Εξαιρετικός και απολαυστικός ο Άγγελος Συρίγος ήρθε στην Σχολή την Πέμπτη 15.9.2022 και μίλησε στην Aula για την Μικρασιατική Καταστροφή στις μαθήτριες και στους μαθητές της 11ης  και 12ης τάξης.

Έβγαλε το σακκάκι και την γραβάτα, σήκωσε τα μανίκια και απευθύνθηκε στα παιδιά ως πανεπιστημιακός και συγγραφέας, και σε καμία περίπτωση ως Υφυπουργός Παιδείας. Να θυμίσουμε ότι πρόσφατα είχε εκδώσει μαζί με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου, ένα βιβλίο  με τίτλο “Μικρασιατική Καταστροφή – 50 Ερωτήματα και Απαντήσεις“.

Τον υπουργό καλωσόρισε η Διευθύντρια της Σχολής κ. Annedore Dierker, ενώ τον συντονισμό από την πλευρά των καθηγητών είχαν οι φιλόλογοι Αγγελική Κανελλακοπούλου, υπεύθυνη και της Alumni Arbeit και Δέσποινα Παπουτσίδου.

Ο κ. Συρίγος ξεκίνησε την ομιλία του υπενθυμίζοντας ότι σαν σήμερα, πριν από 100 χρόνια, την 15η Σεπτεμβρίου, καιγόταν η Σμύρνη. Η πυργαγιά είχε ξεκινήσει ήδη από την 13η Σεπτεμβρίου με το νέο ημερολόγιο, ενώ επειδή στην Ελλάδα ίσχυε ακόμη το παλαιό, οι ημερομηνία έναρξης αναφέρεται ως η 31η Αυγούστου.

Σε όλη την διάρκεια της ομιλίας του, και με αφορμή την παρουσία του στην Γερμανική Σχολή έκανε πολλές φορές παραλληλισμούς με τους Γερμανούς και την στάση τους μετά τον Πόλεμο σε σχέση με την σημερινή στάση της Τουρκίας, η οποία όπως τόνισε, δεν ζήτησε ούτε μία φορά συγγνώμη για τα εγκλήματα εκείνης της εποχής. Ανέφερε μάλιστα ότι πρόσφατα στην τουρκική τηλεόραση προβάλλεται μία σειρά κατασκοπείας, όπου μία κρυφή ομάδα αναλαμβάνει ειδικές αποστολές εντός και εκτός Τουρκίας για να «υπερασπίσουν τη χώρα». Ο τίτλος της σειράς είναι “Teskilat”. Στη σημερινή γλώσσα της Τουρκίας δεν σημαίνει τίποτα. Στα οθωμανικά-τουρκικά σημαίνει οργάνωση. Ο τίτλος παραπέμπει ευθέως στην περιώνυμη “Ειδική Οργάνωση” γνωστή ως “Τεσκιλάτ-ι Μαχσουσά” (Teşkilat-IMahsusa) των Νεοτούρκων, που έδρασε μετά το 1911 στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και καταδίωκε τους Χριστιανούς. “Φανταστείτε τι εντύπωση θα δημιουργούσε αν οι Γερμανοί έφτιαχναν σήμερα μία σειρά με ήρωες που προστατεύουν την Γερμανία και την ονόμαζαν Γκεστάπο”.

Ιστορική αναδρομή

Τα γεγονότα που προηγήθηκαν με την επιλογή του Ελευθερίου Βενιζέλου να ταχθεί με την πλευρά της Αντάντ (Entente), την σύμπραξη δηλαδή Αγγλίας και Γαλλίας έθεσαν την Ελλάδα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την πλευρά των Χριστιανών απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δηλαδή τον μουσουλμανικό κόσμο, εξηγούν γιατί οι Τούρκοι εστράφησαν εναντίον των Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων και Εβραίων.

