω μια μεγάλη οθόνη, που είναι συγχρόνως δέκτης και κάμερα μέσα από την οποία, βλέπω τα ξαδέρφια μου, να μου μιλούν από την Αμερική, ενώ και αυτοί συγχρόνως με βλέπουν και μ’ ακούν, σαν να είναι εδώ, απέναντί μου.

• Εδώ και δεκαπέντε περίπου χρόνια, πραγματοποιώ τις συναλλαγές μου με Τράπεζες, Δημ. Υπηρ., και Πελάτες αστραπιαία από την πολυθρόνα μου, από τον υπολογιστή μου, και απ’ την οθόνη μου.

Και…

• Γύρω μου υπάρχουν κάποιες βιβλιοθήκες, σχεδιοθήκες, αρχειοθήκες, οι οποίες περιπίπτουν σταδιακά και σταθερά σε αχρηστία….

Δηλαδή:

η πρόβλεψη, του Ζ για το «Έπιπλο του 2000» επαληθεύθηκε πανηγυρικά !!

Μένει τώρα να δούμε

πότε και τα οράματά του, για την «Ηλεκτρονική Πολεοδομία του Μέλλοντος» θα επαληθευτούν επίσης….

Τι λέτε λοιπόν;; Θέλετε να περιμένουμε;;

Σας ευχαριστώ πολύ!

ΦΩΤ1 Η σημερινή διάλεξη γίνεται από δύο συναποφοίτους αυτού εδώ του σχολείου. Στην αρχή θα προσπαθήσει ο υποφαινόμενος να σας παρουσιάσει συνοπτικά, όσο αυτό είναι δυνατό στον περι¬ορ-ισμένο χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας, τη ζωή και το έργο του πρωτοπόρου Έλληνα αρχιτέ¬κτονα Τάκη Ζενέτου. Όσοι παρακολουθήσατε τις δύο προηγούμενες διαλέξεις, μην αναμένετε να ακούσετε μια διάλεξη με την εμπνευσμένη ακαδημαϊκή αναλυτικότητα της Βαλεντίνης Καρβουντζή ούτε με τον ποιητικό οίστρο του Βασίλη Γκικαπέππα, αλλά πρώτα μια ομιλία που παραθέτει απλά ιστορικά στοιχεία από δημοσιεύ¬σεις, κυρίως από το εξαιρετικό βιβλίο «Ψηφιακά οράματα και αρχι¬τεκτονική» και τα σχόλια του Ανδρέα Γιακου¬μακάτου στη παρουσίασή του, και στη συνέχεια ο Γιώρ¬γος-Ηρακλης Κορφιάτης θα μας μιλήσει με την ευαι¬σθησία που τον χαρακτηρίζει για τα προ¬σωπικά του βιώματα με τον Ζενέτο, μια που είχε τη τύχη στα πρώτα χρόνια της καριέρας του να εργαστεί κοντά στο μεγάλο αυτό αρχιτέκτονα κι οραματιστή.

ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ: Λίγα λόγια τώρα για τους οιμηλητές – ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Π.Π.

ΠΕΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Γ-Η.Κ.

Η απόφαση μου να μιλήσω για το «ιερόν τέρας» που λέγεται Τάκης Ζενέτος έχει να κάνει και με δύο προσωπικές συμπτώσεις, μια αμφισβήτηση και ένα σημαντικό αρχιτεκτονικό γεγονός των ημερών αυτών.

Η πρώτη αφορά στο διαγωνισμό για το νέο Μουσείο Σπάρτης. Στο διαγωνισμό αυτό είχα τη χαρά και τη τιμή να συνυπάρξω στη κριτική επιτροπή με τρεις εκλεκτούς συναδέλφους και συγκεκρι¬μένα το Πρόεδρο του Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής Ηλία Κωνσταντόπουλο, τον ομιλητή της προηγούμενης διάλεξης, τον διακεκριμένο συνάδελφο αρχιτέκτονα Βασίλη Γκικαπέππα, και την αγαπητή συναπό-φοιτο και συμμαθήτρια της συζύγου μου κι εξίσου εξαίρετη αρχιτέκτονα Κατερίνα Γκιουλέκα.

Όταν ορισθήκαμε στη Κριτική Επιτροπή του διαγωνισμού αντιμετωπίσαμε μια σχεδόν θυελλώδη αμφισβήτηση ατόμων και φορέων και συγκεκριμένα, κατά πόσο το παλιό εργοστάσιο της ΧΥΜΟΦΙΞ, που αποτελούσε ουσιαστικό τμήμα του μελετητικού αντικειμένου, με καθοριστική σημασία στην όλη σύνθεση, ήταν ή δεν ήταν έργο του Ζενέτου. Δεν θα σας αποκαλύψω τώρα που καταλήξαμε, αλλά θα σας αφήσω να το εκτιμήσετε, παρουσιάζοντας τα υπόλοιπα έργα του σημαντικού αυτού ορα¬μα¬τιστή αρχιτέκτονα.

Η δεύτερη αφορά στη σύμπτωση να ορισθώ μέλος της κριτικής επιτροπής του πλέον «επιφανούς» – συγχωρήστε μου την έκφραση – αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που διεξάγεται αυτές τις μέρες, αυτού για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και των υποστηρικτικών εγκαταστάσεων του ΘΕΑΤΡΟΥ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ, δηλ. του εμβληματικού έργου του Ζενέτου.

Ας αφήσουμε όμως τις προσωπικές συμπτώσεις κι ας προχωρήσουμε στο ουσια¬στικό μέρος της σημερινής συγκέντρωσης, τη παρουσίαση του έργου του Ζενέτου.

Ο Τάκης Ζενέτος γεννιέται στην Αθήνα το 1926 ως γόνος εύπορης οικογένειας κοσμη¬μα¬τοπωλών. Κατόπιν παρότρυνσης οικογενειακού φίλου προσανατολίζεται στις αρχιτεκτονικές σπουδές στη Γαλλία. Με αυτήν την προοπτική μαθητεύει στη σχολή αρχιτεκτονικού σχεδίου («Σχολή Αρχιτε-κτονικών Μελετών»), η οποία απευθυνόταν σε σπουδαστές του Ε.Μ.Π. το οποίο, όπως όλες οι σχολές, υπολειτουργούσε την περίοδο της κατοχής.

Το 1945 φεύγει απ’ την Ελλάδα με υποτροφία για το Παρίσι για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στην Ecole des Beaux Arts, στο εργαστήριο του Otello Zavaroni. Εκεί γρήγορα ανακαλύπτεται το εξαί¬ρετο ταμπεραμέντο και ταλέντο του.

Το 1952 τελειώνει τον κύκλο σπουδών του στη σχολή και το 1953 παρουσιάζει τη διπλωματική του εργασία με θέμα «Μικρόπολις – Αυτόνομη οικιστική μονάδα».

Το 1956 αφήνει μια έτοιμη καριέρα και επιστρέφει στην Ελλάδα ανοίγοντας, σε συνεργασία με τον Μαργαρίτη Αποστολίδη, γραφείο μελετών στην οδό Ακαδημίας 61.

Τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής του δραστηριότητας είναι ιδιαίτερα γόνιμα. Μελετά τα εργο-στάσια Φιξ και APCO, το μονόσπιτο στο Καβούρι και τη πολυκατοικία στην Λ. Αμαλίας 34. Ακολου-θούν οι μονοκατοικίες στη Γλυφάδα και το Ψυχικό κι η πολυκατοικία στην Ηρώδου Αττικού.

ΦΩΤ2 Το 1957 η oικoγέvεια ΦIΞ του αναθέτει τηv αvάπλαση και κατασκευή του νέου κτιρίου της εταιρείας, χωρίς vα σταματήσει η λειτουργία τoυ παλαιoύ εργoστασίoυ. Η οικογένεια Φιξ κατέχει ήδη για χρόνια το μονοπώλιο της μπίρας, εκείνη δε τη χρονική στιγμή η κρατούσα πολιτική κατά¬σταση προσπαθεί να προωθήσει τη βιομηχανική ανάπτυξη μέσα από ευνοϊκές χρηματοδοτήσεις.

Με το έργο αυτό ο Τ. Ζενέτος τοποθετείται «ιδεολογικά» απέναντι στη βιομηχανική αρχιτεκτονική.

ΦΩΤ3 Το οικόπεδο βρίσκεται σε προνομιακή θέση περιβαλλόμενο από δύο άξονες μεγάλης κυκλοφορίας, την Καλλιρρόης και τη Συγγρού, δεδομένου ότι η Συγγρού οδηγεί στον Πειραιά, στην παραλιακή και κατ’ επέκταση στο τότε αεροδρόμιο του Ελληνικού, σε μια από τις πύλες εισόδου της πόλης. Δίπλα ρέει ο Ιλισός.

ΦΩΤ4 Τo αρχικό κτήριοήταν ένα παλιό vεoκλασικό εργo¬στάσιo του 1864, ενώ είχαν κατασκευασθεί σταδιακά κι άλλα κτίρια, που ο Ζενέτος κληθηκε να τα ενσωμα¬τώ¬σει στο νέο τμήμα, χωρίς κατά τη διάρκεια της εφαρμoγής του vα διακoπεί η παραγωγή τoυ εργoστασίoυ.

ΦΩΤ5 Κτήριο πρωτoπoριακό σε σύλληψη για τηv επoχή τoυ, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, απορ¬ρό¬φησε και αφομοίωσε με λειτουργικά αξιόλογο τρόπο τo παλιό. Με τov τεράστιo όγκo τoυ και τα επιμήκη συνεχόμενα υαλoστάσια, στοιχείο που θα συναντήσουμε συχνά στο έργο του Ζενέτου, φαν¬τάζει vα αιωρείται ανάμεσα στα μικρότερης κλίμακας κτήρια πoυ εκείνη την εποχή τo περιβάλλoυv.

ΦΩΤ6 Όλες oι όψεις τoυ κτηρίoυ φθηκε να κατασκευασθoύv με κιvητά στoιχεία, πράγμα όμως που δεv εφαρμόσθηκε κι oι όψεις του τελικά κατασκευάζονται συμβατικά, με πλίνθους κ.λπ. ΦΩΤ7

Μεγάλo εvδιαφέρov παρουσιάζε και τo εσωτερικό τoυ εργoστασίoυ, όπoυ τα πoλλά και διαφo¬ρετι¬κά επίπεδα, τα oπoία πρoέκυπταν από τη συvέvωση τωv διαφόρωv φάσεωv κατασκευής τόνιζαν τηv ιδιαίτερη ικαvότητα επέμβασης τoυ αρχιτέκτovα. Οι διαφoρετικές στάθμες πoυ εμφα¬vίζoνταν στo κτήριo ήταν απόρρoια τωv πoικίλωv αvαγκώv πoυ πρoέκυπταν από την ταυτόχρονη λειτoυρ¬γία τoυ

ΦΩΤ8 Τo εργoστάσιo παύει vα λειτoυργεί στη μεταπoλίτευση, λόγω χρεών των ιδιόκτητών, και περιέρ¬χεται στην κατοχή της Εθνικής Τράπεζας, oπότε κι εγκαταλείπεται στηv τύχη τoυ. Αργότερα γίνονται διάφoρες πρoτάσεις για τηv επαvάχρησή τoυ, ώσπου, μετά και την κατεδάφιση σημαν¬τικού τμήματός του, για ικανοποίηση αναγκών του Μετρο, ΦΩΤ9 να καταλήξει στη σημερινή μορφή και τη χρήση του ως Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ). ΦΩΤ10 DSA-FIX

ΦΩΤ11 Οταν το 1960 αποπερατώθηκε η πολυκατοικία στη γωνία Αμαλίας και Δαιδάλου, ταυ¬τίστη¬κε με μια καινοτομία. Δεν ήταν μόνο η όψη της, σαν σκακιέρα, αλλά και το σύστημα ηλιοπρο¬στασίας με τα συρόμενα υαλοστάσια στο μπροστινό μέρος των εξωστών. ΦΩΤ12 Είναι ένα κτίριο που με αυτήν την κινητή όψη (που αμφισβητεί όρια) αποτελεί διαχρονικό κίνητρο αναφοράς στο Ζενέτο, όσο κι αν ως απόλυτα παραμελημένο εκείνη η λάμψη εκείνης της εποχής έχει θαμπώσει. ΦΩΤ13 Η κατάντια του κτιρίου στη «βιτρίνα» της Αθήνας μας δείχνει πόσα πολλά -στοιχειώδη- έχουν να γίνουν ακόμη για ορισμένα εμβληματικά διεθνούς επιπέδου έργα του ελληνικού μοντερνισμού.

ΦΩΤ14 Το 1960 ολοκληρώνεται και η πολυκατοικία στην Ηρώδου Αττικού 17. H πολυκατοικία αυτή του Tάκη Zενέτου αποτελεί αξιόλογη επίδοση του ελληνικού μοντερνισμού στο κατώφλι της δεκαετίας του 1960. Kτισμένη στην ακριβότερη συνοικία της Aθήνας, κοντά στο σημερινό Προ¬ε¬δρικό Mέγαρο, διέπεται από συνθετικούς και μορφολογικούς κανόνες του τότε κυρίαρχου Διεθνούς Στυλ, οι οποίοι δεν έχουν χάσει την αξία τους.

Tο κτίριο αποτελείται από πέντε τυπικούς ορόφους με ένα διαμέρισμα ανά όροφο και δύο εσοχές που αποτελούν μια κατοικία. Tο ισόγειο είναι ελεύθερο (με pilotis) και περιλαμβάνει μόνο την υαλόφρακτη είσοδο. Tα διαμερίσματα έχουν ανοικτές κατόψεις με ελάχιστα μόνιμα διαχω¬ρι¬στικά στοιχεία και πολλά κινητά χωρίσματα που παρέχουν ευελιξία στη διαμόρφωση του χώρου.

ΦΩΤ15 H ωραία θέα των διαμερισμάτων πλαισιώνεται ανάμεσα στις πλάκες των ορόφων και δαπέδων, που δημιουργούν την ψευδαίσθηση της συνέχειας εσωτερικού κι εξωτερικού χώρου.

