Κίτσος Μαλτέζος: “Ο αγαπημένος των θεών”

kitsos maltezosΜία κουβέντα με την ΦωτεινήΙσιδωρίδου (*), κόρη του Κώστα Ισιδωρίδη και της Μαριέττας Ράδοβιτς, μας άνοιξε διάπλατα μία πόρτα και μας αποκάλυψε ιστορίες τελείως άγνωστες σε εμάς. Ένα βιβλίο του Πέτρου Μακρή-Στάικου, που δεν είναι απόφοιτός μας, με τίτλο “Ο αγαπημένος των θεών” και που αναφέρεται στα χρόνια της Κατοχής και το ιστορικό φαινόμενο που αργότερα ονόμασαν “Εθνική Αντίσταση”, περιστρέφεται γύρω από ένα ιστορικό πρόσωπο, τον Κίτσο Μαλτέζο.

Τρίτη 1η Φεβρουαρίου 1944. Στις 9.30′ το πρωί, δολοφονείται στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά στο άγαλμα του Βύρωνα, ο Κίτσος Μαλτέζος, ο τελευταίος απόγονος του Στρατηγού Μακρυγιάννη, το χαρισματικό παιδί της γενιάς του ’40. Τη δολοφονία, που θυμίζει δράση τρομοκρατικής οργάνωσης, έχει αναλάβει ο ΕΛΑΣ Σπουδάζουσας. Έκτοτε το γεγονός θα μυθοποιηθεί και θα μεταμορφωθεί σε ένα από τα ισχυρότερα ταμπού της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας. Η «Αριστερά» θα αρνείται επίμονα την οποιαδήποτε αναφορά σε μιαν από τις πιο σκοτεινές σελίδες της δράσης της, ενώ η σκληρή μετεμφυλιακή «Δεξιά» θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει πολιτικά τον θάνατο ενός ανθρώπου που στην πραγματικότητα δεν της ανήκε. Ο Μαλτέζος θα πρωταγωνιστήσει στην υπόθεση δύο μυθιστορημάτων, στην “Τειχομαχία” του Θεόφιλου Φραγκόπουλου και στο “Χρονικό μιας σταυροφορίας” του Ρόδη Ρούφου.

Το βιβλίο ξεκινά από τα δώδεκα παιδιά που χάρισε η Αικατερίνη Σκουζέ στον Γιάννη Μακρυγιάννη, τον Στρατηγό και περνάει σιγά-σιγά στο Ζάππειο του Μεσοπολέμου, όπου μαζεύονται, σχεδόν καθημερινά, τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, από τα “καλά” σχολεία της Αθήνας: του “Μακρή”, το Πειραματικό, την “Ιόνιο Σχολή”, το “Γερμανικό Σχολείο” (σημ:την Γερμανική Σχολή της Αραχώβης),το “Κολλέγιο Αθηνών”και άλλα. Όλα συνοδεύονται απο τις δασκάλες τους.

Εκεί είναι οι αδελφοί Ίων και Άλεξ Ζαούσης, ο Ρόδης Ρούφος, ο Θεόφιλος Φραγκόπουλος, ο Πέτρος Παπαδάτος, η Νάτα Μελά, η Μαριέττα Ράδοβιτς, μερικοί θυμούνται αχνά και τη Μελίνα Μερκούρη. Κι ακόμη ο Παντιάς Σκαραμαγκάς, ο Νίκος Κυριαζίδης, ο Ζάχος Χατζηφωτίου, ο Βασίλης Παυλίδης, ο Νίκος Μομφεράτος, ο Στάμος Μακρής, ο Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, ο Χριστόφορος Στράτος, ο Νίκος Φιλάρετος, … (σελ 39-40, όπου με έντονα στοιχεία οι μαθητές της Γερμανικής Σχολής). (**)

σελ. 43-44:

