Ο Νικόλας Χρήστου, απόφοιτος 1964, εντόπισε ένα κείμενο για τηνΓερμανική Σχολή Θεσσαλονίκης

Ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο που δημοσιεύτηκε στο liberal.gr για τον Helmut Scheffel, Γερμανό πρόξενο στα χρόνια του Πολέμου μας έδωσε τροφή για έρευνα και έτσι εντοπίσαμε ένα άρθρο τουΑν. Καθηγητή Λαογραφίας Παν/μίου Θεσσαλίας Δρ. Δημητρίου Μπενέκου με τίτλο “Εις μνήμην του φιλέλληνα Προξένου στον Βόλο Έλμουτ Σέφελ”, που δημοσιεύτηκε το 2016:

Πέρασαν 52 χρόνια από την ημέρα που ο Γερμανός πρόξενος στη Θεσσαλία με έδρα τον Βόλο, Έλμουτ Σέφελ, διάβηκε το κατώφλι της αιωνιότητας και από εκεί στην Ιστορία. Πέρασαν 52 χρόνια από τότε που οι καμπάνες της ορθόδοξης Μητρόπολης του Αγίου Νικολάου Βόλου ηχούσαν πένθιμα, στέλνοντας το ύστατο χαίρε στον Γερμανό ευαγγελικό Σέφελ.

Ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος στον οποίο ο Δήμος του Βόλου χάρισε το όνομα σε ένα δρόμο της πόλης, την «οδό Σέφελ» και όταν το μάτι μας αναπαύεται στον καταπράσινο με το μοναδικό πυκνό πευκόδασος λόφο «Πευκάκια», απέναντι από το λιμάνι του Βόλου, συνειρμικά συνδέουμε τα «Πευκάκια» με το όνομα του Σέφελ; Θυμούμαστε ακόμη τον άνθρωπο, που, σ’ όλη την περίοδο του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και της Κατοχής, το όνομά του ήταν συνώνυμο με τον «σωτήρα», τον «ευεργέτη» και την «ελπίδα ζωής»;

Ας γυρίσουμε τον τροχό της Ιστορίας πίσω στο 1905. Στον Βόλο εγκαθίσταται ένας νεαρός από τη Σαξονία, ο Έλμουτ Σέφελ, με σκοπό να ασχοληθεί με το εισαγωγικό εμπόριο αγροτικών μηχανών. Μέχρι το 1916 διευρύνει διαρκώς τον κύκλο δραστηριοτήτων των επιχειρήσεών του και καθίσταται σημαντικός οικονομικός παράγοντας της περιοχής. Ως επιβράβευση τούτου διορίζεται εκπρόσωπος του Γερμανικού προξενείου στον Βόλο.

Με την εμπλοκή της Ελλάδας στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο απελαύνεται από την χώρα και παραμένει στη Γερμανία μέχρι το 1920. Η μοίρα το έφερε και στην πατρίδα του, στο Γκαίρλιτς της Σαξονίας, εγκαταστάθηκε για το διάστημα 1916-1919 το Δ΄ Ελληνικό Σώμα Στρατού από τη Μακεδονία με σχεδόν 6.500 άνδρες ως «φιλοξενούμενοι της αυτοκρατορικής κυβέρνησης για τη διάρκεια του πολέμου». Ο Σέφελ γνωρίζεται εκεί με πολλούς έλληνες στρατιώτες (αρκετοί κατάγονταν από τη Μαγνησία και τη λοιπή Θεσσαλία), τους οποίους μαζί με άλλους γερμανούς επιστήμονες δίδαξε εθελοντικά Γερμανικά, ενώ ταυτόχρονα ανάλαβε καθήκοντα διερμηνέα ανάμεσα στις γερμανικές Αρχές και την ελληνική στρατιωτική Δύναμη. Το 1920 επιστρέφει στην Ελλάδα και έκτοτε δεν εγκαταλείπει τον Βόλο μέχρι τον θάνατό του, στις 11.05.1964.

Το 1923 διορίζεται εκ νέου πρόξενος της Γερμανίας, αξίωμα που διατήρησε μέχρι το τέλος της ζωής του, εξαιρουμένων των ετών μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, όταν είχαν διακοπεί οι διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδας με τη μεταπολεμική Γερμανία.

Ο Έλμουτ Σέφελ ήταν εργατικότατος, ανιδιοτελής, φιλάνθρωπος, αλτρουιστής και φλογερός φιλέλληνας. Όπως, μάλιστα, τόνισε ο νυν επίτιμος πρόξενος της Γερμανίας στη Θεσσαλία κ. Γεώργιος Παπαρρίζος «ο Σέφελ υπήρξε ένα άτομο που χαρακτηριζόταν για την ελληνομάθειά του και την ιδιαίτερη αγάπη για την Ελλάδα και ο οποίος έζησε, συμμετείχε και έδρασε σε όλα τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τη νεότερη Ιστορία της Ελλάδας από το Γκαίρλιτς μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο». Η απεριόριστη αγάπη που έτρεφε για την «δεύτερη» πατρίδα του, τον Βόλο, τον ανέδειξε σε εθνικό σωτήρα σ’ όλη τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και ιδιαίτερα στα δύσκολα χρόνια 1941-1944, όταν η Ελλάδα βρέθηκε κάτω από την ιταλική και στη συνέχεια γερμανική Κατοχή.

Ο υπέρμετρος φιλελληνισμός του ήταν γνωστός στους γερμανικούς διπλωματικούς κύκλους, για τούτο, λίγο πριν από την έκρηξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, όταν κλήθηκε από τον Γερμανό πρεσβευτή στην Αθήνα να δηλώσει την θέση που θα έπαιρνε, είπε κατηγορηματικά: «Η Γερμανία είναι η πατρίς μου, την οποίαν πάντοτε αγαπώ. Ο κύκλος της δράσεώς μου όμως από το 1905 είναι η Ελλάς. Εδώ ερρίζωσα, και απέκτησα πλείστους αγαπητούς φίλους. Συνεπώς φυσικόν είναι να επιθυμώ εξ ίσου το καλόν της Ελλάδος και οφείλω να ομολογήσω ότι εάν δεν ήμουν Γερμανός θα ήθελα να ήμουν Έλλην.»

Σ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο πρόξενος Έλμουτ Σέφελ έπραξε τα πάντα ώστε, όσο ήταν εφικτό από τη θέση του, οι κάτοικοι του Βόλου και της Θεσσαλίας να σώζονται από μαζικές εκτελέσεις, ατομικούς τυφεκισμούς, να αποφυλακίζονται, να φυγαδεύονται, να αποτρέπονται βομβαρδισμοί και πυρπολήσεις χωριών και πόλεων και να περιορίζονται τα αντίποινα που επέβαλαν στην αρχή οι ιταλικές δυνάμεις Κατοχής και στη συνέχεια τα Ες Ες και η Γκεστάπο. Σίγουρα αρκετοί θα τα θυμούνται στον Βόλο, στα χωριά του Πηλίου, στον Αλμυρό και στα γύρω χωριά, στα Φάρσαλα, στα Τρίκαλα, στην Καρδίτσα και στη Λάρισα.

Ο Σέφελ υποστήριζε ευκαιριακά και, κατά περίπτωση, συγκάλυπτε την Αντίσταση και ποτέ του δεν πληροφόρησε τις στρατιωτικές δυνάμεις Κατοχής για «παράνομες» ενέργειες των Ελλήνων, οι οποίοι, εν γνώσει του, χορηγούσαν στους Εβραίους του Βόλου πλαστές ταυτότητες με κοινά ελληνικά ονόματα. Όταν, μάλιστα, ήρθε η κρίσιμη στιγμή, τότε ο ίδιος προσωπικά έδωσε το σωτήριο σύνθημα στους Εβραίους του Βόλου, να εγκαταλείψουν χωρίς αναβολή την πόλη, επειδή είχε προγραμματιστεί από τα Ες Ες η σύλληψη και η μεταφορά τους στα γερμανικά στρατόπεδα του θανάτου.

Βοηθούσε οικονομικά, όπου μπορούσε, προσφέροντας δωρεάν στον πληθυσμό της Θεσσαλίας σιτηρά, φάρμακα και καύσιμα. Καμία από όλες τις παραπάνω παρεμβάσεις δεν διαψεύσθηκε ποτέ και από κανέναν.

Μετά τη λήξη του πολέμου, ο Σέφελ δεν εγκατέλειψε τον Βόλο και έτσι, αυτός ο άνθρωπος που αμέτρητες φορές τιθάσευσε την αγριότητα των ιταλικών και γερμανικών δυνάμεων Κατοχής, σώζοντας Έλληνες και Εβραίους, έπεσε θύμα του γενικευμένου, τότε, στην Ελλάδα μεταπολεμικού αντιγερμανικού κλίματος. Συνελήφθη, φυλακίστηκε στον Βόλο και σύρθηκε ως κοινός εγκληματίας από φυλακή σε φυλακή και, τελικά, οδηγήθηκε στο Ειδικό Στρατοδικείο Εγκληματιών Πολέμου στην Αθήνα, με την κατηγορία της κατασκοπείας.

Στην Αθήνα έσπευσαν από τον Βόλο και τη Θεσσαλία να καταθέσουν, ως μάρτυρες υπεράσπισης, ανώτατοι αξιωματικοί, βουλευτές και δήμαρχοι, έμποροι και απλοί πολίτες, καθώς και ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιωακείμ Αλεξόπουλος, που υπήρξε ο αποδέκτης πολλών μυστικών σωτήριων πληροφοριών του Σέφελ, κατά τη διάρκεια του πολέμου και της Κατοχής,

Το Δικαστήριο συνεδρίασε στις 16.10.1947 και μετά από σύντομη ακροαματική διαδικασία τον αθώωσε πανηγυρικά, τον αποκατάστησε ηθικά και επέστρεψε τη δημευθείσα περιουσία του.

Ο Σέφελ ίδρυσε το 1955 την εταιρεία «Σέφελ & Παναγής» και επειδή παρέμεινε άγαμος, υιοθέτησε τον ανεψιό του δευτέρου βαθμού Γκύντερ Σέφελ, που κατάφερε να φέρει από την τότε Ανατολική Γερμανία και τον οποίο όρισε συνιδιοκτήτη της εταιρείας του.

Το 1958 ο Έλμουτ Σέφελ, αν και σε προχωρημένη ηλικία, δέχτηκε να διοριστεί εκ νέου πρόξενος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στον Βόλο, αξίωμα που κράτησε μέχρι τον θάνατό του στις 11.05.1964.

Η είδηση του θανάτου του Έλμουτ Σέφελ συγκλόνισε όλα τα στρώματα της κοινωνίας του Βόλου και της λοιπής Θεσσαλίας. Σωρεία ψηφισμάτων των Δήμων, Συλλόγων, Συνδέσμων, Ομίλων, του Εμπορικού Επιμελητηρίου, του Γηροκομείου κλπ. «επί τω θανάτω του Έλμουτ Σέφελ» δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες του Βόλου με εκφράσεις βαθιάς λύπης για τη μεγάλη απώλεια του «ευεργέτη», του «σωτήρα», του «συνοδοιπόρου φυσιολάτρη» και του «φίλου», ενώ πολλά ιδρύματα είχαν αναρτήσει, προς τιμήν του, μεσίστιες τις ελληνικές σημαίες.

Η μεγάλη εκτίμηση του πληθυσμού του Βόλου στο πρόσωπο του Έλμουτ Σέφελ εκδηλώθηκε με την πρωτοφανή απόφαση η σορός του να εκτεθεί σε δημόσιο προσκύνημα στον μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου και η νεκρώσιμη ακολουθία να τελεσθεί «κατά το ορθόδοξον δόγμα, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου κ. Δαμασκηνού πλαισιωμένου υπό πολλών ιερέων», αφού δόθηκε η σχετική άδεια από την προτεσταντική Εκκλησία, στην οποία ανήκε ο εκλιπών.