H ελεύθερη εσωτερική διάρθρωση εκφράζεται και στις όψεις, όπου επικρατούν τα οριζόν¬τια στοι¬χεία των πλακών με τους ελεύθερους προβόλους. μεγάλη γυάλινη επιφάνεια, η οποία δίνει την αίσθηση της συνέχειας εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. Oι αφαιρετικές όψεις διαμορφώ¬θηκαν με ελάχιστα αλλά πολυτελή υλικά: λευκό μάρμαρο Διονύσου, αλουμίνιο και κρύσταλλο.

O όγκος της πολυκατοικίας με την έντονη οριζοντιότητα των πλακών και των προβόλων του μοιάζει να αιωρείται πάνω στην pilotis του ισογείου, που πατάει καθρεφτιζόμενη σε αβαθή λίμνη.

ΦΩΤ16 Το 1965 η κορυφαία μας τραγωδός Άννα Συνοδινού με το σύζυγό της έχουν όραμα να φτιάξουν το θέατρο του Λυκαβηττού ώστε το αρχαίο δράμα να αναβιώσει και εκτός Επιδαύρου, την ίδια εποχή που το νεοσύστατο φεστιβάλ Αθηνών προσπαθεί να εδραιωθεί στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου και στις συνειδήσεις του κοινού.

ΦΩΤ17 Ο χώρος του Λυκαβηττού ήταν ένα νταμάρι, σαν μια πληγή στο σώμα του λόφου. Επί Μεταξά είχε φιλοξενηθεί για πρώτη φορά μια παράσταση αρχαίου δράματος. Ολόκληρη η περιοχή αυτή ανήκε με βάση φιρμάνια που είχαν βγει τον καιρό της Τουρκοκρατίας στην Μονή Πετράκη

Το εγχείρημα μπήκε μπροστά με την υποστήριξη του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου. .Έγινε διαγωνισμός και κατακυρώθηκε η εκμίσθωση στην ηθοποιό για 20 χρόνια.

Η Συνοδινού μελέτησε για καιρό το χώρο μαζί με σημαντικούς ανθρώπους της τέχνης όπως ο Πλωρίτης, ο Μόραλης, ο Σολομός, ο Σισιλιάνος κ.α. προκειμένου να διαμορφώσει γνώμη για το είδος του θεάτρου που έπρεπε να χτιστεί στο βράχο. Τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν και η Συνο¬δινού ανέθεσε την εκπόνηση της μελέτης στον Τάκη Ζενέτο. Η ακουστική του χώρου μελετήθηκε ενδελεχώς, με την ηθοποιό να απαγγέλει δοκιμαστικά από διάφορα σημεία προκειμέ¬νου να βρεθεί εκείνος ο ιδανικός ακουστικός προσανατολισμός της.

Ο Ζενέτος ανέλαβε να χτίσει ένα κοίλον για να μπορεί το κοινό να παρακολουθήσει τις παραστά¬σεις. Σχεδίασε μια κατασκευή στα πρότυπα των αρχαίων θεάτρων. Ο αρχιτέκτονας ονομάζει την πρόταση του: Θέατρο Αχιβάδα. Κάτω από την ορχήστρα του θεάτρου θα θεμελιωνόταν ένα βάθρο από οπλισμένο σκυρόδεμα. Το κοίλο θα στηριζόταν σε πρόβολο από το βάθρο αυτό. Χωρίς υποστυλώματα και χωρίς άλλες στηρίξεις το κοίλο θα έμοιαζε να αιωρείται πάνω από το έδαφος. Κάτω από το μπετονένιο επίπεδο θα χωροθετούνταν όλες οι βοηθητικές λειτουργίες του θεάτρου, τα καμαρίνια, οι τουαλέτες, οι αποθήκες, οι ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και η σχολή θεάτρου.

Η πρόταση κρίθηκε απαράδεκτη από μια σειρά αρμόδιων φορέων, συλλόγων και μερίδας του τύπου για τους «γνωστούς» διάφορους λόγους, γιατί δεν εναρμονιζόταν με τους γύρω βράχους, γιατί δεν είχε μελετηθεί επαρκώς η πρόσβαση, γιατί έπρεπε να γίνει μια συνολική μελέτη αισθητικής αξιοποίησης του λόφου, γιατί θα κατέστρεφε πολύ πράσινο (σε ένα φαλακρό τοπίο) ή γιατί θα θιγόταν η αισθητική θέα του λόφου για όσους θα τον έβλεπαν ταξιδεύοντας με αεροπλάνο, φέρνοντας διάφορα προσκόμματα στην υλοποίησή του.

Ωστόσο οι εργασίες προετοιμασίας στο χώρο του παλιού λατομείου είχαν ήδη ξεκινήσει κι ο Ε.Ο.Τ αναγκάστηκε να αναλάβει την υποχρέωση να κατασκευάσει προσωρινό λυόμενο θέατρο 3000 θέ-σεων, με τη προοπτική μιας μονιμότερης κατασκευής εν καιρώ.

ΦΩΤ18 Το Μάρτιο του 1965 κατατέθηκε η μελέτη των Ζενέτου-Σκαλαίου για το προσωρινό λυόμενο θέατρο. Η πρόταση αποτελούσε μια μεταλλική κατασκευή που σαν να προσγειώθηκε στο μεγάλο κενό του λατομείου και λειτουργούσε ανεξάρτητα, συμπληρωματικά της μορφολογίας του εδάφους, αφήνοντας ανέπαφο το περιβάλλον σεληνιακό τοπίο.

Η μορφή του θεάτρου ήταν ένας παραβολοειδής κώνος που επέτρεπε την ανεμπόδιστη θέα της σκηνής από όλες τις θέσεις και δεν δημιουργούσε ακουστικές σκιές. Τα καθίσματα ήταν από ξύλο και το δάπεδο της ορχήστρας από χώμα για να ευνοείται η ηχοαπορρόφηση. Όλα τα κατασκευα¬στικά στοιχεία σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να είναι δυνατή η μεταφορά κι η ανακατασκευή τους σε άλλες τοποθεσίες. Ωστόσο δεν υπήρξε ποτέ καμία μεταφορά.

ΦΩΤ19 Το θέατρο κατασκευάστηκε από εταιρεία άλλη από εκείνη που είχε προτείνει ο Ζενέτος και το τελικό αποτέλεσμα παρουσιάζει διαφορές σημαντικές σε σχέση με τα αρχικά σχέδια όπως ανα¬φέρει ο ίδιος στη δημοσίευση του στο World Architecture 4. Ωστόσο σημειώνει πως η γεωμε¬τρία, η καθαρότητα της μορφής και η άϋλη διαφάνεια του φορέα επιτυγχάνουν να αποδώ¬σουν τη σχέση της κατασκευής με το σεληνιακό περιβάλλον. Η Συνοδινού ωστόσο στο βιβλίο της αναφέρει πως ο Ζενέτος βαθιά απογοητευμένος από τα γεγονότα δεν ξανανέβηκε στο χώρο.

ΦΩΤ20 Η βασική «στατικογενής» παρέμβαση στο θέατρο αφορούσε τη μορφή του μεταλλικού θεάτρου είναι αυτή που γνωρίζουμε, με τα κάθετα μεταλλικά υποστυλώματα. Θα τολμούσα να τη χαρακτηρίσω ως ανέμπνευστη., αφού αλλοι¬ώνει δρα¬στικά την αίσθηση της έδρασης του αρχικού μεταλλικού σκελετού στο ανάγλυφο του νταμαριού.