Μέχρι το 1938 η “Σχολή Μακρή” ή “Ελληνικόν Εκπαιδευτήριον” λειτουργούσε στον αριθμό 5 της οδού Ιπποκράτους, κοντά στην οδό Πανεπιστημίου. Κατά τη σχολική χρονιά 1938-1939 μεταστεγάστηκε σ’ ένα νεοκλασσικό αρχοντικό, γωνία Νεοδύτου Βάμβα και Βασιλίσσης Σοφίας, στο Κολωνάκι. Εκεί θα παραμείνει μέχρι την δεκαετία του ’60 (σημ: όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα πολλά παιδιά μετακόμισαν από την Γερμανική στου “Μακρή”, όπως φαίνεται στο βιογραφικό του Βασίλη Μαυρίδη και άλλων).

… οι μαθητές του “Μακρή”προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα μεσοαστικών και μεγαλοαστικών οικογενειών. Οι γονείς τους είναι στρατιωτικοί -ιδιαίτερη κάστα τότε- με πρόσφατα τα παράσημα των Βαλκανικών και των άλλων απελευθερωτικών πολέμων, αλλά, συχνά, και ρυθμιστές του πολιτικού βίου της χώρας-, ανώτεροι και ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι, πανεπιστημιακοί, διπλωμάτες, γιατροί, δικηγόροι, εκδότες εφημερίδων, έμποροι, επιχειρηματίες, τραπεζίτες, βιομήχανοι και εφοπλιστές.Λίγοι απ’ αυτούς μένουν στο Κολωνάκι. Οι άλλοι σε αρχοντικά σπίτια στην Πλάκα, στα Εξάρχεια, στα Πατήσια και σε διάφορες περιοχές της παλιάς Αθήνας….

…Τα καλοκαίρια τους περνούν ξέγνοιαστα. Στην Κηφισιά και την Εκάλη -εδώ σχηματίζεται μία χωριστή παρέα από τους Κώστα Φιλίνη (σημ: πατέρα της Άννας Φιλίνη), Άρη Νικολετόπουλο, Κώστα Αξελό, Μανώλη και Αλέξανδρο Σκανδάλη, Άγγελο και Γρηγόρη Διαμαντόπουλο.

σελ. 89:

…Τώρα στην παρέα έχουν προστεθεί και παιδιά από το “Πειραματικό”, απόφοιτοι και αυτοί του 1940: Ο Γεώργιος-Αλ. Μαγκάκης (σημ: είχε φύγει από την Γερμανική και είχε πάει στο Πειραματικό), ο Αίας Μπακάλμπασης, με την αδελφή του την Άλκη -μεγάλο, τότε, έρωτα του Γιάννη Ξενάκη (σημ: φίλου του Απόστολου και του Ευάγγελου Πίτσου), και ο Μιχάλης Κουρουνιώτης.

σελ. 110-111:

…Στην πραγματικότητα, χωρίς να αμφισβητείται ο πατριωτισμός του, η συμβολή του Παναγιώτη Κανελλόπουλου στη συγκρότηση αστικών οργανώσεων πρέπει να θεωρηθεί αμφιλεγόμενη…Το ίδιο συνέβαινε και με νέους που επισκέπτονταν τον Κανελλόπουλο στην κατοικία του, όπως ο Γ.-Α.Μαγκάκης: Πήγαμε στο σπίτι του, ένα απλό ελληνικό σπίτι με αυλή, στο Μετς. Ήμαστε μια παρέα από φοιτητές. Δίπλα του καθόταν κάποιος άγνωστός μας. Μας μίλησε για ώρα πολλή αλλά φύγαμε απογοητευμένοι. Ούτε κουβέντα για δράση.Στον δρόμ της επιστροφής, μας συνόδευε ο άγνωστος που είχαμε βρει στο γραφείο του. Ήταν ο Περρίκος. Και όταν περνούσαμε το Ζάππειο, μας ρώτησε: “Σας άρεσαν αυτά που ακούσατε;” Όταν του απαντήσαμε αρνητικά, πρόσθεσε: “Ούτε κα μένα. Αλλά ξέρετε, υπάρχει κάποια οργάνωση…” Μετά από λίγο, όλοι ανήκαμε στην ΠΕΑΝ…

