Μετά από 50 χρόνια ξενακάθισαν πλάι – πλάι όλοι μαζί, αλλά αυτή τη φορά έβλεπαν το Μουσείο όχι από δίπλα αλλά από από πάνω, μιάς και η συνάντηση έγινε στο roof garden του St George Lycabettus Hotel.

Ήρθαν πολλοί, οι περισσότεροι, και για του λόγου το αληθές παρόντες ήταν οι:

Από το Α: Γιούλη Δελή, Λεωνίδας Καμαρινόπουλος (και σύζυγος), Μάρω Μαριολέα, Λίντα (Αμαρυλλίς) Παπαδάκη, Άννα Φιλίνη, Γιάννης Ρόκας, Ιόλη Στοφοροπούλου, Αρης Μυλόπουλος, Νίκος Παπαιωάννου και Δημήτρης Παπακυριακόπουλος (και σύζυγος).

Από το Β: Γιώργος Βατσέλλας, Γιώργος Δεπάστας, Μαριάνα Καναβαριώτου, Μιχάλης Καρύδης, Ειρήνη Κηλαϊδίτη, Νίκος Κουτρουμπάς, Δέσπω Κωβαίου, Ελένη Μαΐλλη, Ελένη Μιτσοτάκη, Δημήτρης Μιχαλακόπουλος (και σύζυγος), Παντελής Παντελούρης, Κώστας Παπαηλιού (και σύζυγος), Θόδωρος Σπαθόπουλος, Φώτης Χαροκόπος, Μηνάς Χαμουδόπουλος (και σύζυγος), Σπύρος Ραυτόπουλος (και συζυγος) και Γιάννης Παπανδρέου.

Από το C: Ερατώ Αβραμίδου, Νέλη Βαφειάδου, Αγγέλα Βορεάδου, Λούλα Βρεττού, Γιώργος Γρηγορακάκης (και σύζυγος), Λένα Λιβαδά, Μιχάλης Μητσός, Κατερίνα Μοιρασγίδου, Αιμιλία Σταυρίδου και ο Νίκος Παναγάκης.

Από το σχολείο ο Αντιπρόεδρος του ΔΣ της Σχολής Δρ. Thomas Greve, ο Λυκειάρχης Βασίλης Τόλιας, η Τένια Παπαδάκη (απόφοιτος του ’67), η Μαρία Μαρκέτου (απόφοιτος του ’71) και ο Κίμων Μαραγκουδάκης (απόφοιτος του ’81). Ειδικό ηλεκτρονικό άλμπουμ με τις φωτογραφίες της βραδιάς, δουλεμένο από τον Κώστα Παπαηλιού:

ο οποίος ετοίμασε και μια καταπληκτική παρουσίαση με φωτογραφίες και τίτλο: “Η τάξη του ’63, μία αναδρομή“.

Ο πρώην πρόεδρος του Συλλόγου των Αποφοίτων Παντελής Παντελούρης έστειλε μία εξαιρετική αναφορά για τη βραδιά εκείνη:

ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ 1963–2013

Πενήντα χρόνια από την αποφοίτηση – μισός αιώνας, μια σημαδιακή για όλους μας χρονιά. 1963–2013. Οι 78 νέοι του ’63 κοιτάζουμε πίσω πέντε ολόκληρες δεκαετίες. Μετράμε τον χρόνο. Μετράμε τη ζωή μας μετά το απολυτήριο του “Dörpfeld Gymnasium”. Στην τρίτη ηλικία πια όλοι μας, άλλοι ακμαίοι και άλλοι λιγότερο, βρισκόμαστε στις 6 Σεπτεμβρίου 2013 στις φιλόξενες αίθουσες του Saint George Lycabettus για να κοιτάξουμε μαζί προς τα πίσω. Μεγάλη η συγκίνηση, μεγάλη η προσμονή. Πολλοί ξαναβλεπόμασταν για πρώτη φορά από το 1963. «Εσύ ποιος είσαι;» ακούστηκε πολλές φορές εκείνο το βράδυ. Εκπλήξεις, αγκαλιές, φιλιά…

Τρεις απόφοιτοι του τμήματος Β’, η Μαριάννα Καναβαριώτου, ο Νίκος Κουτρουμπάς και ο Κώστας Παπαηλιού, πήραν την πρωτοβουλία να οργανώσουν μια όμορφη σύναξη σε έναν θαυμάσιο χώρο, αφιερώνοντας γι’ αυτό πολύ χρόνο και κόπο• και μόνο η αναζήτηση ανθρώπων με τους οποίους είχε χαθεί κάθε επαφή εδώ και πενήντα χρόνια αποτέλεσε άθλο για τον οποίο όλοι μας τούς είμαστε ευγνώμονες.

