στην Αραχώβης

Η άγνωστη ιστορία του σχολικού κτιρίου που εκκενώθηκε στα Εξάρχεια

Άκομή ένα σχολικό συγκρότημα στο οποίο είχαν εγκατασταθεί εκατοντάδες αλλοδαποί, εκκενώθηκε μετά από επιχείρηση της Ελληνικής Αστυνομίας. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν την πλούσια ιστορία καθώς και την αρχιτεκτονική του αξία.

Η περιοχή που γνωρίζουμε ως Πευκάκια, δηλαδή το ανατολικό μέρος της Νεάπολης, που απλώνεται στα δυτικά πλάγια του Λυκαβηττού, ήταν ερημική μέχρι περίπου τα τέλη της δεκαετίας 1880, όταν άρχισε να γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη. Το 1895 ο σπουδαίος Γερμανός αρχιτέκτονας Γουλιέλμος Δαίρπεφλδ (Wilhelm Dörpfeld) μίλησε δημόσια για την ίδρυση μιας Γερμανικής Σχολής.

Δύο χρόνια αργότερα (1897) αγοράστηκε το οικόπεδο που περιελάμβανε ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο, το οποίο περικλείεται από τις οδούς Πρασσά, Αραχώβης (νυν Μερλιέ), Ασκληπιού και Βαλτετσίου. Το 1897 ξεκίνησε και η ανέγερση του κτιρίου με σχέδια του Γουλιέλμου Δαίρπεφλδ, γεγονός που καθιστά το σωζόμενο κτίριο ένα από τα επίλεκτα δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής ειδικού σκοπού του 19ου αιώνα που σώζονται στην ελληνική πρωτεύουσα. Τα επίσημα εγκαίνια του (παλαιού) κτιρίου πραγματοποιήθηκαν στις 23 Μαρτίου 1898.

Τη διετία 1928-29, δίπλα στο πρώτο κτίριο, στην ελεύθερη πλευρά της οδού Αραχώβης και προς την οδό Ασκληπιού, ανεγείρεται νέο κτίριο σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Γ. Διαμαντόπουλου και Γουσταύου Εγκλάου (Gustav Eglau). Ορισμένες σοβαρές πηγές προσθέτουν στους σχεδιαστές τον σπουδαίο Γερμανό αρχιτέκτονα Κάρλ Μπένσελ (Carl Bensel). Ούτως ή άλλως αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του αποκαλούμενου Μοντέρνου Κινήματος. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος του 1940, η σχολή σταμάτησε τη λειτουργία της, η οποία άρχισε εκ νέου μετά την κατάληψη των Αθηνών από τα γερμανικά στρατεύματα. Το καλοκαίρι 1941 προστέθηκε ακόμη ένας όροφος στο παλαιό κτίριο, ενώ η Γερμανική Σχολή σταμάτησε τη λειτουργία της εκ νέου το 1944.

Το 1947 στο κτίριο της Γερμανικής Σχολής εγκαταστάθηκε το Ινστιτούτον Ερεύνης Νοσημάτων Θώρακος, που ηγήθηκε του Αντιφυματικού Αγώνα. Στο κτίριο επήλθαν τροποποιήσεις για τη διαρρύθμιση και την αρχιτεκτονική προσαρμογή του στις νέες ανάγκες. Στον ίδιο χώρο στεγάστηκαν και δύο συναφείς υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, το Πρότυπο Αντιφυματικό Ιατρείο Αθηνών και η Υπηρεσία Αντιφυματικού Εμβολιασμού.

Η Γερμανική Σχολή επαναλειτούργησε το 1956, αλλά δεν κατόρθωσε να επανέλθει στα παλαιά της κτίρια. Διότι εκείνο το έτος το Ελληνικό Δημόσιο εξέφρασε την επιθυμία να αποκτήσει την κυριότητα επί του συνόλου του ακινήτου της τέως Γερμανικής Σχολής, δηλαδή το τετράγωνο Ασκληπιού – Αραχώβης – Βαλτετσίου και Πρασσά. Πράγματι επήλθε συμφωνία και σε αντάλλαγμα το Ελληνικό Δημόσιο παραχώρησε στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Γερμανίας το ακίνητο της οδού Πατησίων 196 και Κύπρου. Πρόκειται για το οικόπεδο το οποίο είχε βρεθεί στο επίκεντρο της επικαιρότητας επί δημαρχίας Νικήτα Κακλαμάνη και εν τέλει καταλήφθηκε και αφέθηκε στην τύχη του.