ΦΩΤ21 Ζητώ να μου συγχωρήσετε μια προσωπική παρεμβολή. Επειδή το έργο αυτό στην αρχική του μορφή πάντα με εντυπωσίαζε και ήταν ένα κρυφό αρχι¬τε¬κτο¬νικό μου απωθημένο, με ενέπνευσε προσωπικά σε ένα τμήμα του σημαντικότερου έργου που εκπόνησε το γραφείο μας, το Ολυμπιακό Κέντρο Ιστιοπλοϊας, και συγκεκριμένα στο χώρο από¬νομής των μεταλλίων, που νομίζω ότι αντι¬με-τώπισε το στατικό πρόβλημα περίπου όπως ο Ζενέτος είχε αρχικά φανταστεί.

ΦΩΤ22 Η επικείμενη παρέμβαση που σας ανέφερα στην αρχή αφορά στην προκήρυξη διεθνούς αρχιτε¬κτο¬νικού διαγωνισμού για την ανάδειξη του λόφου που ανήκει στην προστατευόμενη ζώνη του Λυκα¬βηττού. Εξετάζεται πρόταση για πλήρη απαγόρευση των Ι.Χ. και δρομολόγηση ηλεκτρικών οχη-μά¬των, η αναμόρφωση των μονοπατιών, που θα εμπλουτιστούν με νέα κλπ. Με τον ανασχε¬διασμό θα ενοποιηθεί με τη γύρω ζώνη πρασίνου, η οποία θα ενισχυθεί με νέες φυτεύσεις και θα αποκτήσει υποδομές για επισκέπτες, για παρατήρηση του αθηναϊκού τοπίου, χώρους για καφέ και ζώνη για «ξενάγηση» στο φυσικό, πολιτιστικό αλλά και ιστορικό περιβάλλον μέσα από διαδραστικά μέσα

ΦΩΤ23 Το 1969 ο ΟΣΚ δίνει την ευκαιρία στο Ζενέτο να εφαρμόσει στην πράξη τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του για το μέλλον της εκπαίδευσης.

Ο ίδιος βλέπει πολύ μακριά. Οραματίζεται ένα σχολείο το κέντρο του οποίου είναι στην πραγματι¬κό-τητα ένα ηλεκτρονικό στρατηγείο. Σε μια εποχή που η τηλεόραση κάνει τα πρώτα δειλά της βήματα διεθνώς ο Ζενέτος διαβλέπει πολύ νωρίς την αξία της σαν εργαλείο μετάδοσης γνώσης και σχεδιάζει αίθουσες και υποδομές εκπαιδευτικής τηλεόρασης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, αλλά και κλειστά κυκλώματα τηλεόρασης με ενσύρματες εξόδους για αναμετάδοση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ακόμη και στο σπίτι.

ΦΩΤ24 Σχεδιάζει ακόμη μεγάλες αίθουσες που θα διαθέτουν μεγεθυντικό προβολέα τηλεοπτικής μετάδο¬σης τύπου Cybernox Telebeam (προϊόν υψηλής τεχνολογίας της εποχής) για προβολές υπό τα όμματα όλου του σχολείου, καθώς επίσης και μονάδες συνδεδεμένες με ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες και άλλες οπτικοακουστικές πηγές πληροφοριών.

Αφήνουμε τελευταίους τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή ατομικές και ομαδικές μηχανές διδα¬σκαλίας όπως τους ονομάζει ο ίδιος. Οι αίθουσες που προορίζονται γι’ αυτούς είναι μεγάλες και περιέχουν πολ¬λά μηχανήματα, στο καθένα από τα οποία θα εργάζονται την ίδια στιγμή μαθητές από όλες τις τάξεις.

ΦΩΤ25 Η σύλληψη του Ζενέτου καταργεί τη δασκαλοκεντρική δομή της εκπαίδευσης και εφαρμόζει συνερ¬γατικότερες μορφές. Στην πραγματικότητα χαλαρώνει το μοντέλο της τάξης, αφού οι μαθητές θα διαχέονται σε ολόκληρο το κτίριο που θα λειτουργεί σαν μια ενιαία κοινότητα. Για το λόγο αυτό το σχήμα του σχολείου είναι κυκλικό. Η ιδέα είναι αυτή του ηλεκτρονικού κέντρου γύρω από το οποίο αναπτύσσεται ακτινωτά το υπόλοιπο κτήριο.

ΩΤ26 Φυσικά ο ίδιος ο Ζενέτος γνώριζε καλύτερα από όλους ότι ένα τέτοιο σχολείο ήταν εκτός ελληνικής πραγματικότητας και δεν επρόκειτο να γίνει δεκτό για πολλά χρόνια. Έτσι σχεδιάζει ένα ευέλικτο αρχιτεκτόνημα σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έθετε ο ΟΣΚ , που όμως να μπορεί να μεταβεί εύκολα στη μελλοντική κατάσταση των πραγμάτων.

ΦΩΤ27 Το κτίριο παραδίδεται το 1974 και όλοι απορούν γιατί είναι κυκλικό με εσωτερικές αυλές. Οι καθηγητές βρίσκουν βολικό το ότι μπορούν να ελέγχουν τους μαθητές από οποιοδήποτε σημείο στα διαλείμματα και οι μαθητές εντυπωσιάζονται από τις ”περσίδες”, που αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του κτιρίου καθώς είναι μελετημένες ανάλογα με την κίνηση του ήλιου, ώστε να επιτρέπουν την είσοδο του σωστού φωτισμού στις αίθουσες, και τα τσιμεντένια δοκάρια που εξέχουν στις οροφές δίνοντας στο σχολείο μια κάπως διαστημική όψη και από το μεγάλο κλειστό αμφιθέατρο στο υπόγειο κάτω ακριβώς από την κεντρική εσωτερική αυλή. Ελάχιστοι μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν την πραγματικότητα.

Σήμερα το κτίριο έχει ανακαινισθεί, ενσωματωμένο και πάλι στη κοινωνική ζωή της κοινότητας.

ΦΩΤ28 Σημαντικό έργο του Ζενέτου είναι και η κατοικία στο Καβούρι, με τον τολμηρό εξώστη, του οποίου η διαμόρφωση βασίζεται στην εντύπωση του αιωρούμενου στοιχείου, παραπέμποντας στο Waterfall House του Frank Lloyd Wright.

ΦΩΤ29 Tο σπίτι κτίστηκε στη βόρεια ακτή, με κλίση προς τη θάλασσα, σε δύο επίπεδα. Στόχος ήταν η σύνδεση του σπιτιού με το φυσικό τοπίο, η εκμετάλλευση του φυσικού ηλιασμού και η δημιουργία φυσικού κλιματισμού για τους θερινούς μήνες. Mε την κατασκευή στο δώμα μιας σειράς ανοιγ¬μάτων -με ακρυλικούς θόλους, ο ήλιος εισχωρούσε το χειμώνα στο κέντρο του σπιτιού. Tο καλο¬καίρι, τα ανοίγματα αυτά, αφού σκεπαζόντουσαν, άνοιγαν για να εξασφαλίσουν φυσικό αερισμό. Παράλληλα, το δώμα καλυπτόταν με στρώμα νερού για να ψύχεται το σπίτι με την εξάτμιση και την ανάκλαση του ήλιου.