Την επιβλητική πάνδημη κηδεία παρακολούθησαν, χιλιάδες κάτοικοι της πόλης, εκπρόσωποι του διπλωματικού σώματος, οι πρόξενοι της Γαλλίας και Ολλανδίας στον Βόλο, Γερμανοί και Αμερικανοί εκπρόσωποι των εταιρειών Lanz και John Deer, παλαιοί συνεργάτες του και αντιπρόσωποι της εταιρείας «Σέφελ & Παναγής» από τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και τη Μακεδονία, όλη η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του Βόλου, καθώς και εκπρόσωποι σχεδόν όλων των Συλλόγων, Σωματείων και συνδικαλιστικών οργανώσεων της πόλης.

Σε εκπλήρωση προσωπικής επιθυμίας του, ο νεκρός ετάφη στον λόφο «Πευκάκια», ανάμεσα στις χιλιάδες των δέντρων που ο ίδιος με τους φίλους του είχε φυτέψει. Έτσι, η Ελλάδα δώρισε στον Σέφελ «το ενάμισι μέτρο γη» που κάποτε είχε ζητήσει, απευθυνόμενος στον πρόεδρο του Δικαστηρίου Εγκληματιών Πολέμου. Ο Σάξονας έγινε πλέον Θεσσαλός και αναπαύεται τον ύπνο του δικαίου στον δικό του «Μέλανα Δρυμό», τα «Πευκάκια».

Ο Έλμουτ Σέφελ με τις πράξεις του, την ευεργετική παρουσία του και την υπερβολική αγάπη του για την Ελλάδα, αναμφίβολα κατατάσσεται στη χορεία των μεγάλων Γερμανών Φιλελλήνων αυτής της χώρας.

Δείτε το άρθρο του Δρ.Δημητρίου Μπενέκου…

Δείτε το βιβλίο: “Ο Γερμανός πρόξενος στο Βόλο – Ελμουτ Σέφελ”…Ο Γερμανός πρόξενος στο Βόλο – Ελμουτ Σέφελ”…

Δείτε το άρθρο στο liberal.gr…

Από τον Παντελή Παντελούρη, πρώην πρόεδρο και νυν στενότατο φίλο του Συλλόγου, πήραμε την παρακάτω επιστολή σχετικά με μία πολύ σημαντική εκδήλωση για τα 100 χρόνια δράσης της Ελληνογερμανικής Εταιρείας Αμβούργου:

Αγαπητοί συναπόφοιτοι,

Την Παρασκευή 20 Απριλίου πραγματοποιήθηκε με ιδιαίτερη επισημότητα στο Δημαρχιακό Μέγαρο του Αμβούργου – οπου και η έδρα της τοπικής κυβέρνησης (Συγκλήτου) και της τοπικής Βουλής (Bürgerschaft) – μια σημαντική για τις ελληνογερμανικές σχέσεις εκδήλωση: η Σύγκλητος του Αμβούργου τίμησε σε ειδική τελετή τη συμπλήρωση 100 χρόνων δράσης της Ελληνογερμανικής Εταιρείας Αμβούργου, της αρχαιότερης τοπικής οργάνωσης της ομοσπονδίας εληνογερμανικών Eταιρειών Γερμανίας, η οποία παραμένει ενεργή επι 100 συναπτά έτη.

Θεώρησα σκόπιμο να σας επισημάνω το γεγονός αυτό για δύο κυρίως λόγους που συνδέουν τον θεσμό των Ελληνογερμανικών Εταιρειών με τη Σχολή μας.

Ο πρώτος λόγος αναφέρεται στον αρχιτέκτονα και αρχαιολόγο Wilhem Dörpfeld, τον ιδρυτή και ονοματοδότη της Γερμανικής Σχολής Αθηνών. Ο Νταίρπφελντ ήταν απο τους πρώτες προσωπικότητες που συνυπέγραψαν την διακήρυξη για την αρχική ίδρυση μιας παγγερμανικής Ελληνογερμανικής εταιρείας στο Μόναχο το 1914 και αργότερα απο το Βερολίνο, όπου ήταν καθηγητής πήγαινε συχνά στο Αμβούργο για να κάνει διαλέξεις για την Ελλάδα. Ψάχνοντας στα αρχεία της Εταιρείας και τα αρχεία του κράτους προκειμένου να γράψω μια σύντομη ιστορία της Εταιρείας του Αμβούργου με την ευκαιρία των 100 χρόνων, κράτησα με δέος στα χέρια μου διάφορες χειρόγραφες επιστολές του ιδρυτή της Σχολής μας.

Με την ίδια συγκίνηση – και αυτός ειναι ο δεύτερος λόγος της επισήμανσης μου – σκόνταψα στο όνομα ενός νεαρού φοιτητή του Πανεπιστημίου του Αμβούργου τη δεκαετία του ’30, ενός Γεωργίου Δημητράκου. Πρόκειται πράγματι για τον σεβαστό μας , μακαρίτη πια, πρώτο Γυμνασιάρχη – Λυκειάρχη της Σχολής μετά την επαναλειτουργία της το 1956. Ο Δημητράκος ήταν, όσο σπούδαζε στο Αμβούργο, ενεργό μέλος της Ελληνογερμανικής Εταιρείας Αμβούργου. Και εγώ ο μαθητής του ειμαι σήμερα ο Αντιπρόεδρος του Διοικητικού της Συμβουλίου (Πρόεδρος ειναι παραδοσιακά ο Καθηγητής στην Εδρα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου).

Πλήν της μακροβιότητας της, η Εταιρεία του Αμβούργου, την οποία ίδρυσαν το 1918 εξέχοντες πανεπιστημιακοί και Έλληνες επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνταν στην πόλη, ειχε και το προσόν να παραμείνει αλώβητη απο την ναζιστική λαίλαπα και να αντισταθεί στις προσπάθειες χειραγώγησης της απο το ναζιστικό καθεστώς, οπως συνέβη με ολες τις αντίστοιχες διμερείς οργανώσεις στο Τρίτο Ράϊχ. Το Αμβούργο είχε την τύχη να έχει τότε πρόεδρο έναν θερμό φιλέλληνα και φωτισμένο επιστήμονα, τον Καθηγητή Bruno Snell, ο οποίος πέτυχε με έξυπνους χειρισμούς να κρατηθεί η εταιρεία, αλλά και το πανεπιστήμιο του Αμβούργου μακρυά απο την επιρροή των ναζί.

Στο συνημμένο αρχείο pdf που σας στέλνω θα βρείτε μια συνοπτική καταγραφή της ιστορικής εξέλιξης της Εταιρείας. Το έντυπο αυτό εκδόσαμε με αφορμή τους εορτασμούς των 100 χρόνων της Εταιρείας.

Επισυνάπτω και δύο φωτογραφίες: η μια απο την αιθουσα τελετών του δημαρχείου, με τον νέο δήμαρχο Dr. Peter Tschentscher (τον διάδοχο του σημερινού αντικαγκελάριου και υπουργού οικονομικών Olaf Scholz) στο Βήμα και στην πρώτη σειρά μεταξύ άλλων τον Ελληνα Πρέσβυ Θεόδωρο Δασκαρόλη, τον Μητροπολίτη Γερμανίας Αυγουστίνο, τον Γερμανό Πρέσβυ στην Αθήνα Jens Plötnerκ.α.

Την πρώτη φωτογραφία τη στέλνω σαν προσωπικό χαιρετισμό προς το ΔΣ. Ειμαι εγώ με τον Γερμανό Πρέσβυ.

Τα 50 χρόνια από την ίδρυσή του γιορτάζει φέτος το Ελληνικό Πρόγραμμα της Deutsche Welle (DW), με εκδηλώσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γερμανία. Αύριο και μεθαύριο ο διευθυντής της DW, Πέτερ Λίμπουργκ, και ο επικεφαλής του Ελληνικού Προγράμματος, Σπύρος Μοσκόβου, θα βρίσκονται στην Αθήνα προκειμένου να συμμετάσχουν σε επετειακές εκδηλώσεις, αλλά και να γίνουν δεκτοί από την ελληνική πολιτειακή και πολιτική ηγεσία.

Η κεντρική εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή στο Μέγαρο Μουσικής, με ομιλητές τους βουλευτές Ντόρα Μπακογιάννη και Δημήτρη Παπαδημούλη, τον υφυπουργό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης της Γερμανίας Χανς-Γιοάχιμ Φούχτελ, τον διευθυντή της εφημερίδας «Τα Νέα» Χρήστο Μεμή και τον Πέτερ Λίμπουργκ. Τη συζήτηση, η οποία έχει ως θέμα τις «Ελληνογερμανικές παρεξηγήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης και τον ρόλο των ΜΜΕ και της πολιτικής», θα συντονίσει ο Σπύρος Μοσκόβου.

Περισσότερα από το άρθρο του Newsbeast…

Στο πλάισιο της έκθεσης “Αλληλεγγύη και Αντίσταση. Η στήριξη της ελληνικής αντίστασης ενάντια στη στρατιωτική χούντα από τα γερμανικά κόμματα, συνδικάτα και πολιτικά ιδρύματα (1967 – 1974)” που οργάνωσε το Ίδρυμα Friedrich – Ebert – Stiftung Athen την Τρίτη 17 Απριλίου στο Πολιτιστικό Κέντρο ΜΕΛΙΝΑ στο Θησείο έδωσε ο Βασίλης Μαυρίδης, μαθητής της Σχολής στα χρόνια του Πολέμου, μια συνέντεξη στον Βαγγέλη Καραμανωλάκη την 15η Ιανουαρίου 2016. Να θυμήσουμε ότι Βασίλης Μαυρίδης μας είχε τιμήσει στα “120+1 Χρόνια” της ΓΣΑ όατν είχε μιλήσει στην Aula.

Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016, συνέντευξη με το Βασίλη Μαυρίδη

Μ: Λοιπόν πήγα στην Γερμανία. . .

Κ: Πριν μιλήσουμε για το ότι πήγατε στην Γερμανία, θέλετε να μας πείτε για εσάς, το πότε γεννηθήκατε κι αν το περιβάλλον σας είχε σχέση με τη Γερμανία.

Μ: Γεννήθηκα το 1928. Το περιβάλλον μου δεν είχε ειδική σχέση με τη Γερμανία, αλλά ο πατέρας μου με είχε στείλει, όπως και τον αδερφό μου, στη γερμανική σχολή οπότε στο γυμνάσιο τα γερμανικά, ήταν κάτι που ήξερα.

Κ: Ο ίδιος ήξερε γερμανικά;

Μ: Ο πατέρας μου ήταν Έλλην τουρκόφων. Εκείνη την εποχή από την Κωνσταντινούπολη έστελναν σε κάθε κοινότητα ελληνική, Έλληνα δάσκαλο και τα ελληνικά τα έμαθε από τον Έλληνα δάσκαλο ως ξένη γλώσσα. Επειδή ήταν δε καλός, ο δάσκαλος είπε στον παππού μου, που ήταν ο μπακάλης του χωριού και είχε την οικονομική άνεση, να τον στείλει στην Σμύρνη στο γυμνάσιο. Στην αρχή του έκαναν καζούρα οι πολιτισμένοι Σμυρνιοί «γιατί γύρισες Γιώργο από το σχολιό που πήγαινες;’» «Λησμόνησα το μολυβδοκόνδυλόν μου», έλεγε. Αυτά τα ελληνικά είχε μάθει.

Κ: Και μετά ήρθε με τη Μικρασιατική στην Αθήνα

Μ: Στην Αθήνα ήρθε πιο πριν από την Μικρασιατική. Του έστελνε λεφτά ο πατέρας του για να μπορέσει να σπουδάσει στο Πολυτεχνείο. Σταμάτησε να του στέλνει λεφτά λόγω ελληνοτουρκικού πολέμου κι αναγκάστηκε και να δουλεύει για να συνεχίσει τις σπουδές του. Παρόλα αυτά τελείωσε με άριστα το Πολυτεχνείο.

