Βασιλόπιτα ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος. Σύμφωνα με την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση έχει τις ρίζες της στην Καισάρεια της Καππαδοκίας.

Οι Μικρασιάτες καθιέρωσαν την γλυκιά βασιλόπιτα, τη λεγόμενη «πολίτικη» ή «σμυρνέικη» Βασιλόπιτα η οποία παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, παρασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη και είδη αλλά συνήθως είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Έτσι συναντάται στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε άλλα μέρη όπου εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία. Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι παρασκευής με μπαχαρικά κ.α. Στη δυτική Μακεδονία συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα, συνήθως κοινό όμως σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο. Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργας ή ελιάς ή, σε κτηνοτροφικές περιοχές, ένα μικρό κομμάτι τυρί, για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή. Σε άλλα μέρη, αντί αυτού κατασκευάζουν μικρό στεφάνι από κληματόβεργες που όποιος το βρει στα χωράφια θα είναι τυχερός στα σπαρτά, ή στην ελαιοπαραγωγή ή στο κρασί κλπ. Συχνά γράφεται πάνω στη βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους.

Βασιλόπιτα, κατά το Ελληνικό έθιμο, ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται παραμονή της Πρωτοχρονιάς περιέχει ένα χρυσό φλουρί (νόμισμα) που σύμφωνα με την παράδοση θα φέρει καλή τύχη σε αυτόν που θα το βρει και κόβεται και μοιράζεται σε οικογενειακή συγκέντρωση αμέσως με τον ερχομό του νέου έτους συνήθως μετά από φαγοπότι. Γράφεται πάνω στη Βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους με σειρά αποφλοιωμένων αμυγδάλων σοκολάτα ή με ζάχαρη. Έτσι λίγο πριν πάει 24:00 ακριβώς τα μεσάνυχτα την ώρα που κοντεύει να γίνει η αλλαγή του έτους σβήνουν τα φώτα και μετρώντας αντίστροφα από το δέκα μέχρι το ένα και αμέσως μετά ξανανάβουν ευχόμενοι και αντευχόμενοι όλοι χρόνια πολλά και ευτυχισμένο το νέος έτος με το υπερθέαμα πυροτεχνημάτων στον ουρανό. Η Βασιλόπιτα μπαίνει πάνω στο τραπέζι όπου ο νοικοκύρης αφού την σταυρώσει με το μαχαίρι τρεις φορές λέει: Χρόνια Πολλά και του Χρόνου! και αρχίζει να την κόβει με πρώτο κομμάτι του Σπιτιού, Χριστού, της Παναγίας, του του Σπιτονοικοκύρη, της Σπιτονοικοκυράς, του Φτωχού, του Αγίου Βασιλείου και των άλλων παρισταμένων κατά τάξη συγγένειας και ηλικία με τελευταίο το κομμάτι του φτωχού ή πάλι του σπιτιού, χωρίς βέβαια να λησμονούνται τυχόν μετανάστες, ασθενείς και άλλα πρόσωπα της οικογένειας που για διάφορους λόγους δεν παρίστανται μαζί με το άνοιγμα λευκού οίνου (σαμπάνιας). Με τον ερχομό του νέου έτους γιορτάζουν: Ο Βασίλειος, η Βασιλεία, ο Βασιλικός, η Βασιλική κ.α. Το κόψιμο της Βασιλόπιτας γίνεται και τις άλλες μέρες του “Δωδεκαήμερου” των εορτών. Υπουργεία, υπηρεσίες, σχολεία, γραφεία και σύλλογοι μπορεί να κόβουν βασιλόπιτες μέχρι και τον μήνα Φεβρουάριο.

Όλα τα ημερολογιακά συστήματα είναι επινοήσεις. Αυτό όμως που τα συνδέει είναι η ύπαρξη κάποιου σημείου αναφοράς, όπως στο χριστιανικό ημερολόγιο, στο οποίο κεντρικό σημείο είναι η γέννηση του Ιησού.

Συνδέονται, βεβαίως, με αστρονομικά φαινόμενα, και ειδικά τον ήλιο και τη σελήνη ή τον συνδυασμό των κινήσεών τους (αστρονομικό έτος), αλλά η Πρωτοχρονιά είναι μια επαναλαμβανόμενη «εφεύρεση», μέχρι να επιβληθεί η 1η Ιανουαρίου.

Η ημερολογιακή αρχή της χρονιάς ήταν διαφορετική πολλές φορές σε διάφορες εποχές.

Διέφερε ακόμη και μέσα σε ίδιες εποχές από διάφορες εθνικές ή άλλες ομάδες. Ο κυρίαρχος σήμερα τρόπος μέτρησης του πολιτικού και εκκλησιαστικού χρόνου, που εισηγήθηκε ο μοναχός Διονύσιος ο Μικρός (6ος αιώνας), ήταν η ωριμότερη έως τότε σκέψη.

Δείτε το άρθρο που ανάρτησε το enikos.gr από δημοσίευμα του www.24grammata.com… 

Αναρωτιώμαστε από που προκύπτει η “συντομογραφία” Xmas για τα Χριστούγεννα. Ε! λοιπόν η ελληνική έκδοση της wikipedia αναφέρει ότι η συντομογραφία της λέξης Christmas που αποτελείται από το X, το πρώτο γράμμα της ελληνικής λέξης Χριστός και τα τρία τελευταία γράμματα της λέξης Christmas.

Η αγγλική λέει όμως κάτι άλλο:

Xmas (also X-mas) is a common abbreviation of the word Christmas. It is sometimes pronounced /ˈɛksməs/, but Xmas, and variants such as Xtemass, originated as handwriting abbreviations for the typical pronunciation /ˈkrɪsməs/. The ‘X’ comes from the Greek letter Chi, which is the first letter of the Greek word Christós (Greek: Χριστός, translit. Khristós, lit. “anointed, covered in oil”), which became Christ in English. The suffix -mas is from the Latin-derived Old English word for Mass.

There is a common misconception that the word Xmas stems from a secularizing tendency to de-emphasize the religious tradition of Christmas, by taking the ‘Christ’ out of “Christmas”. Nevertheless, the term’s usage dates back to the 16th century, and corresponds to Roman Catholic, Eastern Orthodox, Church of England, and Episcopalian liturgical use of various forms of chi-rho monogram. In English, “X” was first used as a scribal abbreviation for “Christ” in 1100; “X’temmas” is attested in 1551, and “Xmas” in 1721.

Περισσότερα…

Ο Σύλλογος Αποφοίτων Γερμανικής Σχολής Αθηνών εύχεται

Καλή Χρονιά

ή όπως συνήθιζαν οι παλαιότεροι

Prosit Neujahr!

Διαλέξαμε μία από τις ιστορικές κάρτες που φιλοξενούνται στο blog των Μουσείων της Νυρεμβέργης με την υποσημείωση:

Und nochmals ein Prosit auf das neue Jahr. Der gutgelaunte Postillion erhebt sein Glas auf das Jahr 1901 und hält dem Betrachter eine Tasche voll guter Wünsche entgegen (auch die Absenderin ist zu entziffern: Fortuna).

Gesundes Neues Jahr uns allen!

Οι στίχοι του αποδίδονται στον Robert Burns, τον εθνικό ποιητή της Σκωτίας, όμως ο συνθέτης δεν είναι γνωστός και στις αγγλόφωνες χώρες αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των Φεστιβάλ της Πρωτοχρονιάς. Ο ποιητής αποκάλυψε ότι συγκέντρωσε τους στίχους ακούγοντας σε κάποιο από τα ταξίδια του έναν γέρο, ο οποίος ισχυριζόταν ότι οι στίχοι αυτοί έρχονταν από πολύ παλιά και ήσαν οι πρώτοι που γράφτηκαν ή ακούστηκαν ποτέ.