ΦΩΤ30 Ο πρωτοπόρος Ζενέτος στην Οικία στο Καβούρι συνδύασε το σπάσιμο του κύβου και την αι-θέ¬ρια αρ¬χιτεκτονική, αντιμετωπίζοντας παράλληλα σε πρότερο χρόνο τις επιταγές της σημερινής επο-χής για ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Η Οικία του Ζενέτου καταστράφηκε εν αντιθέσει με την Οικία του Ράιτ, που πέρασε στη δικαιοδοσία του κράτους, διατήρησε την αρχική του μορφή και χρήση κι έγινε μου¬σείο, δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν την αρχιτεκτονική ιστορία.

ΦΩΤ31 Θα σταματήσω εδώ με τα κτιριακά έργα του Ζενέτου, προβάλλοντας μερικά από τα λιγότερο γνωστά, όπως οι κατοικίες στη Γλυφάδα , ΦΩΤ32 το Ψυχικό και τη Κηφισιά, ΦΩΤ33 καθώς και μερικά σχέδιά του ΦΩΤ34 κυρίως από κατοικίες, ΦΩΤ35 προηγμένης ενεργειακής τεχνολογίας οι περισσότερες, ΦΩΤ36 οι πολυκατοικίες της Αθήνας και του Ψυχικού, ΦΩΤ37 Τεχνικές Σχολές κι εργοστάσια.

ΦΩΤ38 Ερώτημα: αυτό το βιομηχανικό κτίριο το σχεδίασε ο Ζενέτος ή όχι. Αυτό είναι το εργοστάσιο ΧΥΜΟ¬¬ΦΙΞ στην είσοδο της Σπάρτης, που αποτέλεσε βασικό διατηρητέο συστατικό του πρόσφατου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για το Νέο Μουσείο Σπάρτης. Εσείς τι λέτε?

ΦΩΤ39 Ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα αναδείχθηκε σε κερδοφόρο τομέα για τους κατοίκους της ερημω¬μέ¬νης υπαίθρου, η οποία είχε προκύψει από την πληθυσμιακή μετατόπιση στα αστικά κέντρα και την εξωτερική μετανάστευση. Η οικοδόμηση από επιχειρηματίες και ιδιώτες στην επαρχία λειτουργούσε αυτόνομα χωρίς πολεοδομικό σχέδιο εις βάρος του φυσικού και ιστορικού πλούτου

Τη δεκαετία του ’60 πύκνωσαν οι αντιδράσεις των οικολόγων για τη διατάραξη χερσαίων και θα¬λάσ¬-σιων οικοσυστημάτων, τη καταστροφή τοπίων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, αλλά και ανθρώ¬πων της διανόησης για την καταστροφή κτισμάτων ιστορικής αξίας. Στην Ελλάδα εκ¬πονήθηκαν πολεοδομικές και χωροταξικές μελέτες που αφορούσαν την αξιοποίηση και προστασία ιστορικών οικισμών, αλλά και τη σωστή χρήση του δημόσιου χώρου.

Ο Ζενέτος το 1966 στην πολεοδομική του μελέτη για την τουριστική αξιοποίηση των περιοχών Αγίας Γαλήνης ΦΩΤ40 και Πλακιά στη Κρήτης πρότεινε τη λεγόμενη εναέρια αρχιτεκτονική. Οι κτηριακές συνθέσεις επεκτείνονταν οριζοντίως και καθέτως σε πολλά επίπεδα, ΦΩΤ41 προκει¬μένου να μην επι-βα¬ρυνθεί το έδαφος και να μην αλλοιωθεί το φυσικό τοπίο -«το μεταφυσικόν, το ψυχικόν σύμβολον, που αποτελεί δι ημάς η εικών της χλωρίδος αυτής» κατά τον Πικιώνη.

ΦΩΤ42 Επιπλέον, ο Ζενέτος σχεδίασε ένα σύστημα ανεμογεννητριών αιωρούμενο ανάμεσα στις δυο πλευ¬ρές του φαραγγιού, το οποίο θα εξυπηρετούσε τις ενεργειακές ανάγκες της κοινότητας.

ΦΩΤ43 Αυτή την εναέρια αρχιτεκτονική τη συναντούμε και στα σχέδια του Ζενέτου για ένα κρεμαστό ξενο¬δο¬χείο, ένα συνδυασμό θιβετιανού παλατιού,και τεχνητού γεωλογικού σχηματισμού.

ΦΩΤ44 Ανάλογο και το σχέδιο ξενοδοχείου στη Κηφισιά, εμπνευσμένο από τη μονή Σίμωνος-Πέτρας.

Πέρα από καταξιωμένος designer με εξαιρετικές γνώσεις τεχνολογίας, ο Ζενέτος υπήρξε ένας ακού-ραστος ερευνητής, ο οποίος εκπόνησε οραματικές μελέτες που ανταποκρίνονταν στις απαι¬τήσεις ενός κόσμου πολύ πιο εξελιγμένου από την Ελλάδα της δεκαετίας του 1970. Μελετών¬τας άρθρα από επιστημονικά περιοδικά της εποχής, ο Ζενέτος προσδιόρισε με μεγάλη ακρίβεια πολλές από τις ηλεκτρονικές εφαρμογές που καθορίζουν την καθημερινότητα του 21ου αιώνα, όπως η «τηλε-διεκπεραίωση» και η «τηλε-εργασία», και σχεδίασε ένα μεγάλο εύρος εξαιρετικά ευρηματικών υποδομών σε διαφορετικές κλίμακες.

ΦΩΤ45 Ο Ζενέτος διέκρινε από πολύ νωρίς ότι μόνον η τεχνολογική εξέλιξη και οι σημερινές Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών μπορούσαν να σώσουν τα αστικά κέντρα, τα οποία ήδη έμπαιναν σε τροχιά κορεσμού, λόγω των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών για μετακίνηση και δημιουργία νέων κτιριακών υποδομών που δημιουργούσε η ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα. «Λόγω της ειδικής αναπτύξεως της τριτογενούς παραγωγής και της αυξανόμενης μετακινήσεως της απα-σχολήσεως προς αυτήν, η ανθρώπινη κλίματα και το OPTIMUM μέγεθος της πόλεως ξεπερά¬στηκαν. Ο τριτο¬γενής τομέας έπνιξε με την κοσμοπλημμύρα και τα αυτοκίνητα της πόλης» έλεγε.

Το 1964 κατά τη διάρκεια συμποσίου στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο, που είχε ιδρύσει ο Κων-σταντίνος Δοξιάδης, ο Ζενέτος αναρωτιόταν «αν η τεχνολογική εξέλιξη θα διευκολύνει μελλον¬τικά τις συναλλαγές, σε τρόπο ώστε να μειωθούν οι προσωπικές επαφές κι οι συναλλαγές να πραγματοποι-ούνται με τηλετυπικά μηχανήματα», ενώ ζητούσε «πληροφορίες για τις ιδανικές πόλεις του μέλλοντος».