Κ: Και έμεινε εδώ δεν γύρισε.

Μ: Και έμαθε τα γερμανικά, γαλλικά είχε μάθει από το σχολείο, αγγλικά και γερμανικά με βιβλίο άνευ διδασκάλου.

Κ: Ωραία, σας εισάγει στην ελληνογερμανική με την έννοια ότι είναι ένα καλό σχολείο της εποχής και οργανωμένο και πειθαρχημένο και λοιπά. Άρα εσείς ξέρετε ήδη γερμανικά από το σχολείο.

Μ: Ξέρω γερμανικά από το σχολείο ήδη. Και θέλω να σπουδάσω, στην αρχή ήθελα φιλοσοφία – κοινωνιολογία κλπ. Ο πατέρας μου ως πρακτικός άνθρωπος, μου έλεγε «Όχι, τελείωσε το πανεπιστήμιο, και μετά θα σε βοηθήσω να κάνεις διδακτορικό στην Γερμανία».

Κ: Ο πατέρας σας ήταν μηχανικός ουσιαστικά.

Μ: Ο πατέρας μου ήταν μηχανικός ναι.

Κ: Και τελειώνετε νομικά εδώ.

Μ: Τελειώνω νομικά εδώ.

Μ: Τελείωσα τα νομικά παραμονή πριν πάω φαντάρος το 1953. 1 Ιουλίου του 1953 βγήκε πως τελείωσα το πανεπιστήμιο και μπήκα απλός φαντάρος αντί με βαθμό αξιωματικού, διότι είχα φάκελο. Το ότι είχα φάκελο, το γνωρίζω,. Τότε εγώ όπως σας είπα ήμουν Ευρωπαίος και ήμουν και μέλος της ελληνικής οργανώσεως του Mouvement Socialiste pour les Etats Unies de Europe.

Κ: πέστε μας λίγο για αυτό, γιατί αυτό τώρα που το συζητάμε είναι και μία άγνωστη ιστορία, το ελληνικό τμήμα εννοώ.

Μ: Το ελληνικό τμήμα, η νεολαία του Mouvement Socialiste pour les Etats Unies de Europe, ήμασταν μία μικρή ομάδα της ΠΟΔΝ με τον Βαγγέλη Κυριακόπουλο, τον Μπάμπη Πρωτόπαπα και τον Σπύρο Νικολάου. Από τους μεγάλους θυμάμαι τον Στρατή Σωμερίτη, τον καθηγητή Καλογερόπουλο (τον επιλεγόμενο κουτσό ΑΣΟ).

Κ: και εσείς πως στρατολογηθήκατε, ας πούμε, σε μια τέτοια οργάνωση;

Μ: κατά τύχη, δεν ξέρω, δεν θυμάμαι. Πιθανόν από τον Κυριακόπουλο ο οποίος με τον Μπάμπη Πρωτoπαπά ήταν προπολεμικά στην νεολαία του Κανελλόπουλου. Τώρα πώς, τότε κάνανε την ΠΟΔΝ δεν ξέρω. Πήγα στην ΠΟΔΝ και η ΠΟΔΝ έγινε ουσιαστικά η οργάνωση του Mouvement Socialiste pour les Etats Unies de Europe. Θα γινόταν συνέδριο στο Μιλάνο. Πάω να ζητήσω διαβατήριο στην Ερμού, μου λένε ελάτε μετά οχτώ – δέκα μέρες. Πάω μετά οχτώ – δέκα μέρες και μου λένε, πρέπει να περάσετε από τη ασφάλεια, τον αστυνόμο κύριο τάδε. Πάω στο γραφείο του και μου λένε περιμένετε εδώ. Βλέπω φεύγουν μπαίνουν φάκελοι μέσα. Περιμένω κάθομαι, κάθομαι τίποτα. Οπότε τσαντίζομαι και μπαίνω μέσα και βλέπω τον αστυνόμο να έχει ένα φάκελο αρκετα χοντρό και να γυρνάει τις σελίδες και του λέω «εδώ έχετε ένα ορθογραφικό λάθος, δεν είναι m s y e είναι m s e u e Mouvement Socialiste pour les Etats Unies d’ Europe». Τόχανε γράψει λάθος Άρα ήξερα ότι είναι ο φάκελός μου. Και όταν πήγα φαντάρος αργότερα…

Κ: Αλλά σας δώσανε το διαβατήριο τότε;

Μ: Μου το δώσανε το διαβατήριο εν τέλει, αλλά όταν πήγα φαντάρος δεν έγινα αξιωματικός παρόλο ότι είχα τελειώσει το πανεπιστήμιο. Που Είναι σπάνιο.

Κ: Άρα τελειώνετε εδώ. Εδώ συνδέεστε στη Νομική με κάποιους ανθρώπους εννοώ από το διδακτικό προσωπικό;

Μ: Από το διδακτικό προσωπικό δεν είχα ιδιαίτερη σύνδεση. Βεβαίως μερικοί καθηγητές με θεωρούσαν ότι ήμουν καλός, άλλη ιστορία. Εγώ άλλωστε πάντοτε έλεγα εμένα με ενδιαφέρουν άλλα πράγματα, εγώ θα τελειώσω το πανεπιστήμιο για να μπορέσω να δουλέψω, αλλά θέλω να μάθω άλλα πράγματα, και έκανα αυτή τη συμφωνία με τον πατέρα μου ο οποίος μετά μου είπε «εντάξει πήγαινε στη Γερμανία» Ένα μόνο χρόνο έπαιρνα λεφτά από τον πατέρα μου γιατί πήρα υποτροφία της Humbold Stiftung. Η Humbold Stiftung, είναι η μεγαλύτερη όπως ξέρετε…

Κ: Ναι ναι το ξέρω. Και πρέπει όμως να σας προτείνει κάποιος καθηγητής έτσι δεν είναι;

Μ: Ναι δηλαδή με πρότεινε ο καθηγητής μου ο Ντιπερντάι, έκανα εργατικό δίκαιο.

Κ: Πάτε λοιπόν, αλλά έχετε ήδη αποφασίσει να συνεχίσετε νομικά στην Γερμανία;

Μ: Να κάνω στα νομικά εργατικό δίκαιο που είναι πιο πολύ κοινωνικό.

Κ: ωραία, και εκεί σε ποια σχολή πηγαίνετε;

Μ: Στην Κολωνία και στον καθηγητή Νίπερνται, ο οποίος ήταν ο πάπας του εργατικού δικαίου την εποχή εκείνη. Ωραίος τύπος. Και δημοσιεύω ένα άρθρο μου στο περιοδικό του και είχα την τύχη να πω μερικές αλήθειες. Γιατί λέγανε τότε «η σχέση εργασίας είναι σχέση κοινωνίας» και λέω τι βλακείες είναι αυτές που λέτε ο εργάτης θέλει περισσότερα λεφτά και λιγότερη δουλειά και ο εργοδότης θέλει περισσότερη δουλειά και λιγότερα λεφτά. Και το έγραψα και από τότε έγινε της μόδας. Για αυτό τουλάχιστον παλαιότερα και δέκα και είκοσι χρόνια μετά με παραπέμπανε. Μετά δεκατρία χρόνια κλείνω για τον Μητσοτάκη ραντεβού με τον Benda, υπουργό Εργασίας και μετέπειτα πρόεδρο του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Μόλις μπαίνουμε και του λέω το όνομά μου μου λέει «κύριε Μαυρίδη, σας παραπέμπω στο τελευταίο βιβλίο μου». Έψαξα και βρήκα αυτή την δημοσίευση (από τέσσερις που έκανα) που εννοούσε

Κ: Εσείς κάνατε ας πούμε Magister;

Μ: Κάνω διδακτορικό. Τότε δεν υπήρχε το Magister.

Κ: Και κάθεστε πόσο καιρό εκεί κ. Μαυρίδη;

Μ: Κάθισα τρία χρόνια και είχα επέκταση της υποτροφίας μου, αλλά με έπιασε άγχος, ότι σε όλη μου την ζωή δε δούλεψα, δεν έβγαλα μία δραχμή και τα παράτησα και γύρισα.

Κ: Την τελειώσατε την Διατριβή; Όχι;

Μ: Βεβαίως την τελείωσα και έμεινα και ένα χρόνο παραπάνω και μου δώσανε υποτροφία και ένα δεύτερο χρόνο επιπλέον, πράγμα που με βοήθησε μετά. Γατί όταν πήγα στη Γερμανία επί χούντας δεν είχα λεφτά, δεν είχα τίποτα. Και άρχισα να ζητάω δουλειά. Πάω και στην Humbold Stiftung βλέπω τον Ρίχτερ τον διευθυντή του λέω «Μαυρίδης, αυτό είναι το πρόβλημά μου μπορείτε να μου βρείτε δουλειά;» Μου λέει, «κ. Μαυρίδη, αυτό που μπορώ να σας κάνω είναι να σας δώσω ξανά την υποτροφία σας μέχρι να βρείτε δουλειά».

Κ: Α, αυτό ήταν πολύ ωραίο ναι.

Μ: Και έτσι πέρασαν τρεις μήνες, μέχρι να αρχίσω να δουλεύω στην Deutsche Welle δηλαδή.

Κ: Οπότε εσείς καθίσατε, ας πούμε, σ’ αυτή την πρώτη περίοδο, τρία χρόνια στη Γερμανία.

Μ: Ναι.

Κ: Πως σας φάνηκε, ποια ήταν η αίσθηση που είχατε εννοώ σε σχέση, συγκριτικά με την Ελλάδα;

Μ: Κοιτάξτε, η Γερμανία είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Μετά από τον πόλεμο όλα σχεδόν ήταν ερείπια και οι άνθρωποι επίσης ήταν σε σοκ Ουσιαστικά, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό είχαν πιστέψει στον Χίτλερ. Δεν μπορείτε να φανταστείτε εκείνη την εποχή. Στην αρχή τη Γερμανία την απείλησε το σχέδιο Μοργκενταου που έλεγε να την καταστρέψουν. Εν τέλει αποφάσισαν να μην το κάνουν. Και είναι αλήθεια ότι πάρα πολλά λεφτά πέσανε, κυρίως από Αμερικάνους, όχι μόνο για το ξεκίνημα της γερμανικής οικονομίας, αλλά και για να γίνει πλύση εγκεφάλου στους Γερμανούς για να γίνουν δημοκράτες. Και εν τέλει το πίστεψαν και γινήκανε. Αυτό είναι άλλη ιστορία. Το έζησα εκείνα τα χρόνια…

Κ: Εσείς ζείτε ακριβώς αυτή τη στιγμή που με έναν τρόπο η γερμανική κοινωνία προσπαθεί να διαπραγματευτεί όλο αυτό το παρελθόν, το οποίο είναι παρόν όμως γιατί τα ερείπια είναι ακόμα εκεί.

Μ: Και τα ερείπια ήταν εκεί ακόμα ναι. Δεν ήταν ξένα ερείπια. Τα έβλεπες.

Κ: Και οι συνθήκες ζωής σε σχέση με την Ελλάδα είναι καλύτερες

Μ: Τι να πει κανείς για συνθήκες ζωής. Τι εννοεί κανείς με συνθήκες ζωής; Οικονομικά η Γερμανία ανεβαίνει, βλέπεις μία οικονομία η οποία είναι ζωντανή που πάει να ανέβει αυτό είναι ξεκάθαρο. Υπάρχει έλλειψη προσωπικού. Διάβασα σε διάδρομο ξενοδοχείου την εξής ανακοίνωση «Παρακαλούμε να είστε ευγενικοί στο προσωπικό μας, γιατί αν φύγει κάποιος δεν μπορούμε να βρούμε αντικαταστάτη». Αλλά η ζωή βεβαίως είναι διαφορετική Είναι κοντά ο πόλεμος. Με αυτό ζούνε, τους επηρεάζει δεν υπάρχει καμία αμφιβολία.