σελ.164:

…ιδρύουν στα μέσα Μαΐου του 1942 ένα αλληλοβοηθητικό σωματείο με την επωνυμία Ταμείο Απόρων Φοιτητών (ΤΑΦ). Σκοπός του η ενίσχυση των απόρων φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών…

… Πρωταγωνιστές στην κίνηση οι Κώστας Ισιδωρίδης, Μαριέττα Ράδοβιτς, Νταίζη Μπενβενίστε, Στάμω Τσαρούχη,…

σελ.165:

… ο Πρόεδρος του ΤΑΦ, ο Κώστας Ισιδωρίδης, βγάζει από την τσέπη του ένα χαρτί και αρχίζει την ανάγνωσή του απολογισμού “πεπραγμένων”…έναυσμα για την άγρια συμπλοκή…Την ώρα που οι πρώτοι αιμόφυρτοι εγκαταλείπουν την “υπόγα”, η Μαριέττα Ράδοβιτς, Ταμίας του ΤΑΦ, δέχεται την επίθεση του Άρη Νικολετόπουλου: στην τσάντα της βρίσκονται ο κατάλογος των μελών του σωματείου και τα κουπόνια εγγραφής, και τα δύο απραίτητα για την ΟΚΝΕ.

σελ. 236:

…κορίτσια, όπως η Άννα Πιπινέλη, η Καίτη Τσιτσεκλή και η Ξένη Σκουζέ(σημ:μαθήτρια της Σχολής και μητέρα της Ελίζας Παπαδάκη), που ποτέ δεν είχαν μπει στην κουζίνα του σπιτιού τους, γίνονται τώρα νοσοκόμες, κινούνται ανάμεσα στην αθλιότητα των προσφύγων, βοηθάνε, ταΐζουν τους ανήμπορους,…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(*) η Φωτεινή Ισιδωρίδου είναι κόρη του Κώστα Ισιδωρίδη και της Μαριέττας Ράδοβιτς, που τιμήσαμε στην εκδήλωση “Οι Απόφοιτοι του Πολέμου” το 2013

(**) όπως αναφέρει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του βιβλίου (σελ. 15): Όσοι γεννήθηκαν λίγο πριν, κυρίως όμως λίγο μετά το 1920, ονομάστηκαν αργότερα “Η γενιά του ’40”. Στη διάρκεια του 20ου αιώνα αποτέλεσαν την τελευταία -σημαδεμένη από τον αριθμό μιας από τις δεκαετίες του- “επώνυμη” γενιά, και τούτο γιατί η ενηλικίωσή τους συνέπεσε με τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και τα όσα επακολούθησαν.

Σε σχέση με τις προηγούμενες, η γενιά του ’40 έμοιαζε προνομιούχα: Έζησε κάπου δεκαοχτώ χρόνια ειρήνης (1922-1940) σε μία Ελλάδα με παγιωμένα σύνορα, αναπτυσσόμενη οικονομία και πρωτόγνωρο εκσυγγχρονισμό σε πολλούς τομείς κοινωνικής δραστηριότητας. Τα παιδιά εκείνα γνώρισαν τη ραγδαία πρόοδο της επιστήμης, της τεχνολογίας και της βιομηχανίας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν τα πρώτα που άκουσαν ραδιόφωνα, αντίκρισαν αεροπλάνα και υδροπλάνα να πετούν πάνω από την Ακρόπολη, μιλησαν στο τηλέφωνο, είδαν ομιλούντα κινηματογράφο…

Επίσης:

Ένα αφιέρωμα του Μανώλη Νταλούκα για τη Νάτα Μελά…

Κάντε Εγγραφή στο εβδομαδιαίο Newsletter

* indicates required
Συμπληρώστε το e-mail σας