Ο Δοξιάδης του απάντησε ότι η συναλλαγή χωρίς μετακίνηση αποτελεί κατά βάση ουτοπία. Και αυτό διότι, ενώ οι μονάδες πληροφοριών αυξήθηκαν, οι ανθρώπινες επαφές που έχουν συναισθη¬ματικό και εμπιστευτικό χαρακτήρα, δεν ελαττώθηκαν ούτε κατά ένα τοις εκατό. Ο Δοξιάδης θεω¬ρούσε ότι οι πόλεις του μέλλοντος πρέπει να εξυπηρετούν και τον άνθρωπο και τη μηχανή. Έτσι θα χωρίζονταν σε δύο κλίμακες: στην ανθρώπινη θα διατηρούνταν οι αξίες, ενώ στη μηχανική θα αναπτύσσονταν οι μηχανές. Αρχικά ο διαχωρισμός θα γινόταν στην επιφάνεια της γης, αλλά αργό¬τερα οι μηχανές θα συγκεντρώνονταν κάτω από αυτήν, ενώ ο άνθρωπος θα έμενε ελεύθερος πάνω στον πλανήτη.

ΦΩΤ46 Αργότερα, το 1969 ο Ζενέτος έγραφε για την ηλεκτρονική πολεοδομία και τις τηλε-ενέργειες: «Οι πόλεις μας ξόφλησαν. Έτσι όπως τις έχτισε η τρισδιάστατη πολεοδομία καταστράφηκαν. Έγιναν αποκλειστικοί χώροι της υπερτροφικής τριτογενούς παραγωγής. Σωτηρία υπάρχει μόνο στην Ηλεκτρονική. Αυτή μπορεί να φέρει την Ειρήνη στις πόλεις με τα εκατομμύρια κατοίκους. Έχουμε διαθέσιμες τις τεχνικές. Είναι οι κάθε λογής τηλενέργειες: Τηλεδιεκπεραίωση, τηλε-εργασία, τηλε-εξυπηρέτηση και τηλε-επαφές. Με τις ίδιες τηλε-ενέργειες μπορούμε κάλλιστα να μπούμε και στις πόλεις για να τις σώσουμε».

Θεωρούσε ότι η κλασική πολεοδομία προσπαθεί να διατηρήσει σε λειτουργία τις εξελισσόμενες παραγωγικές διαδικασίες του τριτογενούς τομέα με τα υπάρχοντα μέσα, ενώ διέκρινε ότι η τύχη των νέων πόλεων δεν θα είναι καλύτερη, γιατί διατηρούσαν το σύστημα διαδικασιών που κατέ¬στρεψε τις υπάρχουσες πόλεις.

ΦΩΤ47 «Η πόλη καταστρέφεται,» υπογράμμιζε, «με συνεχώς μεγαλύτερες οικονομικές θυσίες του κοινωνι¬κού συνόλου για έργα που δεν θα αποσβεσθούν ποτέ και θα αποτελούν εμπόδια για μία μελλοντική ορθο¬λογική ανάπτυξη. Το περιβάλλον που δημιουργείται καταστρέφει ψυχικά και σωματικά τον εργαζό¬μενο αστό» σημείωνε. «Αντί να κατασκευάζονται έργα διευκολύνσεως πρέπει να καταργη¬θούν οι ανάγκες που τα επιβάλλουν. Η αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης θα είναι δυνατή μόνο εάν καταργηθεί η ανάγκη των μετακινήσεων που επιβάλλει η παραγωγή,» τόνιζε ο Ζενέτος.

Θεωρούσε ότι η αυτοματοποίηση των υπηρεσιών διεκπεραίωσης της αλυ¬σίδας παραγωγή – κατα-νάλωση είναι εφικτή και πίστευε ότι η επέκταση και γενίκευση των εφαρ¬μογών της Κυβερνη¬τι¬κής στη λειτουργία τους, θα ελευθερώσει μεγάλο ποσοστό εργαζομένων από απασχολήσεις ρου¬τίνας και θα καταργήσει την ανάγκη μετακίνησης και δημιουργίας νέων υπο¬δομών.

Θεωρούσε, ακόμη, ότι άυλα μέσα επαφών, όπως το φως και ο ήχος, θα οδηγούσαν στην τηλε-εργα-σία από οποιαδήποτε θέση του αστικού, εθνικού ή παγκόσμιου χώρου και θα επέτρεπε την τηλε-εξυπηρέτηση. Διότι ο άνθρωποι θα μπορούσε να δουλεύει από το σπίτι, σε κοινόχρηστους χώρους ή περιφερειακά κέντρα και θα απέφευγε τις μετακινήσεις.

ΦΩΤ48 Αυτά τα κέντρα εργασίας θα αναπτύσσονταν με τηλε-επαφές και συστήματα μετάδοσης μεαδόσε¬ων της εικόνας σε φυσικό μέγεθος, με απόλυτη πιστότητα του ήχου και θα συνδέονται μέσω διανο¬μένων πολλαπλών γραμμών, με κάθε επιθυμητό πρόσωπο ή ομάδα συνεργασίας ή με κέντρα πληροφοριών και επεξεργασίας υπολογισμών. Πρακτικά, ο Ζενέτος σε μία παράγραφο είδε το Skype και το Cloud Computing μισό αιώνα προτού γίνουν εφαρμογές ευρείας χρήσης.

ΦΩΤ49 Ο Ζενέτος έβλεπε με ρομαντισμό αυτή την τεχνολογική εξέλιξη, διότι πίστευε ότι θα εξοικονομούσε χρόνο από τους ανθρώπους που θα μπορούσε να διοχετευθεί σε δημιουργικές απασχολήσεις. Μάλιστα, προέβλεπε την τηλε-επιμόρφωση και την τηλε-έρευνα, με μέσα τεκμηρίωσης παγκοσμίου κλίμακος, όπως το σημερινό ευρυζωνικό διαδίκτυο, αλλά και την χρήση διαστημικών εφαρμογών για την διεκπεραίωση, την εργασία και την εξυ¬πηρέτηση, που σήμερα γνωρίζουν ευρύτερη εφαρ¬μογή στην καθημερινότητα. «Η ηλεκτρονική πολεοδομία δεν είναι ουτοπία, αλλά μία αδυσώπητη πραγματικότητα από την οποία ο μετα¬πολε¬μικός άνθρωπος της καταναλωτικής κοινωνίας δεν θα μπορέσει να ξεφύγει» έλεγε.

ΦΩΤ50 Νωρίτερα, το 1962, σε μελέτη για λογαριασμό του Οργανισμού Σύγχρονου Σπιτιού, ο Ζενέ¬τος πρότεινε την δημιουργία «διαστημικών» πόλεων, μέσω από την εκμετάλλευση του ύψους της ατμόσφαιρας και την εκπόνηση σχεδίων όχι στην επιφάνεια της γης, αλλά στον χώρο. «Θα οικο¬πε-δοποιήσουμε τον αέρα. Η κατοικία θα είναι μία προκατασκευασμένη μονάδα που θα τοποθετείται σε τεχνητά επίπεδα που θα επαναλαμβάνουν τον φλοιό της της γης και το ύψος της ατμόσφαιρας, αυξάνοντας έτσι την έκτασή του». «Χωρίς ειδικές προβλέψεις θα είναι δυνατόν στο άμεσο μέλλον να φτάσουμε τους χίλιους ορόφους» έλεγε και πρότεινε μεγάλες επάλληλες πράσινες επιφάνειες ανά 3 μέτρα, που θα οικοπεδοποιού¬σαν την ατμόσφαιρα. Οι κατοικίες θα είναι από πλαστική ύλη, υψη¬λής βιομηχανικής τελειότητας, θα υψώνονταν με ιπτάμενα οχήματα για να τοποθετηθούν η μία μετά την άλλη στον κατακόρυφο κάν¬να¬βο τεταμένων καλωδίων. Οραματιζόταν τα σπίτια ως επαύ¬λεις, ελεύθερες από όλες τις μεριές και περιτριγυρισμένες από κήπους.