Κ; Για εσάς δεν είναι παράξενο ότι πάτε σε μία χώρα με έναν τρόπο γιατί την έχετε ζήσει την Κατοχή προφανώς.

Μ: Βεβαίως την έχω ζήσει την Κατοχή.

Κ: Είστε έφηβος δηλαδή;

Μ: Όχι εγώ γεννήθηκα το 1928 και στην κατοχή ήμουν σε αντιστασιακή οργάνωση. Δηλαδή, ήρθαν τον Απρίλη οι Γερμανοί, τον Ιούλιο με όρκισε ο Σωτήρης ο Τσαμπηράς στο Εθνικό Κομιτάτο. Πυροβόλησαν εναντίον μου όταν έγραφα στους τοίχους, ήταν νομίζω ένας Ιταλός που πυροβόλησε εναντίον μου. Το έσκασα και γύρισα γεμάτος μπογιές. Εγώ ίσως ζω κατά τύχη, σας το χω πει αυτό μου φαίνεται.

Κ: Όχι αλλά το λέμε αν θέλετε.

Μ: Γιατί βεβαίως το μεγάλο πρόβλημα ήταν με το ΕΑΜ, το οποίο δεν με άφηνε καμία άλλη αντιστασιακή οργάνωση. Είχα ζητήσει να πάω αντάρτης στον Ζέρβα και μου είχανε πει ότι με κοντά παντελονάκια δεν παίρνουν.

Κ: Ήσασταν μικρός.

Μ: …δεν παίρνουν αντάρτες. Μετά εγώ ήμουν μαθητής. Ο ΕΣΑΣ (Εθνικός Σύνδεσμος Ανωτάτων Σχολών), στον οποίο ανήκα στο τέλος, δεν ξέρω αν τον ξέρετε.

Μ:…πήρε τρείς μαθητές. Ήταν ο Χάρης ο Κορυζής…

Κ: Που μετά έγινε νομικός εδώ στην..

Μ: Έγινε καθηγητής ο Χάρης ο Κορυζής,, ο γνωστός συγγραφέας και κριτικός Τάσος Λιγνάδης και εγώ. Επειδή βλέπαμε ότι δεν θα γλιτώσουμε τον εμφύλιο, ήμασταν πριν έρθει ακόμα η κυβέρνηση στρατοπεδευμένοι στο Πολυτεχνείο. Πάω μια μέρα να αλλάξω ρούχα

Κ: Μιλάμε για τα Δεκεμβριανά, πριν την απελευθέρωση.

Μ: Για τον Οκτώβρη, πριν έρθει ακόμα ο Παπανδρέου. Αρχές Οκτωβρίου ήταν, οχτώ, δέκα δε θυμάμαι. Πάω να αλλάξω ρούχα σπίτι μου και βγαίνοντας με πιάνει η πολιτοφυλακή και με παν στου Γκύζη. Εκεί θυμάμαι, ένας από τους κρατούμενους μου λέει «εμείς θα βγούμε έξω», λέω «που το ξέρεις;» Η κυβέρνηση του Λιβάνου είχε στείλει τον στρατηγό Σπηλιοτόπουλο για να μην γίνουν φασαρίες εδώ όταν φύγουν οι Γερμανοί. Και αυτός ήταν ανιψιός του Σπηλιοτόπουλου. Θα έρθει λέει ο θείος μου και θα μας απελευθερώσει. Μας έβγαλαν έξω. Ήταν αυτός ο λόγος; Δεν ήταν; Ψάχνω, σας έχω πει κι άλλες φορές, να μάθω γιατί επέζησα γιατί ξέρω ανθρώπους που σκοτωθήκανε πριν λίγες μέρες, από την πολιτοφυλακή. Εμείς γιατί γλιτώσαμε; Δεν ξέρω. Έφυγα από το σπίτι αμέσως μόλις έγινε το κίνημα, αμέσως, επειδή ο αδερφός μου είχε πάει ήδη αντάρτης στον Ζέρβα και εγώ είχα αυτό το προηγούμενο και κρυβόμουν σε ένα σπίτι ενός γνωστού του πατέρα μου. Μια μεγάλη παρένθεση: στην πλατεία Αγάμων από το μπαλκόνι έβλεπα απέναντι ένα λαχανόκηπο. Αυτό είναι για την εποχή. Μετά όμως επειδή δεν έγινε τίποτα γύρισα σπίτι. Όταν ήρθε ο Τσώρτσιλ και έβγαλε το λόγο στο Σύνταγμα με τον πατέρα μου είπαμε ότι τα πράγματα θα σκληρύνουν και ο πατέρας μου είπε « Θα σε πάω στο Κολωνάκι σε ένα φίλο μου». Τότε υπήρχε ένα δίωρο το μεσημέρι που σταματούσαν οι εχθροπραξίες. Αργήσαμε να γυρίσουμε και είπε ο φίλος του πατέρα μου σ αυτόν «κοιμήσου κ εσύ εδώ , και αύριο γυρνάς σπίτι σου». Την ημέρα που φύγαμε, ήρθανε στο σπίτι Ελασίτες και λένε «που είναι ο άντρας σου και τα παιδιά σου;» στην μητέρα μου. Απαντάει «έχουν βγει να πάρουν τρόφιμα δεν ξέρω». Απαντούν αυτοί «Δεν θα πειράξετε τίποτα θα έρθουμε αύριο». Η μητέρα μου το βράδυ πέρασε μέσα απ’ τις μάχες, ήρθε, μας ειδοποίησε και δεν γυρίσαμε την άλλη μέρα.

Κ: Και ξαναγύρισε εκείνη σπίτι;

Μ: Όχι, έμεινε εκεί. Την άλλη μέρα ήρθανε με φορτηγό, αδειάσανε όλο το σπίτι και αφήσανε ένα κρεβάτι για την γιαγιά μου. Η γιαγιά μου ήταν τότε ογδόντα χρονών. Άδειασαν λοιπόν το σπίτι, και αφήσανε ένα κρεβάτι, μία κουβέρτα, ένα σεντόνι, ένα ποτήρι, ένα μαχαίρι κι ένα πιρούνι μόνο για την γιαγιά μου. Όταν αρχές Ιανουαρίου γυρίσαμε στο σπίτι, βρήκαμε τη γιαγιά μου και τίποτε άλλο. Τέσσερις τοίχους βρήκαμε στο σπίτι. Όταν γύρισα πήγα στην μητέρα του Τσαμπηρά, που με όρκισε, γιατί και αυτός είχε πάει αντάρτης μαζί με τον αδερφό μου, για να μάθω αν έχει κανένα νέο από τον Σωτήρη, ή κι αν είχε νέο από τον αδερφό μου. Για να μην πάω από τους δρόμους, πήγαινα από τα κατσάβραχα, από τα Τουρκοβούνια. Και βλέπω κάπου μία πέτρα, τα Τουρκοβούνια ξέρετε έχουν κόκκινη πέτρα, και παίρνω μια πέτρα και την πετάω πάνω. Και αντί να ακουστεί τακ να πεταχτεί ακούγεται γκλουπ. Ήταν μία κοιλιά που περίσσευε. Αν θα ήμουν στις κοιλιές αυτές ή όχι δεν ξέρω και γι αυτό προσπαθώ να μάθω.

Κ: Να ρωτήσω κάτι, και μετά στον εμφύλιο;

Μ: Στον εμφύλιο…

Κ: Δεν είστε πια στρατιώτης, εννοώ δεν κάνετε στρατιωτικό εσείς μετά έτσι κι αλλιώς;

Μ: Όχι, εγώ κάνω στρατιωτικό.

Κ: Αλλά το κάνετε αργότερα.

Μ: Το κάνω αφού τελειώσει ο εμφύλιος το στρατιωτικό μου. Όπως σας είπα εγώ ήμουν στην ΠΟΔΝ με τον Βαγγέλη τον Κυριακόπουλο, τον Μπάμπη τον Πρωτόπαπα τον Βασίλη τον Φίλια

Κ: Α, ήσασταν ήδη, μετά το ’45 ας πούμε.

Μ: Ναι, μετά το ’45 ήμουν μ’ αυτούς τους ανθρώπους.

Κ: Που έχουν μια κάπως στάση ουδέτερη ας πούμε.

Μ: Όχι ουδέτερη, εμείς ήμασταν εναντίον του ΕΑΜ., όμως βεβαίως τρώμε ξύλο και από τους δεξιούς…

Μ: Βεβαίως είμαστε εναντίον του ΕΑΜ, του Δημοκρατικού στρατού κλπ.

Κ.Οπότε εσείς, τελειώνει και ο εμφύλιος και μετά ξεκινάει αυτή η ιστορία της Γερμανίας. Άρα όταν πάτε, για να ξαναγυρίσουμε στην αρχική μας συζήτηση, όταν πάτε εσείς ήδη είστε ένας άνθρωπος συνειδητοποιημένος για το τι έχουν κάνει οι Γερμανοί ας πούμε στην χώρα.

Μ: Βεβαίως και τι έχουν κάνει οι Γερμανοί στην χώρα είμαι συνειδητοποιημένος αλλά ξέρω ότι στην επιστήμη είναι προχωρημένοι στη Γερμανία κι οι Γερμανοί είναι σωστοί άνθρωποι από άποψη επιστημονική. Γίνομαι αμέσως μόλις πάω, μέλος των σοσιαλιστών φοιτητών της Κολωνίας και μάλιστα έγινα μετά και αντιπρόεδρος των σοσιαλιστών φοιτητών.

Μ: Το ’54 όταν φτάνω στην Γερμανία το σοσιαλιστικό κόμμα είναι εναντίον της Ευρώπης και εγώ είμαι μέλος του Mouvement Socialiste pour le Estas Unies d’ Europe. Τότε υπήρχαν πολλά λεφτά και χρησιμοποιούνται για να γίνονται σεμινάρια πολιτικού περιεχομένου για να γίνει πλύση εγκεφάλου των Γερμανών. Όταν γίνονται τα σεμινάρια που έκαναν οι σοσιαλιστές φοιτητές πηγαίνω πάντοτε σ αυτά που γίνονται σε διάφορες άλλες πόλεις και πάντα θέτω το θέμα της Ευρώπης και σημειώνω ποιοι άνθρωποι αντιδρούν θετικά σ’ αυτά που λέω. Το κόμμα το γερμανικό ξέρω ότι θέλησε αν είναι δυνατό να με διώξει γιατί δεν τους άρεσε αυτό που έκανα.

Μ: Στο SPD δεν του άρεσε αυτό…

Κ: Το οποίο είναι τότε στην αντιπολίτευση.