Μαζευτήκαμε οι μισοί περίπου από τους αποφοίτους του 1963• από τους υπόλοιπους, ορι σμένοι ζουν μόνιμα στο εξωτερικό και δεν μπορούσαν να μετακινηθούν, άλλοι είχαν προβλήματα υγείας, κάποιοι ήταν αδύνατον να βρεθούν, πολλοί δήλωσαν ότι δεν μπορούν να παρευρεθούν για διάφορους λόγους αλλά έστειλαν μηνύματα (Ψυχοπαίδης, Πικραμμένος και άλλοι). Είχαμε κι αυτούς –τους λίγους ευτυχώς– που μας άφησαν πρόωρα για πάντα και τους οποίους φέραμε πάλι με συγκίνηση στη μνήμη μας (Σάκης Καράγιωργας, Γιώργος Νικολαΐδης, Γιώργος Ιωαννίδης, Ηλίας Κροντήρης, Σόλων Βούλγαρης, Ηρώ Μωραΐτου, Μιράντα Πανταζίδου, Σταύρος Νικολαΐδης, Κώστας Κατσικόπουλος, Αντώνης Σειράγας και δυστυχώς πρόσφατα και ο Αλέκος Παππάς).

Μια σειρά από εκπλήξεις περίμενε τους παρευρεθέντες – δίπλα στους αποφοίτους ήταν παρόντες ο Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Σχολής Thomas Greve (γιος του τότε Μαθηματικού μας) και ο Διευθυντής του Λυκείου Βασίλης Τόλιας, καθώς και η Τένια Παπαδάκη (απόφοιτος ’67), κόρη του αείμνηστου και αξιαγάπητου καθηγητού μας Ιδομενέα Παπαδάκη.

Από τις πιο όμορφες εκπλήξεις ήταν η μουσική υποδοχή μας από τον Νίκο Κουτρουμπά, που μας εξέπληξε με το φωνητικό του ταλέντο (Aλήθεια, πού το είχε κρυμμένο τα χρόνια της Γερμανικής;), τραγουδώντας γνωστές άριες και σύγχρονα τραγούδια με τη συνοδεία στο πιάνο του Κίμωνα Μαραγκουδάκη (απόφοιτος ’81) και παρούσης και της δασκάλας του στη φωνητική Μαρίας Μαρκέτου (απόφοιτος ’71).

Δεύτερη έκπληξη η αναδρομή του Κώστα Παπαηλιού. Με το γνωστό του χιούμορ και την αστείρευτη νεανικότητά του, ο Κώστας έκανε μια αναδρομή στα χρόνια της Μετσόβου, παραθέτοντας σειρά φωτογραφικών ντοκουμέντων από το αρχείο της Σχολής και το αρχείο συμμαθητών, διανθίζοντας την παρουσίασή του με ανέκδοτα και παλιές ιστορίες, που πότε έκαναν το ακροατήριο να ξεσπά σε γέλια και πότε να αναπολεί με συγκίνηση. Παρήλασαν μπροστά μας στιγμιότυπα από την αυλή με τον φοίνικα, στιγμιότυπα από το μάθημα στις τάξεις, οι αυστηροί έλεγχοι της μακαρίτισσας της Ντι Λέρνια στην είσοδο, τα πορτραίτα πολλών Ελλήνων και Γερμανών καθηγητών, φωτογραφίες από εκδρομές και άλλες εκδηλώσεις. Πολλές από τις φωτογραφίες αυτές κοσμούσαν σε μεγέθυνση τους τοίχους της αίθουσας και ομάδες αποφοίτων παρέμεναν μπροστά τους ανατρέχοντας με συγκίνηση στα χρόνια εκείνα.

Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να εκτιμήσει κανείς πραγματικά τον χρόνο που αφιέρωσε ο Κώστας για να προετοιμάσει όλο αυτό το υλικό!

Κάποια στιγμή κλήθηκα και εγώ να πω δυο λόγια για την περίοδο εκείνη της φοίτησής μας στη Γερμανική Σχολή Αθηνών και για τις εμπειρίες μου τα χρόνια που ακολούθησαν την αποφοί τησή μας, μια και διετέλεσα επί σειρά ετών Πρόεδρος των αποφοίτων της Σχολής.

Ευκαιρία για μένα να θυμίσω ότι υπήρξαμε μια ξεχωριστή γενιά μαθητών, που φοίτησε στη Σχολή σε μια ξεχωριστή ιστορική περίοδο για την Ελλάδα, αλλά και για τις σχέσεις της πατρίδας μας με τη Γερμανία (είχαν περάσει μόλις δέκα και κάτι χρόνια από τη λήξη του Πολέμου και της Κατοχής).