«Πλήγωσε» τις εγκαταστάσεις ο σεισμός του 1989

Το Ινστιτούτον Ερεύνης Νοσημάτων Θώρακος λειτούργησε εκεί έως το 1969, οπότε και μετεγκαταστάθηκε στην οδό Αβέρωφ. Στο κτιριακό συγκρότημα εγκαταστάθηκε και λειτούργησε από το 1970 έως το 1983 το Βαρβάκειο, το οποίο στη συνέχεια μεταστεγάστηκε στις εγκαταστάσεις του στο Ψυχικό. Επίσης, στις ίδιες εγκαταστάσεις και μετά από πολύχρονες διαμάχες και συζητήσεις λειτούργησε το 5ο Γυμνάσιο και Λύκειο (το οποίο ενσωματώθηκε με το 46ο), το πρώην 29ο Λύκειο Εξαρχείων.

Το 1988 θεσμοθετήθηκε η πεζοδρόμηση της οδού Πρασσά και τμήμα της οδού Βαλτετσίου (Οκτάβιου Μερλιέ), με τη συναίνεση του Δήμου Αθηναίων. Με τον σεισμό του 1989 το παλαιό κτίριο κρίθηκε ακατάλληλο. Οι εγκαταστάσεις εγκαταλείφθηκαν το 2013 με τις συγχωνεύσεις των σχολείων. Ακολούθησαν καταλήψεις μικρής έκτασης έως το 2016 όταν πλέον έγινε μεθοδευμένη κατάληψη και επήλθαν μεγάλες καταστροφές και αλλοιώσεις των χώρων.

Η Γερμανική Σχολή (5ο Γυμνάσιο – Λύκειο) στις οδούς Πρασσά και Αραχώβης (νυν Μερλιέ)

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

dsa skiadas estia 2019 smallElefterios Skiadas über die Deutsche Schule…

Την Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2019 δημοσίευσε η εφημερίδα “Εστία” ένα άρθρο του Λευτέρη Σκιαδά, γνωστού δημοσιογράφου, συγγραφέα και νυν Αντιδημάρχου Αθηναίων, ο οποίος είναι σήμερα Γενικός Διευθυντής της καθημερινής απογευματινής εφημερίδος «Εστία», Πρόεδρος του «Συλλόγου των Αθηναίων» και Ισόβιο Μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Ιστορικών του Ολυμπισμού (International Society of Olympic Historians). Είναι πολυγραφότατος και πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο του με τίτλο “Οι συνοικίες των Αθηνών” από τις εκδόσεις Μένανδρος.

Δύο άτομα μας ειδοποποίησαν για την δημοσίευση ταυτόχρονα χωρίς να έχουν καμία μεταξύ τους επικοινωνία:

Ο Φωκίων Φωτιάδης Νεγρεπόντης, απόφοιτος του 1947, και  ο Νικόλας Χρήστου, απόφοιτος του 1964

Περισσότερα…

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Την Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2019 δημοσίευσε η εφημερίδα “Εστία” ένα άρθρο του Λευτέρη Σκιαδά, γνωστού δημοσιογράφου, συγγραφέα και νυν Αντιδημάρχου Αθηναίων, ο οποίος είναι σήμερα Γενικός Διευθυντής της καθημερινής απογευματινής εφημερίδος «Εστία», Πρόεδρος του «Συλλόγου των Αθηναίων» και Ισόβιο Μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Ιστορικών του Ολυμπισμού (International Society of Olympic Historians). Είναι πολυγραφότατος και πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο του με τίτλο “Οι συνοικίες των Αθηνών” από τις εκδόσεις Μένανδρος.

Δύο άτομα μας ειδοποποίησαν για την δημοσίευση ταυτόχρονα χωρίς να έχουν καμία μεταξύ τους επικοινωνία:

Ο Φωκίων Φωτιάδης Νεγρεπόντης, μαθητής στη ΣΧολή έως το 1944, και

ο Νικόλας Χρήστου, απόφοιτος του 1964

Σε επικοινωνία μας με τον συντάκτη / συγγραφέα διαπιστώσαμε ότι στην εφημερίδα έχουν εμφανιστεί και άλλα άρθρα του για την Γερμανική Σχολή στην Αραχώβης με θέμα την στιγμή, που οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα, την στιγμή που αποχώρησαν αλλά και μετά όταν αποφασίστηκε να επαναλειτουργήσει η Σχολή το 1956, τα οποία και θα φιλοξενήσουμε μόλις τα έχουμε στην διάθεσή μας.