Οι αιτίες και η γενοκτονία

Όπως εξήγησε ο υπουργός, οι Έλληνες και οι Αρμένιοι κατά πρώτο λόγο και οι Εβραίοι κατά δεύτερο, είχαν τον απόλυτο οικονομικό έλεγχο στην περιοχή της Σμύρνης, κάτι που έπρεπε να αλλάξει. Ως εκ τούτου ξεκίνησαν οι διώξεις εναντίον όλων, και υπό την έννοια αυτήν, οι γενοκτονίες κακώς θεωρούνται πολλές. Πρόκειται για μία γενοκτονία σε διαφορετικά σημεία με διαφορετικά θύματα, η οποία ξεκίνησε το 1914 και κορυφώθηκε το 1922. Εδώ περιέγραψε ο υπουργός ότι ο τρόπος εξόντωσης των πληθυσμών ήταν να βάζουν τους ανθρώπους να κάνουν πορείες μέχρι να εξοντωθούν.

Διαφωνία Κωνσταντίνου-Βενιζέλου στον Α’  Παγκόσμιο Πόλεμο που οδήγησε στον Εθνικό Διχασμό

Ο Βενιζέλος υποστήριξε με θέρμη την επιχείρηση κατά της Τουρκίας (στα Δαρδανέλλια το 1915), ενώ ο Κωνσταντίνος θεωρούσε ότι ο Γερμανικός στρατός, που υποστήριζε τους Τούρκους ήταν αδύνατον να ηττηθεί. Η διαφωνία αυτή οδήγησε σταδιακά στον Εθνικό Διχασμό, δηλαδή σε μία κατάσταση όπου οι μεν θεωρούσαν τους δε προδότες. Όπως εξήγησε ο υπουργός η διαφωνία σε επίπεδο πολιτικό είναι θεμιτή, το να θεωρείς όμως ότι ο άλλος είναι προδότης επειδή διαφωνεί με εσένα είναι κάτι πολύ επικίνδυνο. Έτσι φτάσαμε μερικά χρόνια μετά στην Δίκη των Έξι στο Γουδί και την εκτέλεση τριών πρωθυπουργών της αντίπαλης πολιτικής παράταξης. Να πούμε ότι στην δίκη οδηγήθηκαν οκτώ αλλά επειδή καταδικάστηκαν οι έξι έμεινε στην ιστορία ως δίκη των έξι. Ο Διχασμός είχε ταυτόχρονα εισέλθει και στο στράτευμα. Από τους φακέλους των αξιωματικών ήταν ξεκάθαρο το ποιοι ήταν βασιλικοί και ποιοι βενιζελικοί, αφού οι παραγκωνισμοί εναλλάσσονταν αναλόγως με το ποιος ήταν στην εξουσία.

Αγγελική Κανελλακοπούλου: “Πείτε μας κάτι για τον πρίγκιπα Ανδρέα, ίσως επειδή έχουμε πρόσφατα τον θάνατο της Ελισάβετ“.

Ο πρίγκιπας Ανδρέας ήταν ο πατέρας του Φίλιππου πρίγκιπα της Ελλάδας και μετέπειτα δούκα του Εδιμβούργου και συζύγου της Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου. Όπως εξήγησε  ο υπουργός χαριτολογώντας, η βασιλική οικογένεια του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν γερμανικής ή καλύτερα δανικής καταγωγής και μάλιστα είχε το όνομα Μάουντμπαντεν, το οποίο λίγο αργότερα, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και με δεδομένο ότι οι Γερμανοί επιτέθηκαν εναντίον των Άγγλων, το εγκατέλειψε. Εν πάση περιπτώσει ο πρίγκιπας Ανδρέας επρόκειτο να καταδικαστεί μαζί με τους έξι στην δίκη, όμως δεν ήταν δυνατόν να οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα μέλος της βασιλικής οικογένειας, οπότε πήρε τον ενός έτους γιό του Φίλιππο και έφυγε από την Ελλάδα με τον όρο να μην ξαναπατήσει ποτέ ελληνικό έδαφος.