Ωστόσο, μια παλαιότερη μπαλάντα του Τζέιμς Γουάτσον, με το όνομα «Old Long Syne», χρονολογείται από το 1711 και η χρήση της φράσης του τίτλου μπορεί να βρεθεί σε ποιήματα ήδη από τον 17ο αιώνα, συγκεκριμένα έργα των Robert Ayton και Allan Ramsay.

Θα συμπληρώσουμε ότι ο Ludwig van Beethoven συμπεριέλαβε μία διασκευή του ‘Auld Lang Syne’ μέσα στα “Twelve Scottish Folksongs”, WoO 156, (No 11, “Auld Lang Syne”).

https://www.youtube.com/watch?v=1gIUMBW-iK4

Τι όμως σημαίνει “Auld Lang Syne”;

Η πιο ακριβής ερμηνεία σε απλά αγγλικά είναι “Old long since’, ή ‘For the sake of old times’, δηλαδή “για χάρη των παλιών καιρών” και αναφέρεται σε δύο φίλους, που συνδέονται με φιλία πολλών χρόνων και ζουν ο ένας μακριά από τον άλλον, και που συναντιούνται για να πιούν ένα-δυο ποτά και να θυμηθούν τα παλιά. (περισσότερα…)

Ποιά είναι η ιστορία του τραγουδιού “Ω! Έλατο!”;

Οι σύγχρονοι στίχοι γράφτηκαν το 1824 από τον οργανίστα, δάσκαλο και συνθέτη της Λειψίας Ernst Anschütz.

Το Tannenbaum είναι ένα έλατο. Οι στίχοι στην πραγματικότητα δεν αναφέρονται στα Χριστούγεννα, ούτε περιγράφουν ένα στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Αντίθετα, αναφέρονται στα αειθαλή φύλλα του ελάτου ως σύμβολο σταθερότητας και πίστης

Ο Anschütz στήριξε το κείμενό του σε ένα λαϊκό τραγούδι της Σιλεσίας του 16ου αιώνα του Melchior Franck :

“Ach Tannenbaum “

Το 1819 ο August Zarnack έγραψε ένα τραγικό ερωτικό τραγούδι εμπνευσμένο από αυτό το λαϊκό τραγούδι, συγκρίνοντας το αειθαλές, «πιστό» έλατο με έναν άπιστο έρωτα.

Το δημοτικό τραγούδι συνδέθηκε πρώτη φορά με τα Χριστούγεννα όταν ο Anschütz, πρόσθεσε δύο δικούς του στίχους.

Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα και το τραγούδι ξεκίνησε να θεωρείται χριστουγεννιάτικο.

Η εκδοχή του Anschütz εξακολουθούσε να έχει το treu (αληθινό, πιστό) ως επίθετο που περιγράφει τα φύλλα του ελάτου (βελόνες), θυμίζοντας την σύγκριση με την άπιστη κοπέλα του δημοτικού τραγουδιού. Αυτό άλλαξε σε grün (πράσινο) κάποια στιγμή στον 20ο αιώνα, αφού το τραγούδι είχε συνδεθεί πια με τα Χριστούγεννα.

https://en.wikipedia.org/wiki/O_Tannenbaum

Το χριστουγεννιάτικο τραγούδι “Stille Nacht” εκτελέστηκε για πρώτη φορά την Παραμονή των Χριστουγέννων του 1818 στην Nikolauskirche στον ενοριακό ναό του Oberndorf, ένα χωριό της Αυστριακής Αυτοκρατορίας στον ποταμό Salzach της σημερινής Αυστρίας.

Ένας νέος Καθολικός ιερέας, ο πατέρας Joseph Mohr, είχε έρθει στο Oberndorf τον προηγούμενο χρόνο. Το 1816, ένα χρόνο μετά τους Ναπολεόντειους Πολέμους (1803-1815), έγραψε το ποίημα “Stille Nacht” στο Mariapfarr, το χωριό του πατέρα του στο Salzburg Lungau, όπου ο Joseph είχε εργαστεί ως βοηθός ιερέας.

Την μελωδία συνέθεσε ο Franz Xaver Gruber, δάσκαλος, ο οποίος έπαιζε εκκλησιαστικό όργανο στο γειτονικό χωριό Arnsdorf, το σημερινό Lamprechtshausen και την Παραμονή των Χριστουγέννων του 1818 έφερε τους στίχους στον Gruber και του ζήτησε να συνθέσει την μελωδία με συνοδεία κιθάρας για τις ανάγκες της λειτουργίας της ημέρας εκείνης, επειδή η υπερχείλιση του ποταμού είχε καταστρέψει το εκκλησιαστικό όργανο. Είναι άγνωστο τι ενέπνευσε τον Mohr να γράψει τους στίχους ή τον ώθησε να δημιουργήσει τα νέα κάλαντα. (περισσότερα…)

Το “Jingle Bells” είναι συνυφασμένο με τα Χριστούγεννα και ίσως να είναι το πιο πολυτραγουδισμένο από όλα τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Όπως και πολλά άλλα τραγούδια, γράφτηκε για άλλο σκοπό και τελικά χρησιμοποιήθηκε διαφορετικά και παρ όλο που αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τα Χριστούγεννα, συνδέθηκε άρρικτα με τον χειμώνα και την Χριστουγεννιάτικη μουσική τις δεκαετίες του 1860 και 1870.

Η ιστορία λέει ότι, το 1850 ο συνθέτης James Lord Pierpont (1822-1893) το συνέθεσε στην Simpson Tavern στο Medford της Μασαχουσέτης και η παρτιτούρα του δημοσιεύτηκε με τον τίτλο “The One Horse Open Sleigh” τον Σεπτέμβριο του 1857. Πιστώθηκε αρχικά ως “Song and Chorus written and composed by J. Pierpont.”

Αρχικά το τραγούδι προοριζόταν σαν ένα “drinking song”, δηλαδή ένα τραγούδι, που τραγουδούν στις πάμπ πίνοντας μπύρα και μόλις δεκαετίες αργότερα αφ’ ότου πρωτο-ακούστηκε, έγινε “χριστουγεννιάτικο”. Ο Pierpont αφιέρωσε το τραγούδι στον John P. Ordway, Esq., έναν διοργανωτή ενός θιάσου, που ονομαζόταν “Ordway’s Aeolians”.

Το τραγούδι επαναδημοσιεύτηκε το 1859 από την Oliver Ditson and Company, 277 Washington Street, Boston, με τον νέο τίτλο “Jingle Bells; ή, The One Horse Open Sleigh”. Στο εξώφυλλο της παρτιτούρας του είχε ένα σχέδιο με κουδούνια έλκηθρων, κουδούνια που κρέμονταν από τα άλογα για να κουδουνίζουν όταν αυτά τρέχουν. (περισσότερα…)

Η Φρόσω Δημάκου-Κιάου μας έστειλε μία μοναδική επιλογή 14 πινάκων γνωστών ζωγράφων με χριστουγεννιάτικα δέντρα, ζωγραφισμένα  από τους: Μονέ, Κλιμτ, Μουνκ, Καντίνσκυ, Μπάνσκυ, Ουμπίκα, Μπος, Πόλλοκ, Γουόρχολ, Νταλί, Πικάσσο, Μιρό, Ρέμπραντ και Βαν Γκογκ με τον πιο παλιό αυτόν του Ρέμπραντ από τον 17ο αιώνα.

