Το 2017 ήταν η τελευταία φορά, που συνέπεσαν το Πάσχα των Καθολικών και των Ορθοδόξων. Το 2025 έχουμε πάλι ταύτιση των ημερομηνιών, όμως η επόμενη φορά, αν στο μεταξύ δεν προκύψει ειδική συμφωνία μεταξύ των Εκκλησιών, ο εορτασμός θα είναι κοινός ξανά τα έτη 2028, 2031, 2034, 2037, 2038, 2041 κ.α.
(στην φωτογραφία “Η Πρώτη Σύνοδος της Νίκαιας” σε τοιχογραφία του 18ου αιώνα στον Ορθόδοξο Ναό Σταυροπόλεως στο Βουκουρέστι)
Καθορισμός ημερομηνίας του Πάσχα
Η απόφαση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας ορίζει: Το Πάσχα θα εορτάζεται την 1η Κυριακή μετά τη Σελήνη 14 ημερών, η οποία συμπίπτει ή έπεται της εαρινής ισημερίας στις 21 Μαρτίου. Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος ορίζει ότι η εαρινή ισημερία συμβαίνει στις 21 Μαρτίου Ιουλιανού ημερολογίου θεωρώντας ότι το εαρινό ισημερινό σημείο είναι σταθερό, πράγμα που, όπως γνωρίζουμε, δεν συμβαίνει σήμερα. Έτσι, το 1582 λόγω κακής προσέγγισης του πολιτικού ως προς το τροπικό έτος των εποχών και της μη σταθερότητας του σημείου αυτού, η εαρινή ισημερία δεν έπεφτε στις 21 Μαρτίου, αλλά 10 ημέρες νωρίτερα, την 11η Μαρτίου. Γι’ αυτό έγινε και η αλλαγή του ημερολογίου από Ιουλιανό σε Γρηγοριανό, ώστε να μεταπηδήσουμε στην σωστή ημερομηνία της ισημερίας.
Να σημειώσουμε ότι, κατά την διάρκεια της Α’ Οικουμενικής Συνόδου το 325 μ.Χ. επισημάνθηκε το πρόβλημα της ισημερίας, η οποία αντί να λαμβάνει χώρα την 25η Μαρτίου είχε παρατηρηθεί μετατόπιση της στην 21η Μαρτίου. Έτσι αποφασίστηκε ότι από τότε και στο εξής η ισημερία θα συμβαίνει στις 21.3 και οι επόμενες γενεές θα κληθούν να λύσουν το πρόβλημα, το οποίο βεβαίως “έλυσε” ο Πάπας Γρηγόριος το 1582
Υπολογισμός του Πάσχα
Το Πάσχα των Καθολικών γιορτάζεται την 1η Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Ενίοτε δεν συμπίπτει με το εβραϊκό, που γιορτάζεται κατά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Ο υπολογισμός, όμως, γίνεται με το Γρηγοριανό ημερολόγιο, που διαφέρει κατά 13 ημέρες από το Ιουλιανό (παλαιό ημερολόγιο).
Το Πάσχα των Ορθοδόξων υπολογίζεται ομοίως, μόνο που ο υπολογισμός βασίζεται στο Ιουλιανό ημερολόγιο. Σύμφωνα με αυτό η εαρινή ισημερία τοποθετείται στις 21 Μαρτίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο, δηλαδή 3 Απριλίου με το νέο Γρηγοριανό. Το Πάσχα έχει εύρος 35 ημερών.
Εάν κάποια χρονιά συμβεί η πανσέληνος μετά τις 3 Απριλίου, τότε αυτή είναι η πασχαλινή πανσέληνος και για τους ορθοδόξους και για τους καθολικούς, οπότε το Πάσχα συμπίπτει.
Εάν όμως συμβεί πανσέληνος μεταξύ 21 Μαρτίου και 3 Απριλίου, τότε αυτή θεωρείται από τους καθολικούς η 1η εαρινή πανσέληνος και το καθολικό Πάσχα γιορτάζεται την αμέσως επόμενη Κυριακή. Στην ίδια περίπτωση οι Ορθόδοξοι περιμένουν την επόμενη πανσέληνο (μετά τις 3 Απριλίου = 21 Μαρτίου Ιουλιανού) και γιορτάζουν το Πάσχα την Κυριακή μετά από αυτήν. Στην τελευταία περίπτωση το ένα Πάσχα απέχει από το άλλο πολλές ημέρες ή ακόμα και εβδομάδες. Δηλαδή η διαφορά μπορεί να φτάσει και τις 34 ημέρες.
Μολονότι το Ρωσικό, το Σερβικό Πατριαρχείο κ.ά., όπως και οι Γ.Ο.Χ. (οι λεγόμενοι παλαιοημερολογίτες), ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο, ως ορθόδοξοι χριστιανοί συνεορτάζουμε το Πάσχα, ασχέτως αν ακολουθούμε το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Σημειώνεται ότι το αστρονομικό πολιτικό έτος δεν ταυτίζεται με το θρησκευτικό (αρχή 1η Σεπτεμβρίου = αρχή Ινδίκτου). Η ροή του εκκλησιαστικού εορτολογίου ακολουθεί το θρησκευτικό ημερολόγιο και καθορίζεται από κύριες θρησκευτικές γιορτές, όπως το Πάσχα. Η Ανάσταση του Κυρίου επηρεάζει καθοριστικά το εκκλησιαστικό εορτολόγιο.
πηγή: (Θεοδοσίου Στράτος και Δανέζης Μάνος, “Η Οδύσσεια των Ημερολογίων-Αστρονομία και Παράδοση”, Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 1995).