Μ: Είναι στην αντιπολίτευση το SPD με πρόεδρο τον Schumacher, που όπως σας είχα πει, είχε αναφέρει «εγώ θα είμαι εθνικιστής γιατί δεν αφήνω τον εθνικισμό στην δεξιά». Αυτό έλεγε ο Schumacher ώσπου να έρθει ο Ολενχαουερ το ’57 και να αλλάξουν αυτά. Και τότε γνωρίζω σοσιαλιστές φοιτητές, πολύ πιο νέους από εμένα γιατί εγώ είχα τελειώσει και το πανεπιστήμιο και είχα τελειώσει και το στρατό. Νέους, νέα παιδιά που αντιδρούν θετικά στο ευρωπαϊκό μήνυμα και τους σημειώνω όλους κι έτσι μετά αρχίζω και τους γράφω γράμματα. Αν θέλετε, έχω ένα δίκτυο Γερμανών, οι οποίοι είναι σοσιαλιστές και υπέρ της Ευρώπης. Κι όταν γυρίζωμετά την χούντα, θα ξεκινήσω ίσως μετά το δεύτερο κομμάτι, ξέρω ότι ένας από αυτούς τους Γερμανούς φοιτητές που είχα γνωρίσει, και μάλιστα σε ένα συνέδριο που είχε γίνει στη Φρανκφούρτη είχα κοιμηθεί και στο σπίτι του, είχε γίνει αργότερα Υπουργός οικονομικών (ήταν ο Μatthoefer). Και πάω στο Κοινοβούλιο να τον δω. Λέω στον κλητήρα «θέλω τον κ. Matthoefer, παρακαλώ ειδοποιήστε τον». Περιμένω και έρχεται ένας άλλος και με αγκαλιάζει ο Μueller που ήταν πρόεδρος των Jung Sosialiste της νεολαίας του κόμματος. Μου λέει «τι θέλεις εδώ; Τι γίνεται;», του εξηγώ και μου λέει «θα έρθεις στο συνέδριο μου που θα γίνει τον Δεκέμβριο, εγώ πλέον μεγάλωσα τριανταπέντε χρονών και θα φύγω από προεδρία, αλλά θέλω να έρθεις και να χαιρετήσεις στο συνέδριο».

Κ: Και έτσι κι έγινε. Να ξαναγυρίσουμε λίγο, πέστε μου κάτι σε σχέση με τις σπουδές σας. Θεωρείτε ότι η Νομική της Αθήνας σας προετοίμασε για τη Γερμανία;

Μ: Όχι, όχι… Οι Έλληνες καθηγητές δεν είχαν καμία σχέση με τους φοιτητές. Δηλαδή, είδα άλλο κόσμο στη Γερμανία απ’ αυτή την άποψη. Κι ο Ντιπερντάι δεν ήταν πολύ κοντά στους φοιτητές γιατί αυτός ο άνθρωπος ήταν πρότυπο καθηγητή στη Γερμανία. Ήταν Πρόεδρος του εργατικού ακυρωτικού δικαστηρίου και ήταν σε συνδιοίκηση τότε που υπήρχε στη χαλυβουργία στο Έσσεν. Στην Διοίκηση ψήφιζαν πέντε οι εργοδότες και πέντε οι εργαζόμενοι και αυτοί μαζί τον εξέλεξαν.

Κ: Δηλαδή στη λογική του κορπορατισμού αυτού που…

Μ: Ναι, ναι αυτού. Και έβγαζε ο Ντιπερντάι το εγκυρότερο περιοδικό εργατικού δικαίου. Για όλα αυτά, βεβαίως είχε έναν τεράστιο μηχανισμό. Δυστυχώς γι αυτό και δεν είχε το χρόνο να ασχοληθεί με τους φοιτητές του.

Κ: Εκεί λοιπόν έχετε από τη μία ένα μεγάλο κύκλο Γερμανών φοιτητών που τους γνωρίζετε κυρίως μέσω πολιτικής.

Κ: Και Έλληνες;

Μ: Οι Έλληνες που υπήρχαν στην Κολωνία, ήθελαν να βγάλουν πρόεδρο. Ήμουν άλλωστε ο πρώτος εκείνη την εποχή που πήραν και διδακτορικό στη Γερμανία. Και τους εφώναζα ότι όσο είστε εδώ κοιτάξτε να ανοίξετε τα μάτια σας και να δείτε τους Γερμανούς να καταλάβετε, ώστε το μυαλό σας να διευρυνθεί. Καλοί κακοί, οι Γερμανοί είναι άλλη ιστορία, μάθετε ποιοι είναι, μάθετε πως σκέπτονται και αυτό θα είναι το μεγαλύτερο κέρδος. Τις σπουδές μπορείς να τις κάνεις και στην Ελλάδα να διαβάσεις βιβλία, αλλά τον κόσμο δεν μπορείς να τον καταλάβεις από την Ελλάδα. Και αυτό που προσφέρεται εδώ πέρα είναι να μάθεις τον κόσμο. Μία φορά με έβγαλαν πρόεδρο όταν έλειπα αλλά βεβαίως δεν ασχολήθηκα ποτέ μετά.

Κ: Είναι ένας μικρός κύκλος, έτσι δεν είναι ακόμη δηλαδή;

Μ: Τότε ήταν μικρός, στην Κολωνία ήμασταν καμιά δεκαριά.

Κ: Απ’ όλες τις σχολές;

Κ: Η μετανάστευση είναι πια προς τη Γαλλία και όχι τόσο προς Γερμανία.

Μ: Η μετανάστευση είναι μια άλλη ιστορία.

Κ: Όχι με συγχωρείτε εννοώ την φοιτητική μετανάστευση.

Μ: Η φοιτητική μετανάστευση είναι μικρή στη Γερμανία. Είμαστε καμιά δεκαριά στη Κολωνία.

Κ: Έχετε δίκιο σε αυτό που λέτε και έχει ξεκινήσει από το ’55 η μετανάστευση στο Βέλγιο ουσιαστικά. Ακόμη όμως στη Γερμανία δεν έχει…

Μ: Ναι και στη Γερμανία είναι μικρή…

Κ: Είναι μικρή ακόμη.

Μ: Η μετανάστευση είναι κάτι πολύ ενδιαφέρον, πως έρχονται. Δημιουργούνται δύο ομάδες μεταναστών αργότερα, αυτό αργότερα όμως.

Μ: Λοιπόν δύο ομάδες μεταναστών. Οι ενσωματωμένοι και οι μη ενσωματωμένοι. Οι μη ενσωματωμένοι είναι αυτοί που πηγαίνουν στα ελληνικά καφενεία, παίζουν τάβλι, δουλεύουν, ούτε καταλαβαίνουν τι γίνεται γύρω τους,. Οι ενσωματωμένοι μπαίνουν μέσα στην κοινωνία κι αυτοί αρχίζουν να προωθούνται. Και το μεγάλο δράμα αφορά τα παιδιά των μη ενσωματωμένων. Ξέρετε το παιδί για να μπορέσει να μεγαλώσει πρέπει να πάρει ερεθίσματα από το περιβάλλον του. Αυτά δεν έχουν ενσωματωθεί, δεν παίρνουν ερεθίσματα από το περιβάλλον τους και είναι σε ένα γκέτο. Και οι διπλωμάτες πολλές φορές έχουν τα παιδιά τους σε γκέτο, αλλά εκείνων είναι υψηλού επιπέδου. Αυτά σε γκέτο χαμηλού επιπέδου και κατά συνέπεια να δημιουργούνται τρείς φορές χειρότερα προβλήματα. Δημιουργήθηκαν δύο διαφορετικές κοινωνίες. Όταν έκανε ο Μητσοτάκης ως υπουργός, το ταξίδι του στη Γερμανία με παρακάλεσε σε μεγάλο βαθμό να το οργανώσω εγώ γιατί τον είχα γνωρίσει.

Κ: 1900 … αυτό;

Μ: Πότε έγινε ο Μητσοτάκης…;

Κ: Στη δεκαετία του ’80

Μ: Στο τέλος ’70 αρχές ΄80 δε θυμάμαι.

Κ: Τέλος ΄70 πρέπει να ήταν.

Μ: Ναι τέλος ’70 πρέπει να ήταν και με παρακάλεσε. Και με ρωτάει «ποιους Έλληνες πρέπει να συναντήσω τώρα στη Γερμανία». Του λέω «δε μπορείς να μην συναντήσεις τις ελληνικές κοινότητες». Αλλά αυτοί είναι οι μη ενσωματωμένοι. Θα παρακαλέσουμε τα γερμανικά συνδικάτα να φροντίσουν να έρθουν να σε δούνε όσοι Έλληνες έχουν εκλεγεί σε συμβούλια εργατών. Αυτοί είναι οι ενσωματωμένοι που τους ψήφισαν και οι Γερμανοί. Ε, λοιπόν έγιναν δύο συναντήσεις μέρα με τη νύχτα διαφορετικές. Η πλειοψηφία μάλλον ήταν οι ενσωματωμένοι.

Κ: Και γιατί πια ένας μεγάλος κόσμος έχει γυρίσει και πίσω το

78…

Μ: Μπα, έχουν γυρίσει ελάχιστοι. Η Γερμανία, και εκεί είναι ένα άλλο θέμα το οποίο δεν μπορεί να το ξέρει κανένας. Στο ταξίδι του Μητσοτάκη, του προτείνουν οι Γερμανοί, επειδή δεν πήγαινε όσο ήθελαν καλά η οικονομία τους, να φύγουν οι έλληνες γκασταρμπάιτερ και να δώσουν είκοσι χιλιάδες μάρκα σε κάθε εργαζόμενο που επιστρέφει πίσω. Κι αρχίζω εγώ και κάνω με τους Γερμανούς διαπραγματεύσεις. Όπου μια μέρα οι Γερμανοί σταματάνε. Μου λέει ο Μητσοτάκης «πήγαινε στη Γερμανία να δεις τι γίνεται». Πάω στη Γερμανία, υπουργός οικονομικών ο Matthoefer. Αυτός που σας είπα πριν που ήταν και φίλος μου. Τον παίρνω τηλέφωνο, του λέω «είμαι εδώ και θέλω να σε δω» «Ξέρω τι θέλεις … έλα» μου απαντάει, υπουργείο. Και μου λέει «Αποφασίσαμε να μην πραγματοποιηθεί το σχέδιο που σας είχαμε προτείνει».

Κ: Γιατί ξέρετε;

Μ: Για λόγους οικονομικούς δηλαδή.

Κ: Ότι τους κόστιζε.

Μ: Όχι γιατί θα τους κόστιζε. Δηλαδή Στην αρχή είπανε ότι εφόσον δεν πάει καλά η οικονομία μας, οι άνεργοι να μην είναι οι δικοί μας, να φύγουν αυτοί να πάνε σπίτια τους, να τους βοηθήσουμε και να μπορέσουμε να μην έχουμε προβλήματα με αυτούς. Στο θέμα των μεταναστών η Γερμανία είχε πολύ μεγάλη εμπειρία . Είναι η κλασσική ρήση που είπανε: «Ζητήσαμε εργατικά χέρια και μας ήρθαν άνθρωποι». Έχουν γίνει και έχουν γραφτεί γι αυτό πάρα πολλά στη Γερμανία.

Κ: Εσείς λοιπόν, γυρίζετε ουσιαστικά το ’56 – ’57;

Μ: Το ’57 ήρθα πίσω και αρχίζω να κάνω…

Κ: Και αρχίζετε να δικηγορείτε πια στο χώρο του εργατικού δικαίου.

Μ: Κατά κύριο λόγο στο χώρο του εργατικού δικαίου, ναι. Και κάνω στην Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου πολλές δημοσιεύσεις.

Κ: Και διατηρείτε σχέσεις με τη Γερμανία την περίοδο αυτή από το ’57 ας πούμε έως το ’67;

Μ: Η γυναίκα μου είναι Γερμανίδα καλά αυτό αλλά…

Κ: Την οποία γνωρίσατε εκεί;

Μ: Με τους φίλους μου τους προσωπικούς αυτή την εποχή ελάχιστα. Έτυχε ο Matthoefer συγκεκριμένα να έρθει στην μια φορά στην Ελλάδα και να τον φιλοξενήσω.

Κ: Και την γυναίκα σας την έχετε γνωρίσει αυτή την πρώτη περίοδο;

Μ: Ναι.

Κ: Και έχετε παντρευτεί στην Γερμανία;

Μ: Όχι, εδώ το ’61.

Κ: Και εκείνη ήρθε και έζησε εδώ;

Μ: Ήρθε το ’58. Η γυναίκα μου ήταν φιλόλογος και ήρθε το ’58 στο Goethe Institut ως καθηγήτρια γερμανικής.

Κ: Αλλά εξαιτίας υμών ήρθε;

Μ: Ναι ήρθε εξαιτίας εμού ναι.