Η θερινή ώρα (αγγλικά: Daylight Saving Time, ‘DST’, μτφ: Ώρα Οικονομίας Ηλιακού Φωτός) είναι η αλλαγή της ώρας που ένα κράτος διαλέγει να υιοθετήσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα του έτους. Η αλλαγή αυτή γενικά είναι κατά μία ώρα μπροστά από την ηλιακή ώρα. Βασίζεται σε ένα σύστημα που σκοπό έχει την καλύτερη αξιοποίηση του φωτός της ημέρας για εξοικονόμηση ενέργειας. Σε Ελλάδα και Ευρώπη, η θερινή ώρα εφαρμόζεται την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου, για 7 μήνες, και η χειμερινή (ή ηλιακή ώρα) ξεκινάει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου, με εφαρμογή για 5 μήνες.

Σήμερα το τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού που χρησιμοποιεί την εναλλαγή ώρας αποτελεί μειοψηφία, καθώς σχεδόν όλες οι Ασιατικές και Αφρικανικές χώρες δεν συμμετέχουν. Άλλες την έχουν καταργήσει ή σχεδιάζουν την κατάργηση του μέτρου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να σταματήσει την εναλλαγή ώρας το 2021, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε κράτος-μέλος να επιλέξει ανεξάρτητα τη μονιμοποίηση της θερινής ή τη χειμερινής ώρας.

Ιστορία

Η πρώτη αναφορά που υπάρχει για χρησιμοποίηση της θερινής ώρας ήταν από τον Βενιαμίν Φραγκλίνο (Benjamin Franklin) σε γράμμα του που δημοσιεύθηκε σε γαλλική εφημερίδα. Σε αυτό το γράμμα δεν υπάρχει αναφορά για αλλαγή της ώρας αλλά πρόταση να ξυπνούν οι άνθρωποι μία ώρα νωρίτερα!

Η πρώτη φορά που προτάθηκε το ζήτημα σοβαρά ήταν από τον Γουίλιαμ Γουίλετ (William Willett) στο άρθρο του «Waste of Daylight» που δημοσιοποιήθηκε το 1907 αλλά τελικά δεν κατάφερε να πείσει την Βρετανική κυβέρνηση. Αν και η ιδέα του τελικά υιοθετήθηκε, ο ίδιος δεν κατάφερε να την δει να πραγματοποιείται, γιατί πέθανε το 1915. Αρχικά εφαρμόστηκε από την γερμανική κυβέρνηση κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου από 30 Απριλίου ως 1η Οκτωβρίου του 1916. Λίγο μετά το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησε εφαρμόζοντας τη θερινή ώρα από 21 Μαΐου ως 1η Οκτωβρίου 1916. Αργότερα, στις 19 Μαρτίου του 1918, το Αμερικανικό Κογκρέσο καθιέρωσε την τυπική χρήση των χρονικών ζωνών και επισημοποίησε την αλλαγή της θερινής ώρας για όλον τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Το μέτρο αυτό όμως καταργήθηκε αμέσως, λόγω της δυσαρέσκειας του κόσμου.

Εφαρμογή στην Ελλάδα και Ευρώπη

Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, το 1932 και συγκεκριμένα από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου, όταν τα ρολόγια είχαν τεθεί μία ώρα μπροστά. Στη συνέχεια όμως εγκαταλείφθηκε, επειδή στις 28 Ιουλίου 1916 στις 04:00 ώρα, τα ρολόγια στην Ελλάδα είχαν τεθεί 25 λεπτά μπροστά κατά την εισδοχή της ζώνης ώρας που είχε αποφασιστεί παγκοσμίως. Έτσι η διαφορά σε σχέση με το φως του Ήλιου που καθορίζει και τον πραγματικό χρόνο γινόταν πολύ μεγάλη, κυρίως στα δυτικά τμήματα της χώρας και περισσότερο στη Κέρκυρα. Τα επόμενα χρόνια είχε υιοθετηθεί μια απλή μετατόπιση της ώρας έναρξης λειτουργίας δημόσιων υπηρεσιών και καταστημάτων κατά μισή ώρα, στη χειμερινή περίοδο.

Στη δεκαετία του 1970 όμως, μόλις δύο χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1973, αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, με έναρξη το 1975. Η αλλαγή της ώρας γίνεται σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υποχρεώνει όλα τα κράτη μέλη να την εφαρμόζουν ως νόμο,[3] και πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου στις 1 π.μ. ώρα Γκρίνουϊτς (GMT), ενώ τελειώνει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου του ίδιου έτους στις 1 π.μ. ώρα Γκρίνουϊτς. Επομένως η αλλαγή είναι ταυτόχρονη για όλα τα κράτη μέλη τα οποία έχουν υιοθετήσει το μέτρο.

Η Ισλανδία δεν έχει υιοθετήσει το μέτρο. Λόγω του υψηλού γεωγραφικού πλάτους, η ανατολή και η δύση του ηλίου διαφέρουν κατά πολλές ώρες στη διάρκεια του έτους, έτσι η επίδραση της αλλαγής του ρολογιού κατά μία ώρα δεν θα είχε συγκριτικά ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Η Λευκορωσία σταμάτησε την εναλλαγή ώρας μετά το 2011 και υιοθέτησε μόνιμα τη θερινή ώρα (UTC +3), για να συμβαδίσει με την αλλαγή που είχε κάνει αρχικά η Ρωσία. Τέτοιο μέτρο είχε αποφασίσει και η Ουκρανία τον Σεπτέμβριο του 2011 αλλά η απόφαση ακυρώθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2011.

Η Ρωσία, όπως όλα τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη ακολουθούσε τις ίδιες ημερομηνίες αλλαγής με αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλαζε στις 2 π.μ. ώρα Μόσχας (3 π.μ. θερινή ώρα τον Οκτώβριο). Από τις 27 Απριλίου 2011 και με διάταγμα του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Μεντβέντεφ καθιερώθηκε η θερινή ώρα Μόσχας (+4 UTC) καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μετά από διαμαρτυρίες των κατοίκων ότι το χειμώνα υπήρχε σκοτάδι κατά τις πρωινές ώρες, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν αποφάσισε την χρήση μόνιμης χειμερινής ώρας αρχίζοντας από τις 26 Οκτωβρίου 2014.

Η Τουρκία ακολουθούσε τις αλλαγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην ημερομηνία και στην ώρα αλλαγής, ωστόσο τον Σεπτέμβριο 2016 αποφασίστηκε η μόνιμη χρήση της θερινής ώρας όλο τον χρόνο, ενώ το 2015 είχε παραταθεί μέχρι τις 8 Νοεμβρίου 2015, λόγω εκλογών.

Το Μαρόκο υιοθέτησε το 2018 μόνιμη θερινή ώρα

πηγή wikipedia…

(*) Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο 251ο τεύχος του montags στις 13 Απριλίου 2020:

Ξεκίνησε και η Μεγάλη Εβδομάδα. Προηγήθηκε η Μεγάλη Εβδομάδα των Καθολικών και να θυμίσουμε ότι το 2017 είχαμε κοινό εορτασμό Ορθόδοξων και Καθολικών, ενώ θα ξαναέχουμε πάλι το 2025. Αξίζει εδώ να εξηγήσουμε ότι το πρόβλημα της διαφοράς του εορτασμού προκύπτει από τον τρόπο υπολογισμού των ισημεριών και της Πανσελήνου, αλλά ξεκινά από το λάθος της Εαρινής Ισημερίας.