Η Συνθήκη των Σεβρών δεν εφαρμόστηκε ποτέ

Η Συνθήκη των Σεβρών υπογράφηκε το 1920, αλλά δεν επικυρώθηκε ποτέ. Ανατράπηκε με τη νίκη του Κεμάλ και πρακτικά αντικαταστάθηκε από την Συνθήκη της Λωζάννης τον Ιούλιο 1923. Ο κύριος λόγος είναι ότι η νίκη των Τούρκων κατέστησε την Συνθήκη ανεφάρμοστη. Και μάλιστα πρώτοι οι Γάλλοι ήρθαν σε ρήξη με την διευθέτηση των Σεβρών.

Γιατί η Μεγάλη Ιδέα ήταν συνδεδεμένη με την Κωνσταντινούπολη;

Οι οπαδοί του Κωνσταντίνου είχαν ως όραμα την επιστροφή του βασιλιά στην Κωνσταντινούπολη γι’ αυτό του είχαν δώσει το όνομα Κωνσταντίνος ΧΒ (12ος) ως επόμενος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου (11ος). Ως εκ τούτου η Πόλη θα έπρεπε να είναι ο στόχος των επιχειρήσεων.

Γιατί η Ελλάδα διεκδίκησε την Σμύρνη και όχι την Κωνσταντινούπολη;

Αναφέρθηκε από πολλούς ότι ο Βενιζέλος “δεν ήθελε” να πάρει την Πόλη. Ο Βενιζέλος γνώριζε ότι την Πόλη την ήθελαν όλες οι μεγάλες δυνάμεις, οπότε, ασχέτως αν ο ίδιος ήταν συναισθηματικά κοντά στην Μεγάλη Ιδέα, δεν είχε την δυνατότητα να ελπίζει. Επίσης γνώριζε ότι και την Πόλη και την Σμύρνη δεν τις άντεχε και είχε πρόσφατο το παράδειγμα της Βουλγαρίας η οποία απέτυχε να πάρει την Κωνσταντινούπολη. Άρα οδηγήθηκε στην Σμύρνη που ήταν η πίο εφικτή επιλογή.

Δεν ήταν ιμπεριαλιστικός πόλεμος η μικρασιατική εκστρατεία

Από πολλούς θεωρείται ότι η μικρασιατική εκστρατεία ήταν ένας ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο στρατός μπήκε και κατευθύνθηκε προς την Άγκυρα θεωρώντας ότι χτυπώντας την Άγκυρα θα διασφάλιζε την σωτηρία των πληθυσμών στα παράλια, αφού θα αποδυναμωνόταν ο τουρκικός στρατός. Γνωρίζουμε όμως σήμερα, ότι η τύχη ενός τέτοιου εγχειρήματος θα είχε το ίδιο αποτέλεσμα με αυτό του Ναπολέοντα στην Μόσχα, όπου οι Ρώσοι έφυγαν καίγοντας την πόλη και τελικά γονάτισαν τον γαλλικό στρατό. Έτσι στον Σαγγάριο ο στρατός τελικά ηττήθηκε και από εκείνη την στιγμή άρχισε η αντίστροφη μέτρηση.

Οίκαδε

Είναι γνωστό ότι οι περισσότεροι στρατιώτες πολεμούσαν ήδη από το 1912, δηλαδή 10 χρόνια. Είχαν κουραστεί και ζητούσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα. Ο Γεώργιος Βλάχος, πατέρας της Ελένης Βλάχου και εκδότης της εφημερίδας “Καθημερινή” έγραψε ένα άρθρο δύο εβδομάδες πριν την Καταστροφή, στις 14 Αυγούστου 1922 (με το παλαιό ημερολόγιο) με τίτλο “Οίκαδε” (δηλαδή προς το σπίτι). Φανατικός αντιβενιζελικός ο Γεώργιος Βλάχος ασκούσε κριτική στην “Κυβέρνησιν” τόσο για τις επιλογές όσο και για τα χρήματα που δανείστηκε για να δαπανήσει στον πόλεμο αναφέροντας “…τα συνέδρια δεν αποδίδουν καρπούς… αύριον έρχεται το φθινόπωρον και μεθαύριον ο χειμών…” τονίζοντας ότι “η Ελλάς έχει την υποχρέωσιν να διαχειμάσει οίκαδε“.