Κ: Και είχε μάθει ελληνικά ας πούμε σιγά σιγά.

Μ: Τα ελληνικά τα έμαθε εδώ.

Κ: Και ήσαστε αυτή τη δεκαετία. Πολιτικά τότε;

Μ: Πολιτικά τότε εγώ είμαι σοσιαλιστής. Κανένας δε με εκφράζει πολιτικά, ούτε ο Γεώργιος Παπανδρέου. Βεβαίως περισσότερο ο Ανδρέας ο οποίος τότε μας έλεγε «είστε» λέει «αναχρονιστικοί, διαβάζετε πολύ Μαρξ διαβάστε και λίγο Γκαλμπραιθ, τον πατέρα, να ανοίξει το μυαλό σας».

Κ: Εσείς εκεί επανασυγκροτείτε αυτόν τον κύκλο με τον Πρωτοπαπά κλπ;

Μ: Παραμένω σε αυτόν τον κύκλο και στο συνέδριο της ΣΔΕ που γίνεται μάλιστα προεδρεύω. Ο κύκλος με τον Πρωτοπαπά και άλλους υπάρχει αυτός αλλά βεβαίως η οργάνωση είναι η ΣΔΕ η Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση.

Κ: Η οποία έχει ιδρυθεί εν τω μεταξύ, έχει μετεξελιχθεί το…

Μ: Είναι ουσιαστικά η ΠΟΔΝ και μερικοί άλλοι ακόμη.

Κ: Και να ρωτήσω κάτι άσχετο απλώς είναι σχετικό για μας εδώ. Το Μανώλη Κόρακα τον έχετε γνωρίσει;

Μ: Βεβαίως… πάρα πολύ.

Κ: Και θέλετε να μου πείτε δυο λόγια;

Μ: Τον αγαπούσα και με αγαπούσε και αυτός νομίζω.

Κ: Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για τον Κόρακα γιατί για εμάς είναι ένα πρόσωπο, ξέρετε για το αρχείο και η βιβλιοθήκη του είναι εδώ και έχουμε πολύ λίγες πληροφορίες για τον Κόρακα.

Μ: Ο Μανώλης ο Κόρακας ήταν ένας αριστερός διανοούμενος από τη Μυτιλήνη, ο οποίος φαίνεται δεν είχε προβλήματα οικονομικά. Από το Μανώλη τον Κόρακα γνώρισα και τον Σιδέρη τον καθηγητή.

Κ: Α, ναι γιατι φαίνεται έχουν μια στενή σχέση.

Μ: Πολύ στενή σχέση με τον Σιδέρη τον καθηγητή.

Κ: Τον προλάβατε γιατί πρέπει να ήταν και μεγάλος όταν τον γνωρίσατε εσείς πια.

Μ: Ήταν ακόμη καθηγητής.

Μ: Και γνώρισα από το Μανώλη ουσιαστικά και τον Παπαϊωάννου, μεγάλη προσωπικότητα, ο οποίος ίδρυσε τη Βιομηχανική Σχολή.

Κ: Τον Στρατή Παπαϊωάννου;

Μ: Στρατή τον λέγανε; Δεν Θυμάμαι ποιο ήταν το μικρό του. Αυτός που ήταν μαζί με το Σβώλο προπολεμικά.

Κ: Άρα γνωρίζατε αυτόν τον κύκλο των παλιών σοσιαλιστών με ένα τρόπο που είναι…

Μ: Και ήταν και οι δύο τους διευθυντές στο Υπουργείο Εργασίας όταν πρωτοέγινε.

Μ: Ο Κόρακας συνέτασσε ένα διεθνές δελτίο που το στέλναμε στο εξωτερικό στα γαλλικά. Η συμβολή μου σ’ αυτό ήταν μηδαμινή.

Μ: Ένα bulletin d’ information το οποίο έβγαινε στα γαλλικά για να ξέρουν οι άνθρωποι ότι οι αριστεροί δεν είναι μόνο αυτοί που έχουν πάει στα βουνά με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.

Μ: Την περίοδο του εμφυλίου.

Κ: Αυτό ξεκινάει από τον εμφύλιο, ναι. Και πως το έλεγαν αυτό το bulletin;

Μ: Νομίζω σκέτο bulletin d’ information το λέγανε. Και το στέλναμε σε όλα τα σοσιαλιστικά αυτά. Φαντάζομαι θα πρέπει να υπάρχει στο αρχείο του Κόρακα.

Μ: Λοιπόν ο Κόρακας ήταν ένας ωραίος άνθρωπος, έμενε στην οδό Διδότου αν δεν απατώμαι. Είχα πάει πολλές φορές σπίτι του. Είχε μία σκέψη πάρα πολύ ωραία. Εγώ προσωπικά τουλάχιστον τον εκτιμούσα πάρα πολύ και έχω και αλληλογραφία μαζί του από την Γερμανία.

Κ: Και αυτό θα μας ενδιέφερε ίσως.

Μ: Ναι υπάρχει γράμμα μου και απάντηση του Κόρακα σε μένα που βρίσκομαι στο εξωτερικό ήδη. Του έχω στείλει γράμμα είμαι βέβαιος…

Κ: Αυτό όμως δεν είναι σε αυτά που μας έχετε καταθέσει εδώ.

Μ:. Θα πρέπει να σας το έχω καταθέσει: Πρέπει να υπάρχει κάπου … Αν χάθηκε από τις πολλές μετακομίσεις που έκανα δεν μπορώ να το αποκλείσω. Εγώ θυμάμαι ότι υπάρχει και απάντηση.

Κ: Και εδώ εσείς λοιπόν, είστε ένας μικρός κύκλος σοσιαλιστών που συγκροτείτε την ΠΟΔΝ και ουσιαστικά είσαστε οι ίδιοι που είσαστε στο Mouvement Socialiste pour les Etats Unies de Europe.

Κ: Και είστε τώρα πια στη δεκαετία του ’60, είστε πια στη….

Μ: Στη ΣΔΕ

Κ: Και η ΣΔΕ με γραμματέα τον Πρωτοπαπά;

Μ: Όταν έγινε η ΣΔΕ εγώ δεν ασχολήθηκα, γιατί όταν γύρισα από τις σπουδές μου από την Γερμανία, ασχολήθηκα περισσότερο ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μόνο με τη δουλειά μου.

Κ: Είχατε δικηγορικό γραφείο;

Μ: Είχα δικηγορικό γραφείο, κυρίως με πάρα πολλά εργατικά.

Κ: Και είχατε ένα δικό σας δικηγορικό γραφείο με υπαλλήλους κλπ.

Μ: Ναι. Αλλά βεβαίως δεν έπαυα ποτέ να έχω τις ιδέες μου αυτές, τόσο για την Ευρώπη, όσο και για τον σοσιαλισμό.

Κ: Οι κύκλοι που έχετε επαφές τότε εκτός από το… Πέστε λίγο για τον Ανδρέα Παπανδρέου

Μ: Οι φίλοι μου, εκτός από τους προσωπικούς φίλους που είχα, οι πολίτικοί φίλοι μου παραμένουν. Από το Σπύρο τον Νικολάου και τον Πρωτοπαπά και τον Βαγγέλη τον Κυριακόπουλο και όλους όσους ήμασταν τότε σ’ αυτόν τον κύκλο.

Κ: Η άλλη ομάδα του τύπου Μαγκάκης, οι άνθρωποι που είναι από την Γερμανία και είναι κ αυτοί σε ένα χώρο που είναι ας πούμε…

Μ: Τον Μαγκάκη πριν από την χούντα δεν τον γνώριζα. Του είχα αναθέσει κάποτε μια ποινική υπόθεση. Είναι ενδιαφέρον το πώς βγήκε από την φυλακή ο Μαγκάκης.

Κ: Το ’69 όχι αργότερα το ’70…

Μ: Για το πώς βγήκε έξω, σε αυτό θα αναφερθώ αργότερα.

Κ: Ωραία ας το αφήσουμε. Να ξαναγυρίσουμε…

Μ: Πάντως στη Γερμανία δεν έκανε τίποτα ο Μαγκάκης.. Βεβαίως η επιστολή του από την φυλακή, που δημοσιεύτηκε στην ZEIT ήταν καταπληκτική.

Κ: Εντάξει. 21 Απριλίου του ’67. Να μιλήσουμε λίγο και για να κλείσουμε έτσι για το διάστημα μέχρι τη μέρα που μπαίνετε στο αεροπλάνο.

Μ: Είναι 21η Απριλίου, λοιπόν.

Κ: Και εσείς στις εκλογές τι έχετε αποφασίσει ότι θα στηρίξετε ας πούμε;

Μ: Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα ψήφιζα Κέντρο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ψήφιζα Κέντρο σταυρώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο πολιτικούς κοντά στον Αντρέα.

Κ: Τον Ανδρέα τον γνωρίζατε; Τον έχετε γνωρίσει;

Μ: Όχι, προσωπικά δεν τον γνώριζα τότε. Αργότερα τον γνώρισα τον Ανδρέα. Τότε δεν τον ήξερα αλλά ήταν το αριστερό κομμάτι της Ενώσεως. Άρα αυτόν θα ψηφίσω.

Κ: Και αυτό ήταν λίγο πολύ και η ΣΔΕ πιστεύετε ας πούμε;

Μ: Αυτό ήταν και οι περισσότεροι. Και μάλιστα ο Σπύρος ο Νικολάου ήταν σίγουρος υποψήφιος στην Κόρινθο και μια φορά μου λέει « ρε Βασίλη, έλα να με βοηθήσεις, θέλω να κάνω στην ορεινή Κορινθία μια περιοδεία. Θέλω να έρθεις κι εσύ, να δείξω ότι πίσω μου βρίσκεται σοβαρός σύμβουλος από Αθήνα». Και κλείνω το γραφείο μου για δύο μέρες, με δύο αυτοκίνητα και ακολουθούμε τον υποψήφιο βουλευτή….

Κ: Της Ένωσης Κέντρου ναι.

Μ: Και εκεί ερωτεύτηκα την ορεινή Κορινθία. Τώρα η 21η Απριλίου είναι ενδιαφέρουσα. Εγώ ως δικηγόρος έχω μία κατασκευαστική εταιρεία πελάτη η οποία έχει αναλάβει ένα έργο της ΔΕΗ στην Άνδρο. Και έχει στείλει εκεί ένα μηχανικό με κάτι μηχανήματα για να κάνουν το έργο. Και αυτός αρχίζει με τα μηχανήματα και κάνει δικές του δουλειές. Τώρα εγώ έχω ένα πρόβλημα με τα μηχανήματα τα δικά μας. Παίρνω τον διοικητή της αστυνομίας στην Άνδρο και του λέω «ξέρετε πρέπει να μας επιστρέψουν τα μηχανήματα». Μου λέει «να κάνετε δίκες δεν μπορώ, δεν μπορώ να κάνω τίποτα». Ξαφνικά πέφτει ο Παρασκευόπουλος και ανεβαίνει ο Κανελλόπουλος. Τον παίρνω λοιπόν εγώ ξανά στο τηλέφωνο και του λέω «ακούστε κ. διοικητά» «τώρα έχουμε κυβέρνηση, η ιδιοκτησία προστατεύεται». Μου απαντά «αχ κύριε Μαυρίδη σας παρακαλώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα». Κάνω ασφαλιστικά και τα δικάζω στο Λαύριο την 20η.Απριλίου. Το πρωί που ξυπνάμε, ακούμε στο ραδιόφωνο τα εμβατήρια, πάμε να δούμε τι γίνεται στη διεύθυνση χωροφυλακής στην Άνδρο. Μπαίνω μέσα, βλέπω έρχεται ένας αξιωματικός αξύριστος. Του λέω «καλημέρα σας, Μαυρίδης», «κ. Μαυρίδη νικήσαμε!» μου λέει. Να ήξερες λέω μέσα μου σε ποιόν το λες.