Die Osterwoche hat begonnen. Letzte Woche war die Osterwoche der Katholiken und wir erinnern uns, dass 2017 Orthodoxen und Katholiken Ostern zusammen feierten. Das wiederholt sich erst wieder 2025. Hier ist es wichtig zu erwähnen, dass der Datumsunterschied sich in der Berechnungsweise der Äquinoktien (Tagundnachtgleiche) und des Vollmondes basiert, der Fehler befindet sich anfänglich im Frühlingsäquinoktium (Frühlingstagundnachtgleiche).

Ο καθορισμός της ημερομηνίας του Πάσχα, γίνεται βάσει των κανόνων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας της Βιθυνίας του 325 μ.Χ. και αναφέρει τα εξής:

Die Bestimmung des Osterdatums erfolgt nach den Regeln des Ersten Ökumenischen Rates von Nicäa in Bithynien im Jahre 325 n.Chr.:

1.Το Πάσχα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή, μετά την πρώτη Πανσέληνο, που συμβαίνει μετά την Εαρινή Ισημερία (εάν η πανσέληνος είναι Κυριακή τότε εορτάζεται την επόμενη Κυριακή, για να μην συμπίπτει με το Πάσχα των Εβραίων).

2.Το Πάσχα εορτάζεται από όλους τους Χριστιανούς συγχρόνως.

3.Το Πάσχα θα εορτάζεται την μέρα που θα καθορίζει η Εκκλησία της Αλεξάνδρειας.

Γιατί όμως από την εκκλησία της Αλεξάνδρειας; Γιατί το 325 μ.Χ. η Αλεξάνδρεια ήταν το Επιστημονικό κέντρο της εποχής και απευθύνονταν στους εκεί αστρονόμους που υπολόγιζαν Εαρινή Ισημερία και Πανσέληνο, θέματα καθαρά αστρονομικά και καθόλου εύκολα όπως αποδείχθηκε.

Για να υπολογίσουμε λοιπόν την ημερομηνία του Πάσχα, πρέπει να γνωρίζουμε πότε έχουμε Ισημερία, και κάθε πότε έχουμε Πανσέληνο, πράγματα πολύ δύσκολα να υπολογιστούν με ακρίβεια.

1. Ostern wird am ersten Sonntag nach dem ersten Vollmond gefeiert, der nach dem Frühlingsäquinoktium stattfindet (wenn der Vollmond Sonntag ist, wird er am folgenden Sonntag gefeiert, um nicht mit dem jüdischen Passafest zusammenzufallen).

2. Ostern wird von allen Christen gleichzeitig gefeiert

3. Ostern wird an dem von der Kirche von Alexandria festgelegten Tag gefeiert. Aber warum wurde dies von der Kirche von Alexandria festgelegt? Weil im Jahr 325 n.Chr. Alexandria das wissenschaftliche Zentrum der Zeit war und sich die Kirche an die dortigen Astronomen richtete, die Frühlingsäquinoktium und Vollmond berechneten; Themen rein astronomisch und wie sich herausstellte, überhaupt nicht einfach. Um das Osterdatum zu berechnen müssen wir genau wissen, wann wir Frühlingsäquinoktium (Frühlinstagundnachtgleiche) und den darauffolgenden Vollmond haben. Dinge, die sehr schwer genau zu berechnen sind.

Το λάθος των 13 ημερών της Εαρινής Ισημερίας

Der Fehler der 13 Tage der Frühlingstagundnachtgleiche

Για να βρούμε την ημερομηνία που έχουμε Εαρινή Ισημερία, πρέπει να γνωρίζουμε τον ακριβή χρόνο περιφοράς της Γης περί τον Ήλιο, δηλαδή την διάρκεια ενός έτους. Ο Πατέρας της Αστρονομίας Ίππαρχος (2ος π.Χ. αιώνας), υπολόγισε ότι το έτος έχει 365,25 ημέρες, που χρησιμοποιήθηκε από τον Αλεξανδρινό αστρονόμο Σωσιγένη, για να φτιάξει το Ιουλιανό ημερολόγιο (από τον Ιούλιο Καίσαρα), το Παλαιό. Σήμερα με τη βοήθεια της τεχνολογίας οι αστρονόμοι υπολόγισαν ότι το έτος έχει 365,242199… ημέρες. Το έτος του Ίππαρχου ήταν μεγαλύτερο και πρόσθετε τρεις μέρες κάθε 400 χρόνια, με αποτέλεσμα η Εαρινή Ισημερία του 1923 να θεωρείται η 3η Απριλίου, δηλαδή 13 μέρες αργότερα!

Um das Datum der Frühlingstagundnachtgleiche zu ermitteln, müssen wir die genaue Zeit der Erdumlaufbahn um die Sonne kennen, d.h. die Dauer eines Jahres. Der Vater der Astronomie, Hipparchus (2. Jahrhundert v: Chr.), schätzte, dass das Jahr 365, 25 Tage hat, die vom alexandrinischen Astronomen Sosigenes verwendet wurden, um den julianischen Kalender (von Julius Caesar), den Alten Kalender, zu erstellen. Heute schätzen Astronomen mit Hilfe der Technologie, dass das Jahr 365,242199… Tage hat. Das bedeutet, dass das Jahr des Hipparchus länger war und es wurden alle 400 Jahre drei Tage hinzugefügt, mit dem Ergebnis, dass die Frühlingstagundnachtgleiche von 1923 am 3. April war, also 13 Tage später!

Το παλαιό λοιπόν ημερολόγιο χρειαζόταν διόρθωση 13 ημερών, που πραγματοποιήθηκε το 1923 από την κυβέρνηση Γονατά, κατόπιν εισηγήσεως του Αστρονόμου και Ακαδημαϊκού Αιγινήτη. Για να διορθωθεί, η 16η Φεβρουαρίου 1923 ονομάστηκε 1η Μαρτίου, προστέθηκαν δηλαδή 13 «λευκές» μέρες, με αποτέλεσμα ουδείς Έλληνας να γεννηθεί από 16 έως 28 Φεβρουαρίου το 1923! Με 341 χρόνια καθυστέρηση συμβαδίσαμε με την υπόλοιπη Ευρώπη, που ήδη από το 1582 εφάρμοζε το Νέο Ημερολόγιο, το Γρηγοριανό όπως ονομάστηκε από τον ομώνυμο Πάπα που το εισήγαγε.

Der „Alte Kalender“ benötigte daher eine Korrektur von 13 Tagen, die 1923 von der Regierung Gonatas auf Vorschlag des Astronomen und Akademikers von Ägina vorgenommen wurde. Um dies zu korrigieren, wurde der 16. Februar 1923 als 1. März bezeichnet, dies bedeutet, dass kein Grieche vom 16. bis 28. Februar 1923 ein Geburtsdatum hat. Mit einer Verzögerung von 341 Jahren einigten wir uns mit dem übrigen Europa, das bereits 1582 den neuen „Gregorianischen Kalender“ umsetzte, wie er vom gleichnamigen Papst, der ihn einführte, benannt wurde.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας δέχτηκε το επόμενο έτος το Γρηγοριανό ημερολόγιο για όλες τις εορτές πλην του Πάσχα, που συνέχισε να το εορτάζει με το Παλαιό. Η διόρθωση του Πάσχα δεν έγινε, γιατί υπήρχαν έντονες αντιδράσεις πολλών κύκλων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επειδή την μεταρρύθμιση του ημερολογίου εισηγήθηκε ο Πάπας Γρηγόριος και είναι σαν να αναγνωρίζεται η πρωτοκαθεδρία του. Έτσι τα Χριστούγεννα και οι άλλες γιορτές είναι κοινές με την Καθολική Εκκλησία, πλην των Ορθοδόξων Παλαιοημερολογιτών (Άγιον Όρος, Σερβία, Ρωσία κλπ) που τις γιορτάζουν 13 μέρες αργότερα.