Οι γονείς μας μάς έστειλαν στη Γερμανική Σχολή τη δεύτερη χρονιά από την επαναλειτουργία της (το 1956). Δέκα μόλις χρόνια μετά τη λήξη του Πολέμου και της Γερμανικής Κατοχής. Χρειαζόταν πολύ θάρρος τότε και ανοικτό μυαλό για κάτι τέτοιο, μια και τα τραύματα της Κατοχής ήταν ακόμα νωπά και πολλές από τις οικογένειές μας είχαν υποστεί άμεσα τις συνέπειές της.

Είχαμε την τύχη να έχουμε καλούς Γερμανούς καθηγητές, τις περισσότερες φορές νέους, με ενθουσιασμό για τη δουλειά τους και αγάπη για την Ελλάδα (Dietz, Endress, Gercke, Franzmeier, Greve, Drögemüller, Klemm και πολλούς άλλους). Μας άνοιξαν τα μάτια σε νέους ορίζοντες, πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας. Πάνω απ’ όλα όμως είχαμε Έλληνες καθη γητές, διαμάντια στην εκπαίδευση. Έτσι, και η ελληνική παιδεία που λάβαμε ήταν σε πολλές περιπτώσεις καλύτερη των ελληνικών σχολείων.

Χρόνια μετά την αποφοίτηση συνειδητοποιήσαμε ότι οι συνέπειες του εμφυλίου είχαν αγγίξει άμεσα και το δικό μας –παρότι ξένο– σχολείο. Γιατί στη ΓΣΑ είχαν βρει τότε καταφύγιο μια σειρά από φωτεινά ονόματα της εκπαίδευσης, που –λόγω του προοδευτικού παρελθόντος τους– δεν έβρισκαν δουλειά στα δημόσια σχολεία (Δημητράκος, Παπαγεωργίου, Ασωνίτης, Δανιήλ, Παπαδάκης κ.λπ.).

Θύμισα ότι ως Πρόεδρος των αποφοίτων με είχαν φωνάξει επανειλημμένως για ανάκριση στο διαβόητο «Σπουδαστικό» της Ασφάλειας τα χρόνια που παρέμενα στην Ελλάδα, προσπαθώντας να εκμαιεύσουν αν οι καθηγητές μας μιλούσαν στην τάξη για πολιτικά και αν μας έκαναν αριστερή προπαγάνδα.

Ήταν ευνόητο ότι για τη δικτατορία του 1967, οι δάσκαλοί μας αποτελούσαν κόκκινο πανί. Θύμισα ότι μεσούσης της δικτατορίας, οπότε βρέθηκα στην Αθήνα ως απεσταλμένος της γερμανικής ραδιοφωνίας, ο Λυκειάρχης (ο Γυμνασιάρχης της δικής μας περιόδου) Γιώργος Δημητράκος με κάλεσε στο γραφείο του στη Σχολή. Έκλεισε τις πόρτες και, αφού βεβαιώθηκε ότι δεν ακούει κανένας άλλος, μου εκμυστηρεύθηκε ότι η δικτατορία ζητούσε την απόλυση όλων των «επικίνδυνων κομμουνιστών» καθηγητών της Σχολής. Μου ζήτησε να μεταφέρω στη Γερμανία το μήνυμα, ώστε να παρέμβει η γερμανική κυβέρνηση.

Το μήνυμα μετέφερα, καθ’ υπόδειξη του Δημητράκου, στον καθηγητή Georg Eckert, Πρόεδρο τότε του Διεθνούς Κέντρου Σχολικών Βιβλίων στην πόλη Braunschweig, στενό φίλο και συνεργάτη του Καγκελάριου Βίλλυ Μπράντ. Ήταν τότε που έμαθα για πρώτη φορά ότι ο Δημητράκος ήταν ως φοιτητής ενεργό μέλος της ΕΠΟΝ Θεσσαλονίκης και ότι υπήρξε ο σύνδεσμος μεταξύ αντιφασιστικής ομάδας Γερμανών στρατιωτικών στη Θεσσαλονίκη, με επικεφαλής τον τότε Ταγματάρχη της Wehrmacht Georg Eckert και του ΕΛΑΣ. Τίποτε από αυτά, ούτε για τις πολιτικές πεποιθήσεις των άλλων καθηγητών γνωρίζαμε όσο ήμασταν στο σχολείο (Οι πιέσεις της γερμανικής κυβέρνησης ανάγκασαν τελικά τη χούντα να υπαναχωρήσει και να παραμείνουν στο σχολείο οι καθηγητές μας – με επικεφαλής τον Δημητράκο).

