Υπάρχουν πολλές διαδρομές. Διάλεξα μια Ρουμελιώτικη από ιστορικούς, απόμερους αγροτικούς τόπους. Είναι Σεπτέμβρης, ξεραϊλα θα έπρεπε, αντίθετα ήταν αρκετά πράσινα. Μέσα στην κίνηση, μία ώρα μέχρι τα άνω Λιόσια με τους Τσιγγάνους, το στρογγυλό για Μενίδι και μια εκκλησάρα αριστερά. Παράκαμψη Χασιάς. Όλα γνωστά και προσφιλή από τόσες διαδρομές στην Πάρνηθα. Δώδεκα μεσημέρι, ήλιος. Διασταύρωση Μονής Κλειστών, πάμε ανηφόρα για Δερβενοχώρια. Τελευταία περπατημένα σημεία, φρούριο Φυλής, κρύο πηγάδι, αρχή για Προφήτη Ηλία. Ευθεία χιλιομέτρων, ο δρόμος τραβερσάρει το οροπέδιο: Χωριό Πύλη. Μαλακή κατάβαση και πορευόμαστε δυτικά στα πόδια της Πάστρας και μετά του Κιθαιρώνα. Ερυθρές (Κριεκούκι) και μετά Πλαταιές.

Διάβασα για την μάχη των Πλαταιών το 479πχ. Πόσο δυνατά πολέμησαν οι Πέρσες. Τους ηρωϊκούς θανάτους του διοικητή του Περσικού ιππικού Μασίστιου και αργότερα του Πέρση αρχιστράτηγου Μαρδόνιου. Την διχογνωμία μεταξύ των Περσών στρατηγών και την ηττοπάθεια και φυγή του συν-αρχιστράτηγου Αρτάβαζου που σφράγισε την Ελληνική νίκη.

Την σκληρή μάχη μεταξύ των Αθηναίων και των Μηδισάντων Ελλήνων, πρώτοι μεταξύ των , των Θηβαίων. Τον ικανότατο αρχιστράτηγο των Ελλήνων, Σπαρτιάτη Παυσανία. Αργότερα ο Παυσανίας εμήδισε. Οι συμπολίτες του τον έχτισαν μέχρι θανάτου, με την μητέρα του πρώτη απ’όλους, μέσα στον Λακωνικό ναό όπου ζήτησε άσυλο. Στις Πλαταιές, οι τέσσερες Φάλαγγες πλάι πλάι ήσαν: Αθηναίοι, Μεγαρείς, Κορίνθιοι και Λακεδαιμόνιοι. Ανάμεσά τους τμήματα από μικρότερες πόλεις. Τελευταία φορά που συναγωνίστηκαν.

Λίγα χιλιόμετρα παρακάτω ο μετέπειτα εμφύλιος: Το Θηβαϊκό τρόπαιο με ασπίδες των ηττημένων για την νίκη κατά των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα το 371 πχ. Ο στρατηγός και πολιτικός Επαμεινώνδας και ο διοικητής του Θηβαϊκού Ιερού λόχου Πελοπίδας, καινοτόμησαν με την λοξή φάλαγγα, ένα ισχυρό τμήμα του μετώπου με το οποίο εγένετο η κύρια επίθεση. Στο σημείο αυτό, οι οπλίτες προχωρούσαν έχοντας βάθος πενήντα στοίχων έναντι βάθους οκτώ στοίχων ανδρών που τότε ήταν η συνηθισμένη παράταξη. Το αποτέλεσμα ήταν να επικεντρώσουν την μάχη στο δυνατό σημείο των αντιπάλων και να τους νικήσουν εκεί, ενώ άλλα μέρη του μετώπου έμεναν σχεδόν αδρανή. Την τακτική αυτή χρησιμοποίησε ο Φίλιππος ο Β’ και ο γιός του Μεγαλέξανδρος.

Βγάζουμε φωτογραφίες, δίπλα τρέχει το υδραγωγείο του Μόρνου για την Αθήνα: Πινακίδα <<Απαγορεύεται η Κολύμβησις. Κίνδυνος Πνιγμού>>.

Προχωράμε: Ελλοπία, μετά Δόμβραινα.

Άλμα στην Ελληνική επανάσταση. Είναι το 1826. Το Μεσολόγγι πέφτει μετά την δεύτερη πολιορκία του από Τούρκους. Ο Κιουταχής πολιορκεί τα Σάλωνα(Άμφισσα) και την Ακρόπολη, τα τελευταία σημεία αντίστασης στην Ρούμελη. Ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ θριαμβεύει στην Πελοπόννησο. Έχει μείνει το Ναύπλιο όπου η κυβέρνηση θυμήθηκε τον Καραϊσκάκη και τον στέλνει με 600 αγωνιστές να κάνει κάτι έναντι 25χιλ. καλού στρατού του Κιουταχή…Οι Σουλιώτες καπεταναίοι αρνούνται να εκστρατεύσουν κάτω από διαταγές άλλου…Πατριώτες όμως, στέλνουν τους νταϊφάδες τους (τα άτακτα στρατεύματά τους) στον Καραϊσκάκη και αυτοί μένουν πίσω για το άτιμο φιλότιμο… Μόνο παλικάρια πήγαιναν να πεθάνουν κάτω απ’τον Καραϊσκάκη αλλά τον γνώριζαν στα δύσκολα και του είχαν πίστη.