Die orthodoxe Kirche Griechenlands akzeptierte im nächsten Jahr den Gregorianischen Kalender für alle Feiertage außer Ostern, das weiterhin mit dem Alten Kalender gefeiert wird. Die Osterkorrektur fand nicht statt, da viele Kreise der orthodoxen Kirche heftigen Widerstand zeigten, weil Papst Gregor die Reform des Kalenders vorschlug und es so gewesen wäre, als ob sein Primat anerkannt würde. Weihnachten und andere Feiertage sind wie in der katholischen Kirche üblich, mit Ausnahme der Orthodoxen die immer noch nach dem Alten Kalender gehen (siehe Berg Athos, Serbien; Russland usw.), die 13 Tage später feiern.

Το λάθος των 5 ημερών της Πανσελήνου

Der 5-Tagesfehler in der Berechnung des Vollmondes

Ένας Σεληνιακός μήνας, δηλαδή από Πανσέληνο σε Πανσέληνο, διαρκεί 29,53059 μέρες. Η Πανσέληνος για τους Ορθοδόξους υπολογίζεται από τον 19ετή κύκλο του Μέτωνα (5ος αι.π.Χ), που αντιστοιχεί σε 235 Πανσελήνους. Σήμερα με τις σύγχρονες μετρήσεις προέκυψε ένα λάθος του Μέτωνα μόνον 2,066 ωρών κάθε 19 έτη. Το σφάλμα συσσωρεύτηκε και τώρα έφτασε τις 5 μέρες περίπου. Η Ορθόδοξη Εκκλησία συνεχίζοντας να υπολογίζει τις Πανσελήνους με τον Μετωνικό Κύκλο, υπολογίζει κάθε Πανσέληνο 5 μέρες αργότερα από την πραγματική. Επομένως για την Ορθόδοξη Εκκλησία έχουμε ισημερία 13 μέρες αργότερα από την πραγματική και Πανσέληνο 5 μέρες αργότερα από την πραγματική.

Ein Mondmonat, d.h. von Vollmond zu Vollmond, dauert 29,53059 Tage. Der Vollmond für die Orthodoxen wird aus dem 19-Jahres-Zyklus von Metonas (5. Jahrhunder v. Chr.) berechnet, der 235 Vollmonde entspricht. Bei modernen Bemessungen trat ein Fehler von Metonas auf. Dies hat sich nun angesammelt und hat einen Unterschied von 5 Tagen erreicht. Die orthodoxe Kirche berechnet weiterhin den Vollmond nach dem Metonischen-Zyklus und berechnet jeden Vollmond 5 Tage später als den tatsächlichen. Bei der orthodoxen Kirche haben wir also einen Unterschied bei der Berechnung der Tagundnachtgleiche um 13 Tage später und bei der Berechnung des Vollmondes um 5 Tage später als in der Realität.

Με την ευκαιρία αυτή ας αναφέρουμε ότι λίγες ημέρες πριν, την Τρίτη 7 Απριλίου, λάβαμε ένα μήνυμα από τον απόφοιτό μας του 1974 Δημήτρη Σωτηρόπουλο, ο οποίος είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά, και μας ενημέρωνε ότι την ημέρα εκείνη μετά την Δύση του ηλίου τήρησαν την πιο σημαντική επέτειο του έτους, την Ανάμνηση του Θανάτου του Ιησού Χριστού.

Bei dieser Gelegenheit, einige Tage zuvor, am Dienstag, den 07.April, erhielten wir eine Nachricht von unserem Absolventen von 1974, Dimitris Sotiropoulos, der Zeuge Jehovas ist, und teilte uns mit, dass sie an diesem Tag nach Sonnenuntergang, den wichtigsten Tag des Jahres ehrten, nämlich die Erinnerung an den Tod Jesus Christus.

Ξεφυλλίζοντας τα Μαθητολόγια του Πολέμου, της Αραχώβης δηλαδή, είδαμε το όνομα της Ευγενίας Λύτρα, της εγγονής του μεγάλου ζωγράφου μας Νικηφόρου Λύτρα, που έχει ζωγραφίσει το 1872 ίσως τα πιο διάσημα Κάλαντα. Η Ευγενία Λύτρα, που εκτός από εγγονή του ζωγράφου, ήταν και ανηψιά του καθηγητή Στ.Χορς και όπως γνωρίζουμε δολοφονήθηκε τον Δεκέμβριο του 1944 καθ’ όν χρόνο ήταν φοιτήτρια της Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ.

Μια ομάδα παιδιών διαφόρων εθνικοτήτων που λένε τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα, και είναι ίσως το πιο σημαντικό μήνυμα των ημερών, αρκούσε για να αποδοθεί στον κορυφαίο Έλληνα καλλιτέχνη ο τίτλος «ο ζωγράφος των Χριστουγέννων». Το έργο αυτό θεωρείται ως η κορυφαία στιγμή στην ηθογραφική ζωγραφική της Ελλάδας. Είναι προφανές ότι ξεπερνά την απλή απεικόνιση ενός εθίμου, έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις για τους συμβολισμούς του.

Ενδιαφέρουσα η ανάλυση της επιμελήτριας της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαριλένας Κασιμάτη: “Τα ποιητικώτατα Κάλαντα διαφεύγουν με την εσωτερικότητα και την επινόηση του χρόνου στην ελληνικότατη ηθογραφική αυτή σκηνή, από κάθε κοινοτοπία. Τα σύμβολα που εισάγει, χωρίς τυμπανοκρουσίες -το μαρμάρινο θωράκιο της Νίκης, που δένει το σανδάλι της, αλλά ειρωνικά σχεδόν, βαλμένο δίπλα σε μια χορταρένια σκούπα, το γυάλινο ποτήρι με το νερό, που παραπέμπει στην κάθαρση που έρχεται από τα Ελληνόπουλα, που δεν εμφανίζονται ως γραφικά δείγματα μιας γνωστής τυπολογίας φορεσιών, το ξερό, άνυδρο δέντρο που δηλώνει την υφέρπουσα φτώχεια στο πρόσωπο της σκοτεινής μορφής, που μόλις φαίνεται πίσω από τον τοίχο”. (το κείμενο είναι δανεισμένο από ένα δημοσίευμα της iefimerida.gr της 24.12.2020)

Με αφορμή την μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας παραθέτουμε ένα κείμενο που δημοσιεύτηκε στο dogma.gr:

Είθισται να αποκαλούμε τη μεγάλη θεομητορική εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και τη μετάστασή Της στους ουρανούς και «Πάσχα του καλοκαιριού». Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Πότε εορτάστηκε για πρώτη φορά ο «Δεκαπενταύγουστος»;

Ο Δεκαπενταύγουστος ή καλύτερα εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου έχει ιδιαίτερη θέση στο εορτολόγιο της Εκκλησίας και συνδέεται άμεσα με τη μοναδικότητα του προσώπου της Παναγίας , αποτελώντας τη μεγαλύτερη από τις γιορτές που καθιερώθηκαν προς τιμή της Παναγίας.