Θύμισα επίσης ότι η χρονιά μας ήταν εκείνη που έδωσε δυναμικό παρόν στις κινητοποιήσεις του 15% για την παιδεία και ότι πραγματοποίησε την πρώτη απεργία μαθητών ξένου σχολείου την περίοδο εκείνη. Όλοι θυμόμαστε τον τότε καθηγητή Γαλλικών και μετέπειτα Διευθυντή της Γ.Σ. στο Παρίσι Horst Breckwold να τρέχει στο Πεδίον του Άρεως, όπου είχαμε συγκεντρωθεί, για να μας πείσει να γυρίσουμε πίσω (γιατί το Υπουργείο Παιδείας απειλούσε ότι θα κλείσει όποιο ξένο σχολείο μετείχε στις κινητοποιήσεις). Η συμμαθήτριά μας, μετέπει τα βουλευτής Άννα Φιλίνη –που ήταν μαζί μας το βράδυ εκείνο– πρωταγωνιστούσε τότε στις μαθητικές συντονιστικές επιτροπές αγώνα.

Η χρονιά μας είχε επίσης, αναπτύξει –ήδη κατά τη διάρκεια της φοίτησης στη Σχολή– μια σειρά από δραστηριότητες, πρωτόγνωρες για την τότε εποχή, που άφησαν όμως τη σφραγίδα τους. Θυμίζω λ.χ. τη σειρά διαλέξεων για τη σύγχρονη μουσική που είχαμε οργανώσει (οι όμορφες αφίσες του μετέπειτα γνωστού σκηνοθέτη Νίκου Περράκη για τις βραδιές τζαζ στη Μετσόβου έχουν μείνει στη μνήμη μας), την κυκλοφορία του πρώτου μαθητικού περιοδικού της Σχολής («Εμείς»), τις εκδρομές μας στα αξιοθέατα της Αττικής κτλ. Η χρονιά μας είχε δώσει μια ξεχωριστή πνοή στη μαθητική ζωή του σχολείου.

Και το σημαντικότερο: η χρονιά του 1963 πρωτοστάτησε στην ίδρυση του πρώτου Συλλόγου των αποφοίτων, την επόμενη κιόλας χρονιά από την αποφοίτηση (1964), εισήγαγε τον χαρακτηρισμό των αποφοίτων ως Dörpfeldianer και καθιέρωσε τις χοροεσπερίδες της Γερμανικής, ως κύρια πηγή χρηματοδότησης ενός ταμείου υποτροφιών του Συλλόγου (Οι χοροεσπερίδες των αποφοίτων της Γερμανικής αποτέλεσαν σημαντικά κοινωνικά γεγονότα στην εποχή τους και συνεχίστηκαν μέχρι τις μέρες μας με την ίδια επιτυχία), ανέδειξε δύο Προέδρους αποφοίτων (Γιώργος Ιωαννίδης – Παντελής Παντελούρης) και έθεσε τις βάσεις για τις πρώτες ανταλλαγές με γερμανικούς φορείς, οργανώνοντας τη συμμετοχή νέων αποφοίτων σε συνέδρια και άλλα φόρα στη Γερμανία, ενώ οργάνωσε και την πρώτη υπηρεσία στήριξης των αποφοίτων που έφευγαν για σπουδές στην τότε Δυτική Γερμανία.

Μίλησα επίσης εκείνο το βράδυ στο Saint George Lycabettus για ένα –ιδωμένο μετά από 50 χρόνια– νοσταλγικό ντοκουμέντο που βρέθηκε τυχαία στα χέρια μου. Πριν κάποια χρό νια, ένας φίλος από το Δ.Σ. του Συλλόγου των αποφοίτων μού εμπιστεύθηκε μια μικρή ανακάλυψη: στον κάδο απορριμμάτων της Σχολής είχαν πετάξει όγκους από παλιά έγγραφα, ανάμεσά τους και το πρακτικό βαθμολογίας απολυτηρίου της χρονιάς 1963, της χρονιάς της αποφοίτησής μας. Το φύλαξα χρόνια στο γραφείο μου με την ελπίδα να το ξαναδούμε μαζί σε κάποια μελλοντική συνάντηση. Η σύναξη της 6ης Σεπτεμβρίου 2013 ήταν η πιο κατάλληλη ευκαιρία γι’ αυτό.