Βεβαίως το άρθρο αυτό γράφτηκε ένα χρόνο μετά την ήττα στον Σαγγάριο, όπου ο στρατός κουρασμένος, έχοντας εισέλθει σε βάθος 350 χιλιομέτρων απο τα παράλια, βρισκόταν στο Αφιόν Καραχισάρ, όπου οι Τούρκοι κατείχαν τα υψώματα και υπερείχαν συντριπτικά στο πυροβολικό. Η έλλειψη στόχου, το εξαιρετικά χαμηλό ηθικό, η μεγάλη ανάπτυξη του μετώπου και, λόγω του Διχασμού, η απομάκρυνση απο το στράτευμα 500 βενιζελικών αξιωματικών οδήγησαν στην ήττα. Και βέβαια όλο αυτό το διάστημα μέχρι την Κατστροφή ο στρατός ήταν σε διαρκεί υποχώρηση παρ’ ολο που μαχόταν ηρωικά.

Έκαναν βιαιοπραγίες οι Έλληνες σε βάρος των Τούρκων;

Βεβαίως και έκαναν, όμως δεν υπήρξε γι’ αυτό κεντρική διαταγή. Βεβαίως οι Έλληνες υποχωρώντας έκαιγαν, όμως, όπως ανέφερε  υπουργός, υπήρξε μία ειδποιός διαφορά ανάμεσα στην αντιμετώπιση Ελλήνων προς Τούρκους με αυτήν των Τούρκων προς Έλληνες. Απο φωτογραφίες αιχμαλώτων είναι σαφές ότι οι Τούρκοι αιχμάλωτοι εμφανίζονται με τα ρούχα τους και φροντισμένοι, ενώ οι Έλληνες είναι ρακένδυτοι και τσακισμένοι.

Τελικά οι ξένοι βοήθησαν τους Τούρκους;

Οι Γάλλοι είχαν χάσει πρόσφατα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο περισσότερους από 1.000.000 στρατιώτες και βεβαίως δεν είχαν πλέον την διάθεση να παλέψουν, πόσο μάλλον σε μία περιοχή αδιάφορη, όπως αυτή της Ανατολίας. Έτσι, μετά την ήττα στον Σαγγάριο, οι Γάλλοι επέλεξαν να συμβιβαστούν με τον Κεμάλ και να διαπραγματευτούν τρόπους ειρήνευσης για να αποφύγουν περαιτέρω απώλειες. Έτσι οι Γάλλοι διασφάλισαν την αναγνώριση της γαλλικής κατοχής στην Συρία. Προφανώς οι ξένοι πρωτίστως κοιτούν τα συμφέροντά τους.

Σύγκριση της Τουρκίας με την Βουλγαρία

Ο κ. Συρίγος έκανε μία παρένθεση επιχειρώντας μία σύγκριση μεταξύ της Τουρκίας και της Βουλγαρίας, θεωρώντας ότι αν οι Τούρκοι είχαν τηρήσει μία αντίστοιχη στάση, τα πράγματα θα ήταν σήμερα πολύ διαφορετικά. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι οι εχθροί μας ήταν παραδοσιακά οι Βούλγαροι: “Θυμηθείτε την Πηνελόπη Δέλτα στα Μυστικά του Βάλτου. Δεν υπάρχουν Τούρκοι, μόνον Βούλγαροι” τόνισε, “όμως σήμερα δείτε ποια είναι η σχέση μας με την γειτονική Βουλγαρία, είμαστε φίλοι“. Και εδώ ξεκαθάρισε ότι δεν μιλά για τις σχέσεις των αννθρώπων μεταξύ τους διότι οι Έλληνες, οι Τούρκοι, οι Βούλγαροι, ο κόσμος δηλαδή, είναι φίλοι με εξαιρετικές σχέσεις σε προσωπικό επίπεδο.