Κ: Ναι αυτό θεώρησε ότι ναι ναι..

Μ: Την 21η Απριλίου έτσι την έζησα…

Μ: Και λίγο μετά έρχεται η πρώτη απογοήτευση. Την ημέρα που θα γινόντουσαν οι εκλογές όλοι οι σταθμοί, οι απ’ έξω, BBC, Deutsche Welle και Παρίσι, έχουν πει να μη βγει ο κόσμος έξω στους δρόμους την Κυριακή που επρόκειτο να γίνουν εκλογές, νομίζω 21 Μαΐου. Έμενα τότε στην Κυπριάδου ψηλά και θυμάμαι βγαίνω στο μπαλκόνι και βλέπω το πρωί, ήταν ωραίος καιρός, να κατεβαίνουν όλοι οι άνθρωποι για το κέντρο. Ήταν η πρώτη μου απογοήτευση.

Κ: Και εσείς, ας πούμε, αρχίζετε με ένα κύκλο φίλων να σκέφτεστε…

Μ: Και μετά με το Σπύρο Νικολάου..

Κ: Θέλετε να μας τα πείτε λίγο πιο αναλυτικά αυτά…

Μ: Με το Σπύρο Νικολάου αποφασίσαμε να κάνουμε το ΔΕΚΑ. Πρέπει να ομολογήσω ότι έξω από διάφορες ιδέες και διάφορα άλλα, εγώ δεν έκανα πολλά. Άλλωστε τι δραστηριότητες είχε; Βγάζαμε ένα δελτίο και βάζαμε βόμβες. Και εδώ έρχεται και η δεύτερη απογοήτευση. Εγώ ήμουν στην κατοχή στην Αντίσταση, βεβαίως όχι στο ΕΑΜ. Τότε στην αντίσταση από εικοσιπέντε και πάνω δεν υπήρχε άνθρωπος στους δρόμους. Ήταν όλοι τους βία εικοσιπεντάχρονοι. Σε μας τις μπόμπες τις έκανε ένας σαραντάρης. Που είναι η νεολαία; Δηλαδή είδα τον κόσμο να κατεβαίνει το Μάη ενώ έχουν πει όλοι οι σταθμοί σε διαμαρτυρία μην κατεβείτε και μετά δεν βρήκαμε ένα εικοσάρι – εικοσιπεντάρη να μας κάνει τις βόμβες.

Κ: Ένα νέο παιδί.

Μ: Και βρήκαμε έναν σαρανταπεντάρη, που είχε συνεργείο αυτοκινήτων και ήξερε κάπως από τέτοια πράγματα και μας τις έκανε.

Κ: Κι εσείς γιατί αποφασίζετε να βάζετε βόμβες;

Μ: Μα οι μπόμπες που βάζαμε ήταν απλώς μια ένδειξη ότι η χούντα δεν είχε τα πράγματα στα χέρια της.

Κ: Εντάξει τώρα συμβολικές σύμφωνοι αλλά….

Μ: Για να δείξει ότι ο ελληνικός λαός αρνείται την δικτατορία. Όταν ήρθε η χούντα ζήτησε από όλους τους δημοσίους υπαλλήλους να υπογράψουν δηλώσεις νομιμοφροσύνης. Εμείς βγήκαμε με το σύνθημα «Ψέμα στους ψεύτες, υπογράψτε όλοι». Ψεύτες είναι δηλαδή αυτοί, πέστε τους ψέματα και εσείς. Μη φοβηθείτε, υπογράψτε όλοι. Αν αυτό είχε ανταπόκριση η όχι δεν ξέρω. Μην τα συζητάμε τώρα εδώ που τα λέμε όλες οι αντιστασιακές

Ο Άγγελος Κωβαίος εντόπισε μία φωτογραφία με τον Wilhelm Dörpfeld με την εξής λεζάντα:

“Περιηγητές με άμαξα με φόντο το παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο. Στα αριστερά ο νεαρός Wilhelm Dörpfeld γνωστός για τη συνεισφορά του στην κλασσική αρχαιολογία. Το 1896 ίδρυσε τη Γερμανική Σχολή Αθηνών κι απ το 1912 ήταν διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα. Όπως είναι γνωστό ακολούθησε τον Σλήμαν στις ανασκαφές της Τροίας, αγάπησε πολύ τη Λευκάδα, εκεί τάφηκε και μάλιστα πίστευε ότι αυτή ήταν η Ιθάκη του Οδυσσέα.

Με τίτλο “Η Λευκάδα τιμά τον μεγάλο Γερμανό Αρχαιολόγο, τον μεγάλο Φιλέλληνα Wilhelm Dörpfeld” οργάνωσε ο Σύλλογος για τον Πολιτισμό & το Περιβάλλον Νυδρίου “Βίλχελμ Νταίρπφελντ”την Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017 στο Μουσείο της Ακρόπολης ένα σπουδαίο αφιέρωμα στο γνωστό και άγνωστο έργο του μεταξύ άλλων εμπνευστή της ιδέας της δημιουργίας της Γερμανικής Σχολής.

Η Πρόεδρος του Συλλόγου Ελένη Βερυκίου που είχε την ευθύνη της εκδήλωσης από την αρχή μέχρι το τέλος πέτυχε να δοθεί μία πλήρης εικόνα του έργου του Dörpfeld και τελικά να οργανώσει μία εξαιρετική εκδήλωση που όσοι δεν παρευρέθησαν έχουν την ευκαιρία να την παρακολουθήσουν στο youtube.

Τρεις βασικές ομιλίες:

Η Λευκάδα, Ομηρική Ιθάκη από τον Ερευνητή Νώντα Γαζή περιγράφει την θεωρία τουDörpfeld που θέλει την σημερινή Λευκάδα να είναι η Ιθάκη που περιγράφει ο Όμηρος.

W.Dörpfeld: Λευκάδα, Ομηρική Ιθάκη – Επιστημονικά και πολιτισμικά διδάγματα από τον Δρ. Θεόδωρο Γιαννόπουλο

Ο W.Dörpfeld και η Αθηναϊκή ιστορική τοπογραφία από τον καθηγητή Μανώλη Κορρέ που παρουσίασε το έργο του Dörpfeld στην Ακρόπολη.

Δείτε το video της εκδήλωσης…

Σχετικό άρθρο…

Ο Σύλλογος για τον Πολιτισμό & το Περιβάλλον Νυδρίου “Βίλχελμ Νταίρπφελντ” οργανώνει εκδήλωση για να τιμήσει τη μνήμη του μεγάλου γερμανού αρχαιολόγου και φιλέλληνα, την ερχόμενη Κυριακή 26 Νοεμβρίου, στις 10 πμ, στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Η εκδήλωση θα μεταδοθεί online από την ιστοσελίδα του Επιμελητηρίου Λευκάδας www.lefkadachamber.gr που επίσης συμμετέχει στην οργάνωση (η προσέλευση γίνεται μόνον με ατομικές προσκλήσεις).

Ένα πολύ ενδιαφέρον δημοσίευμα εντόπισε η Χαρούλα Αντωνοπούλου, Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της Γερμανικής Σχολής. Πρόκειτα για ένα άρθρο για τον αρχιτέκοτανα, αρχαιολόγο και ιδρυτή της Γερμανικής Σχολής, με τίτλο: “Η Λευκάδα μέσα από τον φακό του Wilhelm Doerpfeld”.

Όπως αναφέρεται στο άρθρο: Όλα τα αποτελέσματα της πολύχρονης έρευνάς του, ο Dörpfeld, τα δημοσίευσε στο μνημειώδες έργο του «Alt Ithaka» (München, 1927) από το οποίο προέρχονται και οι φωτογραφίες του άρθρου.Το «Alt Ithaka» αποδόθηκε στα ελληνικά από τον Βασίλη Φραγκούλη με τον τίτλο «Λευκάς, η ομηρική Ιθάκη», Επετηρίς Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών, Β΄ (1972), Αθήνα 1973, ο οποίος πρόσθεσε αρκετά σχόλια στο κείμενο του Dörpfeld.

Ένας εξαιρετικός Θανάσης Απέργης μίλησε για τον Παναγιώτη Σούρσο, τον αρχιτέκτονα, τον αρχαιολόγο, τον συνεργάτη του Wilhelm Dörpfeld, τον συγγενή. Παρουσίασε άγνωστα στοιχεία όχι μόνον για τον Παναγιώτη Σούρσο, αλλά και για τις ανασκαφές από την Ελλάδα και την Μικρά Ασία την περίοδο μέχρι την κήρυξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Γεμάτη η μικρή αίθουσα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου από ερευνητές που παρακολουθούσαν τον Θανάση να παρουσιάζει άγνωστο φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του Παναγιώτη Σούρσου, διανθισμένο με σχόλια και κουτσομπολιά για κάθε στιγμιότυπο που απεικονιζόταν στην οθόνη. Ανάμεσα στις φωτογραφίες ήταν και η πολύ γνωστή μας φωτογραφία του 1914 με την τάξη από τα κτίρια της Αραχώβης, όπου φαίνονται η Ελένη Παπαδάκη και η Ιουλία Σούρσου, κόρη του αρχιτέκτονα. Να θυμήσουμε ότι η φωτογραφία αυτή δόθηκε από τον Θανάση Απέργη και χρησιμοποιήθηκε ως αφίσα για την εκδήλωσή μας “120+1 Χρόνια”.

Ο Θανάσης υποσχέθηκε να επαναλάβει την ομιλία στην Σχολή αυτήν τη φορά σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θα περιμένουμε!

Σχετικό άρθρο…

Ο Dr. Thomas Greve, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Γερμανικής Σχολής, αλλά και απόφοιτος, εντόπισε μία εργασία του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που περιέχει υλικό της περιόδου του Πολέμου σε γερμανικά και ελληνικά έντυπα με πολλές αναφορές στην Γερμανική Σχολή, ειδικά το 1935 και 1937. Η εργασία έχει τίτλο „Deutschgriechische Beziehungen in der deutschsprachigen und der griechischen Presse” και έχει εκπονηθεί από ομάδα φοιτητών υπό την καθοδήγηση της Αικατερίνης Ζάχου, καθηγήτριας στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ.

Ο Hubert Eichheim μας έστειλε ένα κείμενο, ένα δελτίο τύπου με τεράστιο ιστορικό ενδιαφέρον. Πριν από 180 χρόνια, στις 16 Σεπτεμβρίου 1837, δημιουργείται ο Ελληνογερμανικός Σύλλογος Philadelphia και 10 χρόνια μετά εγκαθίσταται στην οδό Ομήρου, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Ινστιτούτο Γκαίτε. Το 1896 μάλιστα, όταν ιδρύθηκε η Γερμανική Σχολή Αθηνών, μετακόμισε για δύο χρόνια εκεί αφού το σπίτι στην οδό Σκουφά δεν την “χώραγε”. Hubert σ’ ευχαριστούμε.

Με αφορμή την επέτειο αυτή διοργανώνεται ομιλία στις 21 Σεπτεμβρίου στις 19.30

Ανήμερα των Χριστουγέννων του 2019 μετέδωσε η ΕΡΤ 2 σε επανάληψη ένα παλαιότερο επεισόδιο από την σειρά ¨Καλλιτεχνικό Καφενείο”. Είχε πρωτοπαιχτεί στην ελληνική τηλεόραση το 1986 με οικοδεσπότες τον Μίμη Πλέσσα, τον Κώστα Φέρρη και τον Βασίλη Τσιβιλίκα. Προσκεκλημένοι εκείνη την φορά μία ντουζίνα θρυλικά ονόματα του ελληνικού τραγουδιού: Στην φωτογραφία από αριστερά είναι οι Αλέκος Σακελλάριος, Γιώργος Μητσάκης, Απόστολος Καλδάρας, Κώστας Βίρβος, Μίμης Πλέσσας, Τάκης Μωράκης, ενώ την παρέα συμπηρώνουν, όπως θα δείτε και στο video της εκπομπής, οι Θάνος Σοφός, Μίμης Τραϊφόρος και τραγουδούν η Τζένη Βάνου, η Πόλυ Πάνου, η Κλειώ Δενάρδου, η Νάντια Κωνσταντοπούλου, τα Παιδιά απο την Πάτρα, η Χαρούλα Λαμπράκη, η Ζωή Κουρούκλη και άλλοι. Πολλοί από αυτούς δεν ζουν πιά, όπως επίσης κάποιοι συντελεστές της εκπομπής όπως ο σκηνοθέτης Νέστωρ Παβέλλας, ο σκηνογράφος Τάσος Ζωγράφος, η παραγωγός Άννα Πρετεντέρη κλπ.