Το πρακτικό αυτό, γραμμένο χειρόγραφα στην καλλιγραφική γραφή του τότε Γυμνασιάρχη Γιώργου Δημητράκου, αποτύπωνε τα χαρακτηριστικά των αποφοίτων της χρονιάς εκείνης:

Ότι δηλ. αποφοιτήσαμε τότε 76 αγόρια και κορίτσια, από τα 78 που φοίτησαν το 1963 στα τρία τμήματα (24 στο Α, 28 στο Β και 26 στο C τμήμα).

Ότι και τα τρία τμήματα είχαν αριστούχους, συνολικά πέντε, τρεις γένους θηλυκού στο πρώτο και στο τρίτο τμήμα (Λούλα Βρεττού, Μαρία Μαριολέα, Κατερίνα Μοιρασγίδου) και δύο αγόρια στο δεύτερο – «οι μόνιμοι μονομάχοι» αλλά και στενοί φίλοι στο δικό μας τμήμα: ο Κώστας Παπαηλιού και ο Θόδωρος Σπαθόπουλος.

Ότι πάνω από το μισό, το 53%, αποφοίτησε με «καλώς» (κάτω από 15). Το 41% είχε «λίαν καλώς» (16–18) και το 6% «άριστα».

Από μια πρόχειρη ανάλυση του βαθμολογίου αυτού εγώ τουλάχιστον έβγαλα στα πρόχειρα δύο βασικά συμπεράσματα:

Πρώτον, συνειδητοποίησα ότι το στίγμα που έφερα σ’ όλη τη ζωή μου μέχρι σήμερα (το 11 στη Γυμναστική) δεν το σήκωνα μόνος μου, όπως νόμιζα, αλλά το μοιραζόμουν με έναν φίλο από τη διπλανή τάξη. Και όχι μόνο αυτό, υπήρχε και κάποιος τρίτος που δεν πήρε καν βαθμό από τον Hilbrecht, γιατί δεν εμφανίστηκε ποτέ στο μάθημα. 10 και 11 υπήρχαν πολλά στο βαθμολόγιο, και στα τρία τμήματα και για όλα τα άλλα μαθήματα – εκτός από τη γυμναστική, όπου όλοι σχεδόν είχαν καλούς βαθμούς και αρκετοί 20 και 19 και όπου το 10 και 11 ήταν η εξαίρεση.

Δεύτερον, το βαθμολόγιο ανέτρεψε και την προσφιλή παιδαγωγική αρχή απέναντι στα παι διά μας και τα εγγόνια, ότι δηλαδή πρέπει να είσαι καλός μαθητής για να προκόψεις στη ζωή σου. Η λίστα αποδεικνύει ότι και με δεκατριάρια στη Φυσική και τη Χημεία ή με 10 και 11 σε Λατινικά και Μαθηματικά ή με 12 στα Αρχαία μπορείς να γίνεις και Πρωθυπουργός και Πρύτανης Ανωτάτης Σχολής αλλά και διακεκριμένος Καθηγητής Πανεπιστημίου.

Τελείωσα τη σύντομη παρέμβασή μου με τη διαπίστωση ότι η ΓΣΑ υπήρξε για μένα ένα από τα καλύτερα σχολεία, την εποχή τουλάχιστον που φοιτήσαμε εμείς, και πιστεύω πως εξακολουθεί να διατηρεί το υψηλό της επίπεδο. Ανέτρεξα στη μακρόχρονη υπηρεσία μου σε διπλωματικές υπηρεσίες της Ελλάδας στο εξωτερικό και στην ευκαιρία που είχα να δέχομαι για πρακτική εξάσκηση δεκάδες νέους αποφοίτους της Σχολής, διαπιστώνοντας κάθε φορά το υψηλό επίπεδο γλωσσομάθειας και γενικής παιδείας τους.

Χαιρετισμό απηύθυνε εκείνο το βράδυ ο Αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της ΓΣΑ Thomas Greve μεταφέροντας τους χαιρετισμούς του Προεδρείου και ζητώντας να συνεχίσουμε να συμβάλλουμε στη διατήρηση και εμβάθυνση των ελληνογερμανικών σχέσεων, που λόγω της κρίσης περνούσαν μια δύσκολη περίοδο.

Μίλησε επίσης και η Άννα Φιλίνη, o Νίκος Παπαϊωάννου και άλλοι. Οι συζητήσεις συνεχίστηκαν μέχρι αργά το βράδυ. Φύγαμε με το ερώτημα πότε θα είναι η επόμενη συνάντησή μας. Όχι βέβαια μετά από άλλα 50 χρόνια!

Παντελής Μ. Παντελούρης, Οξύλιθος Ευβοίας, ppantelouris@gmail.com