dsa skiadas estia 2019 low

Δείτε το άρθρο σε μεγέθυνση έτσι ώστε να είναι αναγνώσιμο:

dsa skiadas estia 2019a

dsa skiadas estia 2019b

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Το πρωί της Δευτέρας 23 Σεπτεμβρίου 2019 είδαμε στις ειδήσεις ότι τα μέχρι το 1945 κτίρια της Γερμανικής Σχολής στην οδό Αραχώβης (σήμερα Οκταβίου Μερλιέ) και Ασκληπιού, τα οποία τελούσαν υπό κατάληψιν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, εκκενώθηκαν μετά από επέμβαση της αστυνομίας. Πρόκειται για τα  δύο κτίρια του Doerpfeld και το κτίριο των Eglau και Διαμαντόπουλου, που είναι από την πλευρά του Αγίου Νικολάου των Πευκακίων στη Νεάπολη, όπου όσοι περνούσαν από την περιοχή και κοιτούσαν μέσα από την πόρτα αναγνώριζαν το παλαιό Treppenhaus, που φιλοξενούσε η αφίσα της εκδήλωσης των “Αποφοίτων του Πολέμου” του 2013.

Το in.gr δημοσίευσε μία ιστορική αναδρομή στη ιστορία των κτιρίων αυτών. Δείτε το άρθρο…

Αμέσως μετά την εκκένωση ακολούθησε “σφράγισμα” των εισόδων του κτιριακού συγκροτήματος. Για όσους δεν θυμούνται, στο τεράγωνο αυτό Αραχώβης- Ασκληπιού – Βαλτετσίου – Πρασσά βρίσκονται δύο κτίρια που σχεδίασε ο Doerpfeld και ένα των Eglau και Διαμαντόπουλου, του οποίου σφραγίστηκε με τούβλα η κεντρική είσοδος.

arachovis 2019a

arachovis 2019a

Η είσοδος της τότε οδού Αραχώβης, νυν Οκταβίου Μερλιέ, που σφραγίστηκε με τούβλα, πίσω από τα οποία φαινόταν το κλιμακοστάσιο. Οριακά αριστερά της φαίνεται το ένα κτίριο του Doerpfeld που ενώθηκε και αυτό με το κλιμακοστάσιο.

arachovis 2019d

Από μία χαραμάδα της σιδερόπορτας της οδού Πρασσά βλέπουμε την αυλή της Αραχώβης. Στο βάθος το ένα από τα δύο κτίρια του Doerpfeld με σφραγιασμένη και αυτού την είσοδο.

arachovis 2019e arachovis 2019c

Επάνω και αριστερά φωτογραφίες από την οδό Πρασσά, που χωρίζει το παλαιό συγκρότημα της Γερμανικής Σχολής από το Γαλλικό Ινστιτούτο.

Αριστερά φαίνεται η πίσω πλευρά του κλιμακοστασίου (Treppenhaus), το οποίο πριν από το σφράγγισμα της εισόδου της Αραχώβης ήταν ορατό.

Να αναφέρουμε ότι στα χρόνια της Κατοχής η οδός Πρασσά είχε δοθει στη Γερμανική Σχολή, σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Φωκίωνα Φωτιάδη – Νεγρεπόντη.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Σε απάντηση της παραπάνω Ερώτησης της βουλευτή κ.κ. Λιάνα Κανέλλη, Γιάννη Γκιόκα, Χρήστο Κατσώτη και Διαμάντω Μανωλάκου με θέμα:

«Αντιμετώπιση προβλημάτων κτιριακών υποδομών και υλοποίηση μεταστέγασης 2ου ΕΠΑΛ Αθηνών» σε ότι αφορά τις δικές της αρμοδιότητες, η εταιρεία «ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Α.Ε.» σας γνωστοποιεί τα εξής:

Από το ηλεκτρονικό αρχείο της εταιρείας δεν βρέθηκε κάποιο σχετικό αίτημα του Δήμου Αθηναίων που να φορά σε θέματα μεταστέγασης του εν λόγω διδακτηρίου στο κτίριο της πρώην Γερμανικής Σχολής και του 5ου ΓΕΛ Αθηνών επί της οδού Πρασσά 7 και Βαλτετσίου.