Στο τέλος, δέχθηκε ερωτήσες από τα παιδιά και διαλέγουμε δύο:

“Όταν αναφέρετε ότι το ελληνικό κράτος βοήθησε τους πρόσφυγες πέστε μας με ποιον τρόπο έγινε αυτό;”

Οι πρόσφυγες που ήρθαν στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 1.200.000, από του οποίος το πρώτο κύμα ήταν περίπου 800.000. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι αντιμετωπίζονταν από τον κόσμο πολλές φορές με μειωτικούς χαρακτηρισμούς όπως: γιαουρτο και τουρκόσπορους. Εκτός από αυτό, το κράτος είχε να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο πρόβλημα σε σχέση με την επιβίωση όλων αυτών των ανθρώπων. Οι άνδρες ηλικίας 16-55 είχαν κρατηθεί στην Τουρκία και τα γυναικόπαιδα είχαν φθάσει στην Ελλάδα. Επι της ουσίας δεν υπήρχε εργατικό δυναμικό. Το κράτος έδωσε οικόπεδα, εργαλεία και φαγητό. Η Αμερικανική Επιτροπή για Βοήθεια στην Εγγύς Ανατολή (Near East), για τα θύματα των Νεοτούρκων υπό τον τίτλο “Για να μην χαθούν” μοίραζε κάθε μέρα 800.000 πιάτα με φαγητό στους πρόσφυγες.

Αφού, όπως ισχυριζόμαστε, πήγαμε στην Μικρά Ασία για να προστατέψουμε τους πληθυσμούς μας, γιατί είμαστε κατά της Ρωσίας, η οποία εισέβαλε στην Ουκρανία για να κάνει και αυτή το ίδιο;

Ουάου! ήταν η αντίδραση στην ερώτηση, όμως ακολούθησε και η απάντηση: Δεν είναι το ίδιο. Οι Έλληνες στην Μικρά Ασία ήταν υπόδουλοι, δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα και βεβαίως ούτε την ίδια γλώσσα. Η συμφωνία για την δημιουργία αυτής της σημερινής Ουκρανίας υπεγράφη μόλις το 1990 όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Γιατί υπεγράφη;

Αποχωρώντας συναντήθηκε στην αυλή και συνομίλησε με μαθητές της 12ης τάξης

Ακολουθούν απόψεις μαθητριών και μαθητών που παρακολούθησαν την ομιλία και μίλησαν στο μάθημα που ακολούθησε με την Αγγελική Κανελλακοπούλου:

«Η διάδραση που υπήρχε έκανε την εκδήλωση ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα.», Αλέξανδρος 12d

«Ήταν μια ευκαιρία για επανάληψη και εμβάθυνση της ύλης.» Έλενα, 12d

«Η ομιλία του κ. Συρίγου ήταν τόσο περιγραφική και γλαφυρή που υπερκεράστηκε η απουσία οπτικού

υλικού.» Θάνος, 12d

«Αρκετά αντικειμενικός ομιλητής, που όμως δεν με κάλυψε με την απάντησή του για την ρωσική

εισβολή στην Ουκρανία.» Ναπολέοντας, 12d

«Λόγος μεστός, αξιοπρεπής παρουσία, με μεγάλη άνεση στην επικοινωνία του με τις νέες και τους

νέους.» Κωνσταντίνος, 12c

«Εξαιρετικές συγκρίσεις με τη Γερμανία και εύστοχα παραδείγματα που έκαναν την ομιλία πολύ

κατανοητή.» Βαγγέλης, 12d

«Έλυσε άλυτες απορίες!» Μαίρη, 12d

«Πολύ κατανοητή η συλλογιστική του πορεία!» Μαίρη, 12c

Δείτε επίσης:

Άγγελος Συρίγος: “Μι κρασιατική Καταστροφή – 50 Ερωτήματα και Απαντήσεις”…