Οι πρώτες μαρτυρίες για τον εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου εμφανίζονται τον πέμπτο αιώνα μΧ, γύρω στην εποχή που συγκλήθηκε η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος της Εφέσου (451), η οποία καθόρισε και το θεομητορικό δόγμα, ενώ επιπλέον έγινε και η αιτία να αναπτυχθεί η τιμή στο πρόσωπο της Θεοτόκου.

Για πρώτη φορά η Κοίμηση της Θεοτόκου πρέπει να εορτάστηκε στα Ιεροσόλυμα στις 13 Αυγούστου, ενώ από το 460 και μετά αποφασίστηκε η μετάθεση της εορτής για τις 15 Αυγούστου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η εορτή εκείνη είγε γενικότερο θεομητορικό χαρακτήρα, χωρίς ειδική αναφορά στο γεγονός της Κοιμήσεως της Παναγίας και ονομάζονταν «ημέρα της Θεοτόκου Μαρίας».

Ως κέντρο του πανηγυρισμού αναφέρεται στην αρχή ένα «Κάθισμα» (ναός), που βρίσκονταν έξω από τα Ιεροσόλυμα στον δρόμο προς την Βηθλεέμ. Η σύνδεση αυτής της γιορτής με την Κοίμηση της Θεοτόκου, έγινε στον ναό της Παναγίας, που βρισκόταν στη Γεσθημανή, το «ευκτήριο του Μαυρικίου», όπου υπήρχε και ο τάφος της.

Κατά την εκκλησιαστική παράδοση, της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προηγείται νηστεία, η οποία καθιερώθηκε τον 7ο αιώνα. Αρχικά ήταν χωρισμένη σε δύο περιόδους: πριν από την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και πριν από την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Τον 10ο αιώνα, συνενώθηκαν σε μία νηστεία, που περιλαμβάνει 14 ημέρες και ξεκινά την 1η Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης νηστείας, νηστεύεται το λάδι εκτός του Σαββάτου και της Κυριακής, ενώ στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα καταλύεται το ψάρι.

Ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου καταλύονται τα πάντα, εκτός και αν η εορτή πέσει σε Τετάρτη ή Παρασκευή, οπότε καταλύεται μόνο το ψάρι.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο εορτασμός της Κοίμησης της Θεοτόκου περιλαμβάνει κατά πρώτο λόγο το θάνατο και την ταφή της Παναγίας και κατά δεύτερο την ανάσταση και τη μετάστασή της στους ουρανούς.

Για την Κοίμηση της Θεοτόκου δεν υπάρχουν πληροφορίες από την Καινή Διαθήκη. Γι’ αυτήν μαθαίνουμε από τις διηγήσεις σημαντικών εκκλησιαστικών ανδρών, όπως των Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, Μόδεστου Ιεροσολύμων, Ανδρέα Κρήτης, Γερμανού Κωνσταντινουπόλεως, Ιωάννη Δαμασκηνού κ.ά., καθώς και από τα σχετικά τροπάρια της εκκλησιαστικής υμνολογίας. Στα κείμενα αυτά διασώζεται η «αρχαία και αληθεστάτη» παράδοση της Εκκλησίας γι’ αυτό το Θεομητορικό γεγονός.

Έτσι, λοιπόν, κατά την εκκλησιαστική παράδοση, η μητέρα του Ιησού Χριστού, Μαρία (η Θεοτόκος και Παναγία), πληροφορήθηκε τον επικείμενο θάνατό της από έναν άγγελο τρεις ημέρες προτού αυτός συμβεί και άρχισε να προετοιμάζεται κατάλληλα. Προσεύχεται στο όρος των Ελαιών και δίνει τα υπάρχοντά της σε δύο γειτόνισσές της χήρες. Επειδή κατά την ημέρα της Κοίμησής της δεν ήταν όλοι οι Απόστολοι στα Ιεροσόλυμα, καθώς κήρυτταν «απανταχού γης», μια νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε κοντά της. Μοναδικός απών ο απόστολος Θωμάς.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου συνέβη στο σπίτι του Ευαγγελιστή Ιωάννη, στο οποίο διέμενε η μητέρα του Θεανθρώπου. Αφού της έκλεισαν τα μάτια, οι Απόστολοι μετέφεραν το νεκροκρέβατό της στον κήπο της Γεθσημανής, όπου και την έθαψαν. Κατά τη μεταφορά του λειψάνου της, φανατικοί Ιουδαίοι αποπειράθηκαν να ανατρέψουν το νεκροκρέβατό της, αλλά τυφλώθηκαν. Μόνο ένας από αυτούς κατόρθωσε να το ακουμπήσει, αλλά μια αόρατη ρομφαία του έκοψε τα χέρια.

Μοναδικός απών από την κηδεία της υπήρξε, όπως προαναφέραμε, ο Απόστολος Θωμάς. Όταν μετά από τρεις ημέρες πήγε στον τάφο της, βρήκε μόνο τα εντάφια. Προφανώς, η Παναγία είχε αναστηθεί. Πάνω στον τάφο της χτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός, που αποδίδεται στην Αγία Ελένη.

Μετά την καταστροφή του, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Μαρκιανός (450-457) με τη δεύτερη σύζυγό του Πουλχερία έχτισαν ένα νέο ναό, που υπάρχει μέχρι σήμερα. Η Κοίμηση της Θεοτόκου εορταζόταν αρχικά στις 13 Αυγούστου και από το 460 στις 15 Αυγούστου

Η Δογματική διαφορά μεταξύ Ορθοδόξου και Καθολικής Εκκλησίας

Η Καθολική Εκκλησία πιστεύει στο δόγμα της ενσώματης ανάληψης της Θεοτόκου (Assumptio Beatae Mariae Virginis), που οριστικοποιήθηκε με την αποστολική εγκύκλιο του Πάπα Πίου IB’ «Munificentissimus Deus» (1 Νοεμβρίου 1950).

Αντίθετα, η Ορθόδοξη Εκκλησία κάνει λόγο πρώτα για Κοίμηση της Θεοτόκου, δηλαδή πραγματικό θάνατο (χωρισμό ψυχής και σώματος) και στη συνέχεια για μετάσταση της Θεοτόκου, δηλαδή ανάσταση (ένωση ψυχής και σώματος) και ανάληψή της κοντά στον Υιόν της.

Κατά την εκκλησιαστική παράδοση, της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προηγείται νηστεία, η οποία καθιερώθηκε τον 7ο αιώνα. Αρχικά ήταν χωρισμένη σε δύο περιόδους: πριν από την εορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος και πριν από την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Τον 10ο αιώνα, συνενώθηκαν σε μια νηστεία, που περιλαμβάνει 14 ημέρες και ξεκινά την 1η Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης νηστείας, νηστεύεται το λάδι εκτός του Σαββάτου και της Κυριακής, ενώ στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα καταλύεται (επιτρέπεται) το ψάρι. Ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου καταλύονται τα πάντα, εκτός και αν η εορτή πέσει σε Τετάρτη ή Παρασκευή, οπότε καταλύεται μόνο το ψάρι. Τις ημέρες της νηστείας του Δεκαπενταύγουστου ψάλλονται τις απογευματινές ώρες στις εκκλησίες (εκτός Κυριακής), εναλλάξ, ο «Μικρός και ο Μέγας Παρακλητικός Κανών εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον», οι λεγόμενες «Παρακλήσεις».

Το «Πάσχα του Καλοκαιριού» και οι … Παναγίες της Ελλάδας

Στην Ελλάδα, η Κοίμηση της Θεοτόκου εορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα, ονομάζεται δε και «Πάσχα του Καλοκαιριού».