Στο κτίριο, το οποίο δεν λειτουργεί από 2013 μετά από συγχώνευση σχολικών μονάδων, απαιτούνται ειδικές εργασίες αποκατάστασης φθορών, καθώς αποτελεί ένα από τα επίλεκτα δείγματα Νεοκλασικής Αρχιτεκτονικής ειδικού κτιρίου του 19ου Αιώνα που σώζονται στην Αθήνα. Πρόκειται για έργο του 1897 του διάσημου αρχιτέκτονα Wilhelm Dorpfeld. Επίσης η προσθήκη του 1928 επί των οδών Αραχώβης και Ασκληπιού, αναγέρθηκε σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Γ. Διαμαντόπουλου, Gustav Eglau και Carl Bensel και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα Αρχιτεκτονικού Μοντερνισμού της Πρωτεύουσας.

https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/67715b2c-ec81-4f0c-ad6a-476a34d732bd/11146375.pdf

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Ο Κώστας Παπαηλιού μας έστειλε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αναφορά στη ΓΣΑ που γίνεται στο βιβλίο των εκδόσεων “ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ”, και για το οποίο θα γίνει η επίσημη παρουσίαση μέσα στις μέρες αυτές,στο Goethe Institut Athen. Ο Κώστας μάλιστα είχε την καλωσύνη να μαρκάρει το σημείο που γίνεται η αναφορά.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

valtetsiou-asklipiou

Είναι η γωνία Ασκληπιού και Βαλτετσίου. Δεξιά φαίνεται η οδός Βαλτετσίου που σήμερα είναι πεζόδρομος και ανηφορίζει μέχρι την οδό Πρασσά. Το γωνιακό σπίτι που βρίσκεται σε πρώτο πλάνο είναι προφανές ότι ανήκει στο τετράγωνο της Γερμανικής Σχολής του Doerpfeld. Δεξιά του μέσα στην Βαλτετσίου συνορεύει μ’ ένα ακόμη κτίριο του Doerpfeld, που αρχικά είχε χρησιμοποιηθεί ως Lehrerhaus, αλλά αργότερα κάλυψε τις τρέχουσες ανάγκες του σχολείου. Το κτίριο αυτό φαίνεται καθαρά στις δύο φωτογραφίες κάτω, και είναι ακριβώς στην μέση της πλευράς της Βαλτετσίου. Στην απέναντι πλευρά του τετραγώνου, δηλαδή στην Αραχώβης, βρίσκονται δύο πολύ γνωστα κτίρια, το πρώτο του Doerpfeld και το νεώτερο του Gustav Eglau, ενωμένα με ένα κλιμακοστάσιο, που χρησιμοποιήσαμε για την αφίσα των “Αποφοίτων του Πολέμου”.

valtetsiou doerpfeld1 low valtetsiou doerpfeld2 low

Ας φύγουμε απο το κτίριο αυτό του Doerpfeld και ας ξαναγυρίσουμε στο κτίριο της πρώτης φωτογραφίας με το στρογγυλό στοιχείο στον πρώτο όροφο. Κάπου εντοπίσαμε στο κείμενο του Hansen, στο βιβλίο με την ιστορία της Γερμανικής Σχολής, (σελίδα 31 αριστερή στήλη της ελληνικής μετάφρασης, σελ.32 του γερμανικού πρωτοτύπου, κάτω δεξιά στο τέλος της σελίδας) ότι:

Η γωνία αυτή πωλήθηκε έναντι 11.000 μάρκων πριν από το 1930 με σκοπό να συγκεντρωθεί το απαραίτητο ποσόν για την ολοκλήρωση του κτιρίου του Eglau. Μία επιτόπια έρευνα μας αποκάλυψε ότι το κτίριο αυτό που είχε περιέλθει σε Γερμανούς χρησιμοποιήθηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως Γερμανικό Προξενείο.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Στην ενότητα “Εκδόσεις / Ιστορίες” υπάρχουν μερικές από τα χρόνια του Πολέμου:

Αναμνήσεις (αποσπάσματα) – Κώστας Αθανασιάδης

Απολυτήριο (Abitur) του πολέμου – Καθηγητής Μιλτιάδης Καρύδης

Έξι χρόνια Γερμανική Σχολή – Θεμέλιο ζωής – Νίκη Γουλανδρή

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

Κάντε Εγγραφή στο εβδομαδιαίο Newsletter

* indicates required
Συμπληρώστε το e-mail σας