ΦΩΤ51 Ο Ζενέτος πίστευε ότι η εξέλιξη της Γεωχημείας θα επιτρέψει την πλαισίωση των κατοικιών σε τε¬χνη¬τά δάπεδα, με ανάλογο περιβάλλον πρασίνου και συντελεστή αρμονικού περιβάλλοντος των φυσικών λειτουργιών του ανθρώπου. Τα επίπεδα θα ήταν από ελαφριά ύλη, κενά αέρος και δεμένα με σύρματα από τη γη.

ΦΩΤ52 «Ο τοίχος του καθημερινού είναι ολόκληρος μία μεγάλη επιφάνεια τηλεοράσεως και τηλε¬φώ-νου που σε μετα¬φέρει όπου επιθυμείς σε ένα τοπίο βουνού ή θάλασσας, σε μία άλλη πόλη, στη Σελή-νη ή σε ένα σπίτι φίλων ή συγγενών με τους οποίους θα συνομιλείς» έγραφε πριν από μισό αιώνα.

Όμως καθώς ο Ζενέτος πρεσβεύει μια αρχιτεκτονική για τον άνθρωπο, τον κάτοικο, τον εργαζό¬με¬νο και τον περαστικό κι όχι για το κέρδος, έρχεται σε σύγκρουση με πολυποίκιλα συμφέροντα που τον απο¬μονώνουν σταδιακά. Εμπνέει λόγω της καινοτόμου φύσης και της προσωπικότητας του, όμως παράλληλα συσσωρεύεται η πίκρα για το ανώφελο των αγώνων για τον τόπο που καταστρε¬φό¬ταν.

Τελευταίο πλήγμα για το Ζενέτο ήταν η δολοφονία του ανιψιού του Διομήδη Κομνηνού το 1973. Έκτοτε κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του και ακολουθεί μια μοναχική πορεία μέχρι το 1977, οπότε σε ηλικία μόλις 51 ετών αυτοκτονεί πέφτοντας στο κενό.

ΦΩΤ53 Όπως γράφει ο Γιακουμακάτος, «ο Τάκης Ζενέτος, αυθεντικός ιδεαλιστής, συλλογι¬ζό¬ταν ίσως το όραμα ενός νέου, μελλοντι¬κού Δια¬φω¬τισμού, μιας απώτερης περιόδου καθολικής ισονομίας και προόδου για τους ανθρώπους. Στην εποχή του κατανοήθηκε από ελάχιστους, ενώ για τους περισ-σότερους συνδέθηκε με τη θολή απρο¬σδιοριστία ενός μύθου. Σήμερα έχουμε πια τη δυνατότητα να τον προσλάβουμε για ό,τι πραγ¬ματικά αντιπροσωπεύει: έναν προφήτη όχι μόνο της εποχής του, αλλά και του αιώνα μετά από αυτόν».

Ποιος ήταν όμως ο «άνθρωπος» Ζενέτος? Δε νομίζω ότι υπάρχει καταλληλότερος να μας πει γι’ αυ¬τό από το φίλο συνάδελφο και συναπόφοιτο Γιώργο-Ηρακλή Κορφιάτη, ο οποίος είχε το προνόμιο να ζήσει τρεις μήνες κοντά στο Τάκη Ζενέτο!

Απόγευμα Τετάρτης 4 Δεκεμβρίου 2019. Δύο κύριοι φθάνουν στην ρεσεψιόν της Γερμανικής Σχολής και ρωτούν:

– “πού γίνεται η διάλεξη για τον Ζενέτο;”

– “στο διπλανό κτίριο του Δημοτικού“

– “Μάλιστα“

και ξεκινούν και οι δύο να πάνε προς τα εκεί.

– “Ρε, μπας και είσαι ο Μάριος;” λέει ο ένας. “Γιώργο (!)“.

Οι δύο συνάδελφοι, ο Γιώργος Κορφιάτης, απόφοιτος του 1961 και ο Μάριος Καμχής είχαν βρεθεί στα νιάτα τους στο γραφείο του Τάκη Ζενέτου στην οδό Ακαδημίας. Ο Μάριος άκουσε στο ραδιόφωνο, στην εκπομπή της Έλενας Χατζηιωάννου για την διάλεξη και κίνησε να έρθει. Ο Γιώργος, που ήταν ομιλητής πιάστηκε στον ύπνο.

Βεβαίως ούτε ο Τάκης Ζενέτος ήρθε στην Βιβλιοθήκη, ούτε όμως και η διάλεξη έγινε εκεί. Έγινε σε πιό μεγάλο χώρο δίπλα, στο κτίριο του Δημοτικού γι’ αυτό και ο Κορφιάτης δεν γνώριζε και ρωτούσε.

Η διάλεξη ήταν κατά γενική ομολογία η καλύτερη του κύκλου των τριών διαλέξεων για την Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα και η αίθουσα γέμισε. Ο Πέτρος Πετρακόπουλος, απόφοιτος του 1972 ξεκίνησε παρουσιάζοντας το έργο του Τάκη Ζενέτου. Ο Γιώργος Κορφιάτης συνέχισε μιλώντας για τους τρεις μήνες, που ήταν δίπλα στον αρχιτέκτονα, στον προφήτη, την διάνοια.

Δείτε και τις ομιλίες με τις παρουσιάσεις και των δύο αποφοίτων:

Ο Πέτρος Πετρακόπουλος για τον Τάκη Ζενέτο…

Ο Γιώργος Κορφιάτης για τον Τάκη Ζενέτο…

Ο Βασίλης Γικαπέππας,Επίκουρος Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ έδωσε μία διάλεξη στν Βιβλιοθήκη στις 20 Νοεμβρίου 2019 με τίτλο “Το βλέμμα της επιστροφής στο έργο του Άρη Κωνσταντινίδη”. Ήταν η δεύτερη κατά σειρά διάλεξη στο πλαίσο της ενότητας “Πρωτοπόροι Έλληνες Αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα και η Βιβλιοθήκη γέμισε.

Η Βαλεντίνη Καρβουντζή,Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, ήρθε στην Βιβλιοθήκη και έκανε μιά ομιλία με τίτλο“Η Κλίμακα και το Φώς στο έργο του Δημήτρη Πικιώνη”. Παρόλο που ο καιρός έκανε ότι μπορούσε ώστε να μας εμποδίσει, η κίνηση “έφραξε” τις διόδους προς το σχολείο αλλά τελικά μαζευτήκαμε αρκετοί.