Σε πολλά νησιά του Αιγαίου (Τήνος, Πάρος, Πάτμος) στολίζουν και περιφέρουν επιτάφιο προς τιμήν της Παναγίας.

Σε πόλεις δε, και χωριά ανά την επικράτεια, σε εκκλησίες αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου διοργανώνονται παραδοσιακά πανηγύρια, που καταλήγουν σε γενικευμένο γλέντι.

Από το όρος Μελά η Παναγία Σουμελά, βρέθηκε στο Βέρμιο Ημαθίας. Στην Τήνο η γιορτή της συνδέθηκε με τον τορπιλισμό της «Έλλης» και μαζί με την Κοίμησή της οι Έλληνες τιμούν την μνήμη αυτών που χάθηκαν.

Στη Λέρο η Καστροβασίλισσα, στην Αστυπάλαια η Πορταΐτισσα, στη Ρόδο η Κρεμαστή και στην Πάρο η Εκατονταπυλιανή, στη Λέσβο η Αγία Σιών της Αγιάσου και στη Νίσυρο η Σπηλιανή Κυρά. Στην Κρήτη η Καλυβιανή και η Μεγάλη Παναγιά της Νεάπολης, στην Ίμβρο η Παναγιά η Ιμβριώτισσα και στη Χαλκιδική η Μεγάλη Παναγιά. Στη Γουμένισσα το Θεομητορικό Μοναστήρι, στην Ήπειρο η Μολυβδοσκέπαστη, στην Κεφαλονιά η Οφιούσα, στην Άνδρο η Φανερωμένη, στην Κάρπαθο η Παναγιά της Ολύμπου και η Χοζοβιώτισσα στην Αμοργό.

Στη Σκιάθο η Βαγγελίστρα, στο Λεωνίδιο Κυνουρίας η Παναγιά της Έλωνας και η Επισκοπιώτισσα στη Μαντινεία.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου δεν είναι ένα πένθιμο γεγονός για το ελληνικό λαό, επειδή η Παναγία «μετέστη προς την ζωήν».

Πηγή: dogma.gr

Γιατί η εκκλησία αφόριζε τους πολίτες και καθαιρούσε τους ιερείς που ακολουθούσαν το πανάρχαιο έθιμο

Στις 24 Ιουνίου, ανήμερα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, αναβιώνει το έθιμο του Κλήδονα. Αποτελεί το δημοφιλέστερο έθιμο του καλοκαιριού και διατηρεί τις ρίζες του από την αρχαιότητα. Ανήμερα της γιορτής, οι κάτοικοι σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας ανάβουν φωτιές καταμεσής του δρόμου ενώ ο “Κλήδονας” αποκαλύπτει στις άγαμες κοπέλες τον μελλοντικό τους σύζυγο.

Το “αμίλητο νερό”

Σύμφωνα με το έθιμο, την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπαντρες κοπέλες επιλέγουν σε ποιο από τα σπίτια του χωριού θα “ανοιχτεί ο Κλήδονας”. Το απόγευμα της παραμονής, ένα μικρό κορίτσι, του οποίου ζουν και οι δύο γονείς, πηγαίνει σε μια πηγή και παίρνει το “αμίλητο” νερό με ένα πήλινο δοχείο, με το “δοχείο του Κλήδονα”, όπως ονομάζεται.

Έπειτα το μεταφέρει στο σπίτι χωρίς να μιλήσει σε κανέναν, ακόμα κι αν επιχειρήσουν να της αποσπάσουν την προσοχή οι περαστικοί ή της μιλήσουν. Γι’ αυτό και το νερό ονομάζεται “αμίλητο” ή “βουβό”.

Δείτε το αφιέρωμα της εκπομπής “Μηχανή του Χρόνου”…

Τις ημέρες αυτές εορτάζεται ένα έθιμο που επιβιώνει από την αρχαιότητα και τελείται στις 24 Ιουνίου, σύμφωνα με το οποίο εμφανίζεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Ο Ελευθέριος Σκιαδάς δημοσίευσε ένα άρθρο με αφορμή το έθιμο αυτό στα “Αθηναϊκά”.

Ο τρόπος με τον οποίο εορταζόταν στις γειτονιές ο Αϊ-Γιάννης ο Λαμπαδάρης τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα είχε τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Όλα τα παλιοβάρελα και τα άχρηστα κοφίνια ρίχνονταν στην πυρά. Οι φλόγες που αναδύονταν φώτιζαν τους δρόμους των συνοικιών και τα πρόσωπα των αγιόπαιδων συναγωνίζονταν ποιο θα υπερπηδήσει πρώτο τις φλόγες. Αλλά το κύριο χαρακτηριστικό του Κλήδονα δεν ήταν οι φωτιές. Ήταν το «αμίλητο νερό» και τα «ροιζικάρια». Αυτά συγκέντρωναν τους πόθους και τις ελπίδες των κοριτσιών που εξακολουθούσαν να μένουν πιστά στα ήθη και στα έθιμα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, όλοι οι δρόμοι φωτίζονταν από τις φωτιές του Αϊ Γιαννιού. Αντηχούσαν οι παιδικές φωνές που γιόρταζαν την παραμονή (23 Ιουνίου) της γιορτής του λαϊκού Αγίου. Στις πόρτες των σπιτιών, γριούλες και κορίτσια, συζητούσαν για τις λεπτομέρειες του Κλήδονα, ο οποίος θα τους φανέρωνε τον ποθητό σύζυγο και την τύχη τους, το μέλλον! Το νερό των πηγαδιών, απαραίτητο στοιχείο του Κλήδονα, είχε μεγάλη ζήτηση, καθώς και η ρίγανη, το «μαγικό φυτό» του Αϊ Γιάννη.

Δείτε το άρθρο του Ελευθέριου Σκιαδά από “Τα Αθηναϊκά”…

Κλήδονας στην wikipedia…

Από τις αρχές του περασμένου αιώνα υπήρχαν σφοδρές αντιδράσεις για την υιοθέτηση του εθίμου του χριστουγεννιάτικου δένδρου. Θεωρείτο ξενόφερτο και όταν εξαπλώθηκε προκαλούσε τεράστιες ζημιές στα δάση. Οι αντιδράσεις όμως φούντωσαν στα μέσα περίπου της δεκαετίας 1930 όταν πλέον προβαλλόταν με απαιτήσεις το αίτημα να απαγορευτεί διά νόμου η κοπή των δένδρων. Δικαιολογημένα, αφού η αλματώδης διάδοση του εθίμου είχε και τη δραματική της διάσταση για τα δάση. Ιδιαιτέρως δε για την Πάρνηθα. Μόνον το 1930 είχαν θυσιαστεί χίλια δένδρα χάρη του εθίμου, ενώ το 1934 ο αριθμός τους είχε φθάσει τις έξι χιλιάδες! Τα δένδρα έκοβαν οι γύρω από την Πάρνηθα χωρικοί, οι οποίοι διάλεγαν μάλιστα τα πιο όμορφα και τα πιο εύρωστα.

Δείτε το άρθρο του Ελευθέριου Σκιαδά…

Καθαρά Δευτέρα (Καθαρή Δευτέρα για τους νεώτερους), Rosenmontag για τους Γερμανούς, όπου εφέτος , το 2023 εορτάστηκε στις 20 Φεβρουαρίου στην Γερμανία και στις 27 Φεβρουαρίου στην Ελλάδα.