Παίρνει μέρος σε μάχες γύρω από την Ακρόπολη και με την στάση του σώζει σώματα φιλελλήνων και τακτικού Ελληνικού στρατού που οδηγούντο από ανήξερους αξιωματικούς στην καταστροφή σε θέσεις όπου είχαν υπεροχή οι Οθωμανοί. Αρχές χειμώνα εκστρατεύει στην Δόμβραινα για να κόψει τον ανεφοδιασμό με τρόφιμα του Κιουταχή στην Αττική. Αγωνίζονται δυνατά, χωρίς πλήρη επιτυχία. Αποφασίζει να κινηθεί βορειοδυτικά μέσα από τον Ελικώνα, στο Δίστομο με διπλό σκοπό: Να κόψει τον ανεφοδιασμό και να βοηθήσει τα πολιορκούμενα Σάλωνα.

Το βράδυ στο Δίστομο, του έρχεται καλόγερος από την Μονή Ιερουσαλήμ στην Δαύλεια. Τον πληροφορεί πως έρχεται μεγάλη δύναμη Οθωμανών εναντίον του, να πατήσει την Αράχωβα και από ‘κει για Σάλωνα (Άμφισσα). Στρατηγικό μυαλό, μέσα στην ίδια εκείνη νύχτα, στέλνει απόσπασμα να καταλάβει την Αράχωβα, από σύντομο δρόμο πάνω από το βουνό Κίρφη. Στέλνει αγγελιοφόρους ζητώντας βοήθεια από άλλους οπλαρχηγούς και κινά το πρωί από τον κύριο δρόμο σιγουρεύοντας πως θα είναι ….τελευταίος, πίσω από δυόμισυ χιλιάδες Οθωμανούς που πάνε για Αράχωβα μέσα από τα στενά του Παρνασσού. Πράγματι, το ίδιο εκείνο απόγευμα, οι Αγάδες με τον στρατό τους σταματούν μπροστά στην Αράχοβα γιατί την βρίσκουν οχυρωμένη. Σύντομα βλέπουν ότι ούτε πίσω μπορούν να πάνε γιατί έρχεται ο Καραϊσκάκης με το κύριο σώμα του, κλείνοντάς τους σε παγίδα!

Κλεισμένοι, μείναν χωρίς νερό, με παγωμένο καιρό -χιόνιζε διαρκώς- ήταν τέλος Νοέμβρη. Δεν γλύτωσε κανείς εκτός από λίγες εκατοντάδες που ξέφυγαν μέσα στον Παρνασσό. Τους βρήκαν την άνοιξη, εδώ και εκεί παγωμένους. Η νίκη της Αράχωβας έδωσε καρδιά στους επαναστατημένους. Την ερχόμενη άνοιξη του 1827 ο Καραϊσκάκης σκοτώθηκε σε μάχη στο Νέο Φάληρο αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.

Γυρίζω εκεί που είμαστε: Δόμβραινα, κεφαλοχώρι. Δεν σταματάμε. Παίρνουμε στροφές, ανηφόρα σε ξερό λιθόσπαρτο τοπίο. Πανοραμικές θέες του Κορινθιακού κόλπου: Μέσα σε μεγάλο γυαλιστερό νερό τα καλά νησιά, πίσω η Παλιοβούνα μας των Γερανείων με την Πέτρα δυτικά και τον φάρο του Ηραίου ακόμα δυτικότερα. Μπαίνουμε σε οροπέδιο στα 900μ. υψόμετρο. Είναι η Αγία Άννα στα βόρεια πόδια του κυρίως Ελικώνα. Έλατα. Στενή ρεματιά με την Μεγάλη Λούτσα δεξιά μας. Κατεβαίνουμε με στροφές για το κεφαλοχώρι Κυριάκι. Η Αλουμίνα δίνει δουλειές σε πολλούς. Από ‘κει μέσα σε πράσινους λόφους για Δίστομο. Αριστερά μας, μεγάλη, η Μονή Οσίου Λουκά.

Στο Δίστομο, Ιούνη του 1944, σε αντίποινα για αντάρτικη δράση, 250 άνδρες γυναίκες και παιδιά εκτελέστηκαν από τους ναζιστές.

Παίρνουμε κύριο δρόμο πιά για Δεσφίνα, Ιτέα, Γαλαξείδι, Τριζόνια, γέφυρα Μόρνου και ναι Ναύπακτο, καλεσμένοι από Μέλπω και Αντώνη, ο γιός τους απόφοιτος της Γερμανικής και ο Αντώνης δυνατό μέλος των ορειβατικών εκδρομών.

Στη Ναύπακτο με το κάστρο της, παλιό στολίδι και την γέφυρα, το νέο στολίδι.

Καλή ορειβατική χρονιά! Τάσος

Φωτό: Πλαταιές, Τρόπαιο Θηβαίων στα Λεύκτρα, Κορινθιακός, Κίρφη και Παρνασσός, Γαλαξείδι, Γέφυρα, Ναύπακτος