Η παρουσίαση είχε δύο ενότητες:

– η ζωή του Πικιώνη από τα παιδικά του χρόνια, οι σπουδές τους στην Αθήνα και στο Παρίσι, τα έργα του ως ζωγράφος, τα γραπτά του και

– ο δάσκαλος επιβλέπει τρία έργα: το Σχολείο στα Πευκάκια, η Παιδική Χαρά της Φιλοθέης και ο περιβάλλον χώρος της Ακρόπολης

Ο Σ.Α.Γ.Σ.Α. παρουσιάζει στη ΓΣΑ ένα μοναδικό κύκλο διαλέξεων για τη ζωή και το έργο τριών σημαντικώνΕλλήνων αρχιτεκτόνων του 20 ου αιώνα, που σημάδεψαν ανεξίτηλα τη σύγχρονη Ελληνική Αρχιτεκτονική:

1.ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΚΑΡΒΟΥΝΤΖΗ,

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

“Η Κλίμακα και το Φώς στο έργο του Δημήτρη Πικιώνη”

13.11.2019 (ώρα 19.00)

2.ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΙΚΑΠΕΠΠΑΣ

Επίκουρος Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

“Το βλέμμα της επιστροφής στο έργο του Άρη Κωνσταντινίδη”

20.11.2019 (ώρα 19.00)

3.ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ (’61) – ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ (’72)

“Τάκης Ζενέτος”

4.12.2019 (ώρα 19.00)

Η Βαλεντίνη Καρβουντζή για τον Πικιώνη στην Βιβλιοθήκη…

Ο Βασίλης Γκικαπέππας για τον Άρη Κωνσταντινίδη στην Βιβλιοθήκη…

Ο Νικήτας Παπαδόπουλος ήρθε στη Σχολή και μίλησε στην Βιβλιοθήκη για τους σεισμούς και τον ρόλο του ΟΑΣΠ.

Ξεκίνησε με μία ιστορική αναδρομή των σεισμών τα τελευταία 40 χρόνια. Μίλησε για τα μέτρα προστασίας και την προσπάθεια για την μείωση των επιπτώσεων από τους σεισμούς και στη συνέχεια αναφέρθηκε στον ρόλο του ΟΑΣΠ.

Δείτε την παρουσίαση του Νικήτα:

Την Τετάρτη 3 Απριλίου, στις 18:30 θα έχουμε την χαρά και την τιμή να υποδεχθούμε στην Βιβλιοθήκη τον Νικήτα Παπαδόπουλο, απόφοιτο του 1972, ο οποίος θα μας μιλήσει γιατους σεισμούς. Ο Νικήτας είναι σήμερα Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), θέση που κατέχει από το 1999, ενώαπό το 1986 μέχρι το 1999 ήταν μηχανικός στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αττικής σε θέματα ελέγχου κατασκευών, στατικών μελετών και επικινδύνων οικοδομών.

Τίτλος της ομιλίας του: “Ελλάδα – Σεισμοί – ΟΑΣΠ”

Δείτε το βιογραφικό του Νικήτα Παπαδόπουλο…

Η Λίζα Γεωμπρέ ανοίγει πάλι τις πόρτες της Βιβλιοθήκης εγκαινιάζοντας την νέα χρονιά με τρεις ομιλίες παρουσιάζοντας τις Αρχές και το Όραμα στη Σχολή Εφαρμοσμένων & Καλών Τεχνών Bauhaus, που άκμασε από το 1919 έως το 1933 στη Βαϊμάρη, το Ντεσάου και το Βερολίνο. Οι προσκεκλημένοι της είναι ιδιαίτεροι:

– 27 Φεβρουαρίου: Δρ. Ευγενία Αλεξάκη “Οι αρχές και το όραμα του Bauhaus”

– 7 Μαρτίου: Βαγγέλης Παππάς “Η ζωγραφικότητα στο Bauhaus”

– 14 Μαρτίου: Σταύρος Μαρτίνος “Γιατί το Bauhaus δεν είναι αρχιτεκτονικό στυλ”

Την αφίσα επιμελήθηκε η Φάννυ Γεωμπρέ, απόφοιτος του 1966, αρχιτέκτων, εικαστικός και φωτογράφος.

Η Ευγενία Αλεξάκη σπούδασε Αρχαιολογία & Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Βερολίνο (Freie Universität Berlin) από όπου έλαβε διδακτορικό τίτλο στην Ιστορία της Τέχνης. Με υποτροφία του Ιδρύματος Fulbright διεξήγαγε, ως επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Columbia, έρευνα πάνω σε ειδικά θέματα διδακτικής της ιστορίας της τέχνης. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Αιγαίου, Ιωαννίνων, Πατρών & Αθηνών και έχει συνεργαστεί με δημόσιους και ιδιωτικούς πολιτιστικούς φορείς. Διδάσκει Ιστορία των Τεχνών στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως εμπειρογνώμων.

Ο Βαγγέλης Παππάς γεννήθηκε το 1976 στον Πειραιά. Προτού εισέλθειως επιτυχών στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην Θεσσαλονίκη το1995, είχε ήδη σπουδάσει τέσσερα έτη Βυζαντινή Τέχνη κοντά στουςμεγαλύτερους εν ζωή δασκάλους. Από την Σχολή Καλών Τεχνώναποφοίτησε το 2002 και κατά την διάρκεια της στρατιωτικής τουθητείας δημιούργησε το περίφημο Μουσείο του Ρούπελ στο ΠετρίτσιΣερρών. Στην συνέχεια έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις καιμέχρι σήμερα έχει στήσει 9 ατομικές εκθέσεις, με έργα του σε Ελλάδα κιεξωτερικό, ενώ από το 2008 δημιούργησε το Εικαστικό Εργαστήριο τηςARTe, έναν πραγματικό χώρο πολιτισμού στο κέντρο της Αθήνας.Το2014 δημοσίευσε το πρώτο του βιβλίο: Το συναξάρι τουΜεγαλομάρτυρα Αθανάσιου Διάκου, από τις εκδόσεις Παρρησία. ΤονΝοέμβριο του 2018 εκδόθηκε το νέο του βιβλίο, από τις εκδόσεις ΕνΠλω, Ο Αχμάκης, μια μυθιστορηματική βιογραφία του ΘεόφιλουΧατζημιχαήλ.

Ένας εξαιρετικός Ανδρέας Κούκος μας μίλησε για τον Ιωάννη Καποδίστρια, για την προσωπικότητα του ανθρώπου, του πολιτικού, τον οικονομολόγου, του φιλέλληνα. Η Βιβλιοθήκη γεμάτη από απόφοιτους, φίλους και “οπαδούς” του Ανδρέα Κούκου, που όπως είχαμε τονίσει, όσες φορές δίνει διαλέξεις κάνει το ακροατήριό του να αισθάνεται τυχερό που τον παρακολουθεί.

Γιά άλλη μιά φορά η Λίζα Γεωμπρέ, που είχε την έμπνευση να το καλέσει έπιασε “διάνα”. Μείναμε μέχρι αργά, συμφωνήσαμε και διαφωνήσαμε αλλά μας άρεσε πολύ.

Διαφωτιστικός ο ομιλητής περιέγραψε το τοπίο, τις δυσκολίες, τις μάχες, τις σωστές αλλά και τις λανθασμένες επιλογές του Καποδίστρια και μας έπεισε ότι η μικρή τότε Ελλάδα έχασε τηνευκαιρία.

Ανάμεσα στα βιβλία ξεχωρίσαμε και έναν επισκέπτη, φίλο, απόφοιτο από τα χρόνια του Πολέμου, τον Βασίλη Μαυρίδη, που τιμά πάντα τις εκδηλώσεις μας και παραμένει μαχητικός.