Από πού προέρχεται το όνομα Rosenmontag (Δευτέρα των Ρόδων);

Υπάρχουν διαφορετικές εξηγήσεις για το όνομα Rosenmontag. Μερικοί πιστεύουν ότι αναφέρεται σε ένα παλαιό έθιμο του Πάπα και την ιστορία της τρελής ημέρας, άλλοι πιστεύουν ότι λείπει μια μετάφραση από μια διάλεκτο.

Κατά τον Μεσαίωνα, ο Πάπας έδινε πάντα σε ένα σημαντικό πρόσωπο ένα χρυσό τριαντάφυλλο την τέταρτη Κυριακή της Σαρακοστής.

Την επόμενη ημέρα από την Rosensonntag, η ετήσια γενική συνέλευση της αποκριάτικης κοινωνίας άρχισε να πραγματοποιείται από το 1823.

Δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες σχεδίαζαν ήδη το επόμενο καρναβάλι αυτήν την ημέρα, λέγεται ότι βάφτισαν την πιο σημαντική ημέρα των „Narren“ με το όνομα Rosenmontag.

Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, η Rosenmontag δεν έχει καμία σχέση με τον Πάπα και τα λουλούδια, αλλά με τη διάλεκτο των ανθρώπων από τη Ρηνανία.

Όταν όλα ξεφεύγουν κατά τις ημέρες αυτές, μιλούν για „Roserei“ – και αυτό σημαίνει „φρενίτιδα“ [σ.σ.: „Raserei“ στα Γερμανικά].

Σύμφωνα με αυτό, η Rosenmontag θα έπρεπε κανονικά να ονομαστεί Rasenmontag.

(από ένα σημείωμα της Αλίκης Μαχαίρα στο GRland)

https://en.wikipedia.org/wiki/Rosenmontag

Τι είναι και πώς εορτάζεται η Rosenmontag στη Γερμανία;

https://www.timeanddate.com/holidays/germany/rosenmontag

Περιεχόμενα

Αντί προλόγου

1. Οι ρίζες του ρεμπέτικου ως μέρους του ελληνικού αστικού τραγουδιού 1

2. Ρέκβιεμ για το ρεμπέτικο 8

3. Η περιπλάνηση της πανδούρας–προπάππου του μπουζουκιού– στον ελλαδικό χώρο 17

4. Η μουσική παράδοση της Σμύρνης. «Αχ, Σμύρνη, μανούλα μου» 78

5. Το αστικό λαϊκό τραγούδι στην Ελλάδα. Η γεωπολιτική κατάσταση της Ελλάδας και των Βαλκανίων στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα 85

6. Η Ελλάδα της υποδοχής και της ενσωμάτωσης των προσφύγων της Σμύρνης στον κοινωνικό της ιστό 98

7. Τα ρεμπέτικα τραγούδια του Πολέμου, της Κατοχής και της Αντίστασης 120

Βιβλιογραφία 171

Παράρτημα Τα τραγούδια του Πολέμου και της Κατοχής 173

1. Γεια σας, φανταράκια μας

2. Το όνειρο του Μπενίτο

3. Ο αγύμναστος (Ο Μάρκος φαντάρος)

4. Μουσολίνι, άλλαξε γνώμη

5. Δεν με φοβίζει ο πόλεμος

6. Άκου, Ντούτσε μου, τα νέα (Ο Μπενίτο κάθε βράδυ)

7. Ο αποχαιρετισμός (Στον ύπνο σου την έβλεπες)

8. Ματσάκια πεντοχίλιαρα

9. Μπήκ’ ο χειμώνας

10. Του Κυριάκου το γαϊδούρι

11. Η λόγχη μας το θέλει

12. Σαλταδόρος

13. Όλα τα Ελληνόπουλα

14. Οι λαδάδες

15. Οι μαυραγορίτες

16. Στη σκλαβωμένη Ελλάδα μας

17. Κατοχή στην Τρούμπα

18. Χαϊδάρι

19. Επιδρομή στον Πειραιά

20. Χτίζουν και γκρεμίζουν κάστρα

Ο Κώστας Παπαηλιού, απόφοιτος του 1963, μας έστειλε ένα μήνυμα αναφέροντας ότι είναι εγγονός ενός γνωστού ρεμπέτη, του μεγάλου μπουζουξή Θανάση Μανέττα, στον οποίο αποδίδεται η πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού στην Ελλάδα το 1931 με τα “Δίστιχα του Μάγκα” και το “Καλέ μάνα, δεν μπορώ”. Δείτε μια σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Μετρονόμος”.

Ανήμερα των Χριστουγέννων του 2019 μετέδωσε η ΕΡΤ 2 σε επανάληψη ένα παλαιότερο επεισόδιο από την σειρά ¨Καλλιτεχνικό Καφενείο”. Είχε πρωτοπαιχτεί στην ελληνική τηλεόραση το 1986 με οικοδεσπότες τον Μίμη Πλέσσα, τον Κώστα Φέρρη και τον Βασίλη Τσιβιλίκα. Προσκεκλημένοι εκείνη την φορά μία ντουζίνα θρυλικά ονόματα του ελληνικού τραγουδιού: Στην φωτογραφία από αριστερά είναι οι Αλέκος Σακελλάριος, Γιώργος Μητσάκης, Απόστολος Καλδάρας, Κώστας Βίρβος, Μίμης Πλέσσας, Τάκης Μωράκης, ενώ την παρέα συμπηρώνουν, όπως θα δείτε και στο video της εκπομπής, οι Θάνος Σοφός, Μίμης Τραϊφόρος και τραγουδούν η Τζένη Βάνου, η Πόλυ Πάνου, η Κλειώ Δενάρδου, η Νάντια Κωνσταντοπούλου, τα Παιδιά απο την Πάτρα, η Χαρούλα Λαμπράκη, η Ζωή Κουρούκλη και άλλοι. Πολλοί από αυτούς δεν ζουν πιά, όπως επίσης κάποιοι συντελεστές της εκπομπής όπως ο σκηνοθέτης Νέστωρ Παβέλλας, ο σκηνογράφος Τάσος Ζωγράφος, η παραγωγός Άννα Πρετεντέρη κλπ.

Όσοι παρακολούθησαν σε προηγούμενα κείμενα την προετοιμασία της εκδήλωσης για τους Ρεμπέτες, που τόσο μεγάλη επιτυχία είχε, θα είχαν προσέξει και ένα άρθρο στο οποίο γινόταν συζήτηση γύρω από την ετυμολογία του όρου “ρεμπέτικο”. Είχαμε γράψει τότε ότι:

Με την ευκαιρία να αναφέρουμε ότι η ετυμολογία των λέξεων “ρεμπέτης” και “ρεμπέτικο” παραμένει μέχρι σήμερα ασαφής. Ψάχνοντας εντοπίσαμε ένα άρθρο που αναφέρει ότι: «Η λέξη “ρεμπέτικος” είναι παραφθορά της αρχαίας αλλά και της σύγχρονης λογίας “ρεμβαστικός” και προέρχεται από το ρήμα “ρέμβω” ή “ρεμβάζω” απ’ όπου και ο ρέμπελος = ο σπαταλών τον χρόνον αναιτίως, άρα αραχτός και αντικοινωνικός…».

Δείτε στο video πως ορίζουν “οι μεγάλοι” τον όρο ρεμπέτικο timecode 12:30 …

Όσοι τώρα θέλετε να δείτε την εκπομπή από την αρχή, δεν έχετε παρά να σύρετε τον pointer του video προς τα πίσω.