Όσοι παρακολούθησαν σε προηγούμενα κείμενα την προετοιμασία της εκδήλωσης για τους Ρεμπέτες, που τόσο μεγάλη επιτυχία είχε, θα είχαν προσέξει και ένα άρθρο στο οποίο γινόταν συζήτηση γύρω από την ετυμολογία του όρου “ρεμπέτικο”. Είχαμε γράψει τότε ότι:

Με την ευκαιρία να αναφέρουμε ότι η ετυμολογία των λέξεων “ρεμπέτης” και “ρεμπέτικο” παραμένει μέχρι σήμερα ασαφής. Ψάχνοντας εντοπίσαμε ένα άρθρο που αναφέρει ότι: «Η λέξη “ρεμπέτικος” είναι παραφθορά της αρχαίας αλλά και της σύγχρονης λογίας “ρεμβαστικός” και προέρχεται από το ρήμα “ρέμβω” ή “ρεμβάζω” απ’ όπου και ο ρέμπελος = ο σπαταλών τον χρόνον αναιτίως, άρα αραχτός και αντικοινωνικός…».

Δείτε στο video πως ορίζουν “οι μεγάλοι” τον όρο ρεμπέτικο timecode 12:30 …

Όσοι τώρα θέλετε να δείτε την εκπομπή από την αρχή, δεν έχετε παρά να σύρετε τον pointer του video προς τα πίσω.

Με αφορμή μία δημοσίευση μας στο montags της 21.10.2019 σχετικά με την ετυμολογία των λέξεων “ρεμπέτης” και “ρεμπέτικο” άναψε τα αίματα. Είναι βέβαιο ότι η ετυμολογία του όρου συνοδεύεται από ερωτηματικά και παραμένει μέχρι σήμερα ασαφής. Ο Δημήτρης Ηλιόπουλος, απόφοιτος του 1969, μας έστειλε την δική του εκδοχή, ή μάλλον την εκδοχή του Ulf Bucheld.

Εμείς θα επαναλάβουμε έδώ την δημοσίευση στο montags, που ούτως ή άλλως έχει ενδιαφέρον, (θα την δείτε μετά από το σημείωμα του Δημήτρη) και που αναφέρει ότι: «Η λέξη “ρεμπέτικος” είναι παραφθορά της αρχαίας αλλά και της σύγχρονης λογίας “ρεμβαστικός” και προέρχεται από το ρήμα “ρέμβω” ή “ρεμβάζω” απ’ όπου και ο ρέμπελος = ο σπαταλών τον χρόνον αναιτίως, άρα αραχτός και αντικοινωνικός…».

Δείτε το άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2013 στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου με τίτλο: “Η ρεμπέτα, οι ρεμπέτες και το ρεμπέτικο”…

Για να συνεισφέρω και εγώ στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει στο montags για την ετυμολογία της λέξης “μπουζούκι”, παραθέτω ένα απόσπασμα από το άρθρο στο περιοδικό “Μετρονόμος” από τον Σταύρο Κουρούση για τον παππού μου Θανάση Μανέττα, το οποίο πρόσφατα δημοσιεύθηκε στο montags.

Σημειωτέον ότι ο Κουρούσης θεωρείται ένας από τους σοβαρότερους ερευνητές για το ρεμπέτικο και έχει γράψει επί τούτου και ένα εξαιρετικό βιβλιο:

“ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΑΜΠΟΥΡΑ ΣΤΟ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ (+CD), Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΤΟΥ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ (1926-1932)”.

Φιλιά, Κώστας Παπαηλιού

Η Ήρα Καλιαμπέτσου ξετρύπωσε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως από το 1957, βάσει του οποίου καθορίζονται οι όροι ανταλλαγής του τετραγώνου Ασκληπιού-Αραχώβης-Βαλτετσίου-Πρασσά, του τετραγώνου δηλαδή που βρισκόταν η Γερμανική Σχολή Αθηνών από τότε ιδρύθηκε μέχρι και την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε και έκλεισε για 12 χρόνια. Όπως ρητά αναφέρεται στο άρθρο 34 του φύλλου 256 της 19ης Δεκεμβρίου 1957 (σελίδα 8), ανταλλάσσεται το εν λόγω ακίνητο με οικόπεδο στην οδό Πατησίων 196.

Με αφορμή το κείμενο για την “οδό Ομήρου στα τέλη του 19ου αιώνα” η Ηρώ Τσατσαρώνη μας έστειλε μία σειρά από φωτογραφίες, που ξετρύπωσε από την βιβλιοθήκη της, που έχει και βιβλία από την οικογένειά της. Η Ηρώ, που είναι απόφοιτος του 1989, έχει το βιβλιοπωλείο “NOTOS” που βρίσκεται στην οδό Ομήρου, σχεδόν απέναντι από το Ινστιτούτο Γκαίτε. Ο πατέρας της, που απεβίωσε τον Ιανουάριο του 2004, ήταν ανταποκριτής του περιοδικού “Der Spiegel” στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία (1965-1992) και είχε συνεργαστεί με τις ελληνικές εκπομπές της Deutsche Welle και της Bayrischen Rundfunks / Βαυαρικής Ραδιοφωνίας – Μονάχου (1967-1996), ενώ εξέδιδε από το 1962 ανελλιπώς το εβδομαδιαίο γερμανόγλωσσο Δελτίο Οικονομικών Πληροφοριών GWD, το οποίο στις αρχές του 1995 ενσωματώθηκε στην εβδομαδιαία γερμανόγλωσση εφημερίδα Athener Zeitung, της οποίας ήταν μέχρι το 2003 εκδότης – διευθυντής. Μαζί με τις φωτογραφίες μας έστειλε λοιπόν και το παρακάτω σημείωμα:

Αγαπητέ Σύλλογε, αγαπητοί συναπόφοιτοι, σας στέλνω τα ευρήματα της σημερινής ανασκαφής στη βιβλιοθήκη μου.

Πρώτον από τα σχολικά βιβλία της δεκαετίας του ’30 ενός αποφοίτου του Πολέμου, του Φιλοκτήτη Κυριαζόπουλου (μας έχει ‘αφήσει’ χρόνια, θα είχε πολλά να μας πει), οικογενειακού μας φίλου και συνεργάτη – μεταφραστή των εκδόσεων NOTOS, ενός υπέροχου και πολύ μορφωμένου ανθρώπου, τα οποία μου τα εμπιστεύτηκε μετά από μία συνεργασία μας – ‘γιατί εσυ μπορείς να καταλάβεις‘…

Σας στέλνω μια λήψη απο το εσωτερικό του βιβλίου Schreiben, όπου υπάρχει κολλημένο ενα χάρτινο ‘γραμματόσημο ‘ του τότε προμηθευτή των γερμανικών βιβλίων…συνάδελφο, με διεύθυνση κοντά στο σχολείο τότε, στην Ιπποκράτους!! Εντάξει ….συγκινητικό τουλαχιστον.

Οι υπόλοιπες φωτό ειναι λήψεις της Ομήρου απο το βιβλίο του Κ. Μπίρη ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ του 1966, εκδ. Μελισσα. Δεν ξέρω αν κάποιες απο αυτές τις έχουμε ηδη. (Στέλνω και μια που θα’θελα να μην την είχα δει) και η αναζήτηση συνεχίζεται.

Με εκτίμηση για το έργο του Συλλόγου και αγάπη για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον αυτής της χώρας και ζωηρό ενδιαφέρον για τις ελληνογερμανικές διαπολιτισμικές σχέσεις, Ηρώ Τσατσαρώνη, (1989).

Τέλος και με αφορμή την παρουσιάση του βιβλίου “Die Krise in Griechenland” στην Aula δανειζόμαστε μία μικρή αναφορά από ένα άλλο βιβλίο του πρώην πρέσβη στην Αθήνα Wolfgang Schultheiß, που συμπληρώνει το βιογραφικό του Κώστα Τσατσαρώνη:

Από το βιβλίο λοιπόν: MEILENSTEINEDEUTSCH–GRIECHISCHERBEZIEHUNGEN των Wolfgang Schultheiß και Evangelos Chrysos:

Eine wichtige Rolle spielten damals auch die deutschen Medien und viele demokratische Journalisten, vier will ich hier als hervorragende Beispiele herausgreifen:

Pavlos Bakojannis, der als Leiter der griechischen Sendung des Bayrischen Rundfunks fur viele Journalisten in Deutschland eine wichtige Rolle spielte und dessen wochentliche Sendung eine Vielzahl von Kommentaren in der deutschen Presse beeinflusste, Karolos Papoulias, dessen Sendung in der Deutschen Welle eine der wichtigsten Quellen fur die Griechinnen und Griechen zuhause war, sowie den Redakteur des Magazins „Der Spiegel“ und spateren Grunder der „Athener Zeitung” Kostas Tsatsaronis. Fur die deutschen Journalisten will ich beispielhaft Eberhard Rondholz erwahnen, der als Student und junger Journalist nach Athen reiste, um mutig uber die Prozesse gegen die Teilnehmer des Polytechnikum-Aufstandes (Polytechnion) zu berichten und daraufh in von der Junta ausgewiesen wurde.

Κάνοντας την έρευνά της η Ηρώ Τσατσαρώνη εντόπισε στο βιβλίο του Κώστα Μπίρη “ΑΙ ΑΘΗΝΑΙ” ότι το “πρώτο εργοστάσιο μπύρας στην Αθήνα λειτούργησε στην οδό Ομήρου, εκεί όπου μετά εγκαταστάθηκε ο Σύλλογος ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ.

Ελλάδα 60 χρόνια νωρίτερα. Σε μια εποχή που οι σημερινοί νέοι έχουν γνωρίσει μέσα από τις ασπρόμαυρες ταινίες, ένα αναψυκτικό κάνει την εμφάνισή του στην αγορά.

Οι σημερινοί παππούδες προφανώς και το θυμούνται καλά, οι δε νεότεροι δεν έχουν ιδέα για την ελληνική cola με την ονομασία Tam-Tam.

Πρόκειται για την ιστορία του ελληνικού αναψυκτικού που σάρωνε την αγορά, είχε βεβαίως «πλάτες προστασίας» και μοντέρνες, άκρως ελκυστικές διαφημίσεις, το οποίο και έσβησε άδοξα με την έλευση της Coca – Cola.

Πίσω από την ιστορία επιτυχίας και αποτυχίας (τελικά) του Tam-Tam βρίσκεται το γνωστό όνομα της οικογένειας Φιξ.

Το Tam-Tam ήταν ένα αεριούχο ποτό της ζυθοποιίας Φιξ, που έμοιαζε σε γεύση με την Coca – Cola, είχε σχεδόν το ίδιο χρώμα, παρόμοιο μπουκάλι (αν όχι ίδιο), ανάλογο καπάκι και αποτελούσε το αγαπημένο αναψυκτικό της νεολαίας.

(το κείμενο είναι δανεισμένο από το newsbeast.gr και το δημοσιεύουμε λόγω της αναφοράς του στην οικογένεια Φιξ)

Περισσότερα…